Vì sao corticoid là "con dao 2 lưỡi"?

1. Corticoid là gì?

Corticoid (corticosteroid) là các hormon steroid do cơ thể sản xuất hoặc được con người tạo ra. Bao gồm các loại thuốc như prednison và cortisone.

Các corticosteroid toàn thân đề cập đến corticosteroid được dùng bằng đường uống hoặc tiêm và được phân phối đều khắp cơ thể. Nó không bao gồm corticosteroid được sử dụng trong mắt, tai, mũi, trên da hoặc hít vào. Mặc dù một lượng nhỏ corticosteroid này có thể được hấp thụ vào trong cơ thể.

Các corticosteroid tự nhiên là hydrocortisone (Cortef) and cortisone được sản xuất bởi phần bên ngoài của tuyến thượng thận (vỏ não, do đó nó có tên là corticosteroid). Corticosteroid được phân loại thành:

• Glucocorticoid (chống viêm) có tác dụng ức chế viêm (viêm khớp, viêm đại tràng, viêm phế quản, hen suyễn và một số tình trạng phát ban ở da, dị ứng và viêm liên quan đến mắt, mũi) và miễn dịch đồng thời hỗ trợ phân huỷ chất béo, carbohydrate và protein. Ngoài ra, Glucocorticoid được sử dụng để điều trị lupus toàn thân, bệnh vẩy nến nặng, bệnh bạch cầu, u lympho, xuất huyết giảm tiểu cầu vô căn và thiếu máu tán huyết tự miễn. Những corticosteroid này cũng được sử dụng để ức chế hệ thống miễn dịch và ngăn ngừa sự loại bỏ ở những người đã trải qua cấy ghép nội tạng.
• Corticosteroid có tác dụng điều chỉnh sự cân bằng của muối và nước trong cơ thể (tác dụng giữ muối). Corticosteroid tổng hợp có hoạt động tương tự với corticosteroid tự nhiên và có thể được sử dụng để thay thế corticosteroid ở những người có tuyến thượng thận không thực hiện chức năng sản xuất đủ corticosteroid. Tuy nhiên, chúng thường được sử dụng với liệu cao để thay thế điều trị các bệnh miễn dịch, viêm hoặc cân bằng muối và nước.

2. Các tác dụng phụ của corticoid

Corticoid có rất nhiều tác dụng phụ từ nhẹ đến nặng thậm chí nghiêm trọng. Những tác dụng phụ này sẽ thấy rõ ràng khi sử dụng corticoid liều cao hoặc trong một thời gian dài. Một số tác dụng phụ thường được kể đến đó là:

• Giữ lại natri (muối) và chất trong trong cơ thể gây tăng cân hoặc sưng chân (phù)
• Huyết áp cao
• Mất kali
• Đau đầu
• Yếu cơ
• Bọng mặt
• Tăng trưởng lông trên mặt
• Làm lành vết thương chậm
• Bệnh tăng nhãn áp
• Đục thuỷ tinh thể
• Loét dạ dày và tá tràng
• Mất kiểm soát bệnh tiểu đường
• Kinh nguyệt không đều
• Bướu trâu

Sử dụng corticoid kéo dài có thể gây béo phì, chậm phát triển ở trẻ em và thậm chí có thể dẫn đến co giật và rối loạn tâm thần. Các rối loạn tâm thần này bao gồm trầm cảm, hưng phấn, mất ngủ, thay đổi tâm trạng và thay đổi tính cách, hoặc các hành vi tâm thần cũng thay đổi

Ngoài ra, Corticoid còn làm tăng tỷ lệ nhiễm trùng và giảm hiệu quả của vắc - xin hay kháng sinh. Bởi vì, nó tác động và làm ức chế hệ thống miễn dịch.

Sự co lại (teo) của tuyến thượng thận cũng có thể bị gây ra bởi sử dụng corticoid trong một thời gian dài. Lúc này, nó làm cho cơ thể không thể sản xuất được cortisol, corticoid tự nhiên của cơ thể. Ngoài ra, nó còn làm hoại tử tuyến thượng thận khớp háng, gây ra đau đớn và nghiêm trọng hơn là phải can thiệp bằng phẫu thuật. Cho nên, bất kỳ dấu hiệu đau hông hoặc đầu gối ở những người dùng corticoid đều cần được theo dõi y tế kịp thời.

Sử dụng Corticoid trong một thời gian dài thì không nên dừng đột ngột. Điều này sẽ dẫn đến các nguy cơ cho tuyến thượng thận. Bởi vì, lúc này cơ thể không thể tiết đủ cortisol để bù lại phần vừa bị thiếu hụt. Các dấu hiệu có nguy cơ ảnh hưởng đến tuyến thượng thận thường là buồn nôn, nôn và sốc.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec không chỉ là địa chỉ thăm khám, điều trị các bệnh lý mà còn nổi tiếng với các dịch vụ y tế, tư vấn chăm sóc sức khỏe toàn diện dưới sự thực hiện của đội ngũ y bác sĩ giàu chuyên môn, kinh nghiệm.

Quý khách có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline bệnh viện theo từng khu vực tại đây để được hỗ trợ.

Nguồn tham khảo: medicinenet.com, en.wikipedia.org