Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Những điều cần biết

Bài viết được viết bởi Dược sĩ Huỳnh Xuân Lộc - Khoa Dược - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Nhóm thuốc NSAID là gì?

NSAID (Non-steroidal antiinflamatory drug) là nhóm các thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid, bao gồm nhiều hoạt chất khác nhau. Đây cũng là một trong các nhóm thuốc được sử dụng nhiều nhất đặc biệt trong các bệnh đau nhức xương khớp. Các NSAID có thể là thuốc không cần kê đơn như Ibuprofen dùng để hạ sốt và giảm đau thông thường nhưng cũng có thể là các thuốc được dùng theo đơn của bác sĩ. NSAID hiệu quả trong điều trị tuy nhiên cũng có thể mang lại những tác dụng phụ nghiêm trọng như viêm loét, xuất huyết đường tiêu hóa, dị ứng hoặc các biến chứng tim mạch nếu sử dụng tùy tiện.

Cơ chế tác dụng của thuốc nhóm NSAID

Các thuốc NSAID ức chế enzyme cyclo-oxygenase (COX) từ đó ngăn cản hình thành các prostaglandin gây viêm trong cơ thể. Quá trình ức chế enzyme COX này một mặt cho tác dụng giảm đau, hạ sốt, kháng viêm tuy nhiên cũng ảnh hưởng một số quá trình sinh hóa khác trong cơ thể như tạo cục máu đông hay giảm tổng hợp các chất bảo vệ niêm mạc dạ dày gây tác dụng bất lợi.

Thuốc nhóm NSAID điều trị những bệnh lý gì?

Các thuốc NSAID giúp hạ sốt, kháng viêm và giảm đau từ những bệnh thông thường như cảm cúm, đau đầu, đau răng, đau bụng kinh ... cho đến những bệnh lý chuyên khoa như chấn thương, viêm khớp, thấp khớp. NSAID cũng xuất hiện trong nhiều dạng khác nhau từ viên hoặc sirô, cốm thuốc để uống, cream, thuốc mỡ để bôi ngoài cho đến viên đặt hậu môn hoặc thuốc nhỏ mắt vì vậy người bệnh cũng cần lưu ý để tránh sử dụng trùng lặp hoặc quá liều thuốc.

Tác dụng phụ của thuốc nhóm NSAID?

Đa số những người dùng thuốc NSAID đều không gặp bất kỳ phản ứng có hại nào. Tuy nhiên vẫn có khả năng xảy ra tác dụng phụ, thường gặp bao gồm:

• Tác động lên hệ tiêu hóa: Thuốc có thể gây ra các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu, ợ nóng, buồn nôn... Khi sử dụng NSAID kéo dài và đặc biệt ở liều cao, người bệnh có thể bị viêm loét và nghiêm trọng hơn là xuất huyết dạ dày. Những người có sẵn bệnh viêm đường tiêu hóa hoặc người lớn trên 65 tuổi là các đối tượng có nguy cơ cao gặp phải tác dụng phụ này.
• Tác động lên hệ tim mạch: NSAID có thể làm tăng huyết áp và gây bất lợi cho việc kiểm soát huyết áp bằng thuốc. Các NSAID cũng làm tăng nguy cơ xuất hiện cơn đau tim ở người có bệnh tim mạch (bệnh động mạch vành) hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch. Ở nhóm bệnh nhân này, NSAID chỉ được dùng khi thật sự cần thiết và thường với liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể.
• Tác động lên chức năng gan - thận: Sử dụng NSAID trong thời gian ngắn cũng có thể gây hại đến thận đặc biệt ở những người đã có bệnh thận nền. Độc tính trên gan của NSAID cũng cần phải lưu ý khi dùng thuốc ở liều cao hoặc trong thời gian dài. Do vậy, trong một số trường hợp, các xét nghiệm đánh giá chức năng gan thận là cần thiết ở người bệnh dùng NSAID.
• Các NSAID cũng có thể gây kích ứng làm tăng nặng bệnh hen suyễn và gây ra các phản ứng dị ứng. Ù tai cũng là một tác dụng phụ thường gặp khi dùng liều cao aspirin tuy nhiên lại rất ít gặp ở những NSAID khác. Tác dụng phụ này thường mất đi sau khi giảm liều hoặc ngừng thuốc.

Lựa chọn NSAID

Tuy cùng một nhóm nhưng các NSAID lại khác nhau về hiệu lực điều trị và các tác dụng phụ cũng như độ an toàn trên các đối tượng bệnh nhân khác nhau. Hơn nữa, tác dụng của một thuốc cũng không giống nhau khi dùng trên những cá thể khác nhau dẫn đến NSAID này sẽ phù hợp với người này nhưng lại gây hại khi dùng cho người khác. Do vậy, lựa chọn đúng NSAID là cần thiết để đảm bảo an toàn và hiệu quả cho người bệnh.

Đối với các NSAID không cần kê đơn dùng để điều trị các bệnh thông thường như đau đầu, đau răng, nhức mỏi ..., người bệnh cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng thuốc để loại trừ các trường hợp thận trọng, chống chỉ định và dùng thuốc theo liều khuyến cáo của từng sản phẩm.

Với các NSAID phải kê đơn, bác sĩ sẽ căn cứ trên tiền sử, tình trạng bệnh và các kết quả xét nghiệm để lựa chọn thuốc phù hợp. Đôi khi người bệnh phải dùng thử thuốc này sau đó đổi sang một thuốc khác để tìm ra NSAID tốt nhất. Người bệnh có thể tham gia vào việc lựa chọn NSAID bằng cách định kỳ tái khám và thông báo cho bác sĩ về tiến triển của bệnh cũng như các tác dụng phụ gặp phải. Những thông tin này là rất cần thiết trong quá trình điều trị.

Lưu ý khi sử dụng NSAID

Thông báo cho bác sĩ nếu người bệnh có các bệnh lý tim mạch (đau thắt ngực, bệnh động mạch vành, tiền sử đột quỵ, đau tim ...), viêm đường tiêu hóa (viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản ...), hen suyễn, nổi mề đay hoặc tiền sử dị ứng với thuốc giảm đau, NSAID khác.

Những thói quen hoặc yếu tố nguy cơ khiến người bệnh có thể gặp phải tác dụng phụ khi dùng NSAID như tăng huyết áp, hút thuốc, uống nhiều rượu, sức khỏe kém... cũng nên được thông tin cho bác sĩ khi khám bệnh.

Theo dõi các tác dụng phụ có hại hoặc các bất thường sức khỏe khác khi dùng thuốc, đặc biệt trên các bệnh nhân đã có bệnh tim mạch, tiêu hóa, bệnh thận hoặc hen suyễn. Người bệnh cần ngưng thuốc và đến các cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện các triệu chứng nguy hiểm như: yếu mệt, thở dốc hoặc khó thở, đau nặng ngực, yếu liệt một phần hoặc một bên cơ thể, lơ mơ nói lắp, sưng phù mặt hoặc cổ họng, phát ban da, đau dạ dày, đi ngoài phân đen hoặc nôn ra máu...

NSAID tương tác với nhiều loại thuốc khác nhau như thuốc chống đông máu (warfarin, heparin ...), chống kết tập tiểu cầu (clopidogrel), chống động kinh (phenytoin), ức chế miễn dịch (cyclosporin) ... Do vậy người bệnh cần thông báo cho bác sĩ các thuốc hiện đang dùng để tránh các tương tác bất lợi. Cũng cần nên tránh việc dùng đồng thời các NSAID khác nhau do làm tăng nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ.

Người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và tái khám theo hẹn. Không nên lạm dụng thuốc hoặc kéo dài thời gian dùng thuốc mà không có ý kiến của bác sĩ điều trị.

Đối với các loại NSAID thông thường không cần đơn thuốc, chỉ nên sử dụng trong thời gian ngắn theo liều khuyến cáo tại tờ hướng dẫn sử dụng. Người bệnh cần đến khám tại các cơ sở y tế nếu các triệu chứng vẫn tiếp diễn sau khi dùng thuốc.

Để đảm bảo an toàn, khi gặp các vấn đề về sức khỏe và có ý định sử dụng loại thuốc này, bạn nên đến cơ sở y tế gặp các bác sĩ chuyên khoa để được khám và tư vấn điều trị, kê đơn. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ sở y tế chất lượng cao tại Việt Nam với đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, được đào tạo bài bản, chuyên sâu trong nước và nước ngoài, giàu kinh nghiệm.

Hệ thống thiết bị y tế hiện đại, tối tân, sở hữu nhiều máy móc trên thế giới giúp phát hiện ra nhiều căn bệnh khó, nguy hiểm trong thời gian ngắn, hỗ trợ việc chẩn đoán, điều trị của bác sĩ hiệu quả nhất. Không gian bệnh viện được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn, mang đến cho người bệnh sự thoải mái, thân thiện, yên tâm.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.