Triệu chứng và cách điều trị u xơ tiền liệt tuyến

Bài viết được tham vấn chuyên môn bởi bác sĩ khoa Ngoại tổng hợp và Gây mê, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Ở Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh u xơ tiền liệt tuyến ở nam giới trên 50 tuổi là 63.8% và từ 80 tuổi trở lên xấp xỉ 100%. Bệnh xuất hiện với những triệu chứng như đi tiểu nhiều, tiểu liên tục, tiểu khó... Dù là một trong những dạng bệnh u lành nhưng u xơ tiền liệt tuyến vẫn cần điều trị kịp thời để tránh diễn biến xấu về sau.

Tiền liệt tuyến là một bộ phận quan trọng trong hệ sinh dục của nam giới, nằm ngay dưới cổ bàng quang và bao quanh đoạn đầu niệu đạo. Về kích thước, tiền liệt tuyến ở những trẻ mới sinh chỉ nhỏ bằng hạt đậu, sau đó phát triển dần theo thời gian và mạnh nhất là ở tuổi dậy thì. Trung bình, ở nam giới trên tuổi 20 thì tiền liệt tuyến nặng khoảng 20g, rộng 4cm, cao 3cm và dày 1,5cm. Tiền liệt tuyến có vai trò quan trọng trong việc sản xuất ra chất nhờn và một số thành phần của tinh dịch.

Tuyến tiền liệt ổn định ở độ tuổi 20-25. Tuy nhiên, khi nam giới bước vào độ tuổi 40, lúc này tuyến tiền liệt bắt đầu phát triển bất thường gây phì đại tiền liệt tuyến, tuổi càng cao thì khả năng mắc bệnh càng lớn. Khi bước vào độ tuổi 80 thì gần như nam giới nào cũng mắc.

U xơ tiền liệt tuyến hay còn gọi là phì đại lành tính tuyến tiền liệt là chứng bệnh phổ biến ở đàn ông. Sự tăng kích thước của tuyến tiền liệt có thể làm chèn ép vào niệu đạo và bàng quang, gây ra các triệu chứng như khó đi tiểu, tiểu ngập ngừng, gây ra các vấn đề về bàng quang, đường tiết niệu hoặc các vấn đề về thận.

Thông thường, nguyên nhân gây bệnh u xơ tiền liệt tuyến thường do uống nhiều rượu bia, ăn nhiều đồ cay nóng và thường xuyên nhịn tiểu... bên cạnh đó cũng có một vài yếu tố do gen di truyền và tuổi tác gây nên.

Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng u xơ tiền liệt tuyến khác nhau tùy mỗi người. Nhưng nói chung các triệu chứng có xu hướng trở nên tệ dần theo thời gian.

2.1. Triệu chứng thường gặp

• Tiểu ngập ngừng, ngắt quãng: Tình trạng này thường song song với hiện tượng sỏi bàng quang làm nước tiểu ngắt quãng hoặc dòng tiểu yếu, ngập ngừng...;
• Tiểu són, cảm giác tiểu không hết: Đôi khi người bị u xơ tiền liệt tuyến không kiềm chế được lượng nước tiểu, nước tiểu tự thoát ra ngoài khi đang ngủ, lượng nước tiểu có thể rất ít hoặc đi tiểu cảm giác không hết, vừa đi xong lại muốn đi tiếp;
• Tiểu khó: Người bệnh muốn đi tiểu nhưng rất khó khăn, dòng tiểu yếu, có lúc phải rặn tiểu. Một số bệnh nhân bị tiểu khó, trong đó lượng nước tiểu không thoát đủ và bàng quang bị căng phồng. Nếu không chữa, nó có thể dẫn đến suy chức năng thận và thận ứ nước;
• Đi tiểu liên tục, tiểu nhiều vào ban đêm;
• Tiểu rắt, tiểu nhiều lần tuy nhiên lượng nước tiểu mỗi lần ít: Số lần đi tiểu ở người bị u xơ tuyến tiền liệt có thể tăng lên nhiều lần, lượng nước tiểu mỗi lần rất ít. Chính vì tiểu không hết dẫn tới có sự tắc nghẽn, lắng đọng vi khuẩn trong bàng quang làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu;
• Sinh lý yếu: U xơ tiền liệt tuyến có thể gây ra các triệu chứng như xuất tinh sớm, giảm ham muốn tình dục, khó xuất tinh...;
• Không thể để trống hoàn toàn bàng quang.

2.2. Triệu chứng ít gặp

• Nhiễm trùng đường tiết niệu;
• Không thể đi tiểu;
• Tiểu ra máu.

Kích cỡ của tuyến tiền liệt không nhất thiết xác định mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Một số nam giới dù tuyến tiền liệt có kích thước lớn nhưng triệu chứng thì rất ít, trong khi những người khác lại có dấu hiệu nghiêm trọng dù kích thước tuyến tiền liệt không to.

Ở một số người đàn ông, các triệu chứng thậm chí còn dần tự ổn định và có thể cải thiện theo thời gian. Nếu bạn gặp vấn đề về nước tiểu hay không thể đi tiểu thì hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức.

U xơ tiền liệt tuyến là một dạng u lành tính. Tuy nhiên người bệnh cần phải có các biện pháp chữa trị kịp thời, vì càng để lâu thì bệnh càng diễn biến phức tạp và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như nhiễm khuẩn đường tiết niệu, viêm bàng quang hay suy thận...

Có rất nhiều phương pháp điều trị cho u xơ tuyến tiền liệt. Lựa chọn điều trị tốt cho bạn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Kích thước tuyến tiền liệt của bạn;
• Tuổi của bạn;
• Sức khoẻ tổng thể của bạn;
• Ảnh hưởng của các triệu chứng tới sức khỏe.

Căn cứ vào các yếu tố trên, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị u xơ tiền liệt tuyến sau:

3.1. Sử dụng thuốc

Các bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng của bệnh nhân sau đó phân loại bệnh nhân theo từng nhóm. Nếu như thể tích của tuyến tiền liệt lớn hơn 25ml nhưng các triệu chứng đường tiểu dưới mới chỉ ở mức độ nhẹ thì bệnh nhân sẽ được theo dõi từ 3-6 tháng để đánh giá lại, nếu các triệu chứng tăng sẽ được điều trị nội khoa bằng thuốc.

Các loại thuốc được sử dụng nhiều nhất là các loại thuốc hỗ trợ giãn cơ trơn thành mạch, tuyến tiền liệt hoặc cổ bàng quang để hạn chế quá trình nghẽn mạch niệu đạo do u xơ gây ra. Những loại thuốc này giúp những bệnh nhân có tình trạng bí tiểu có thể đi tiểu dễ dàng hơn chứ không triệt tiêu được các khối u xơ.

Ngoài ra một số loại thuốc khác cũng có thể giúp bệnh nhân hạn chế được một số triệu chứng của u xơ gây ra. Có thể sử dụng một số loại thuốc nam, thảo dược có thể điều trị u xơ như cây trinh nữ hoàng cung... tuy nhiên thuốc này sẽ mang một số tác dụng phụ khác như giảm ham muốn, cương dương khó, gây các vấn đề về phóng tinh ở đấng mày râu.

Thuốc là cách điều trị phổ biến nhất cho các triệu chứng từ nhẹ đến trung bình.

Lưu ý:

• Uống thuốc điều trị nội khoa bệnh u xơ tuyến tiền liệt là phương pháp thường được áp dụng khi người bệnh có khối u xơ nhỏ (thường dưới 45g);
• Người bệnh không tự ý mua thuốc hoặc dùng đơn thuốc của người khác để trị bệnh;
• Việc dùng thuốc cần có sự thăm khám và kê đơn điều trị của bác sĩ chuyên khoa để điều trị đúng tình trạng bệnh, tránh các trường hợp ngoài ý muốn;
• Người bệnh cần có sự kiên trì dùng thuốc điều trị bệnh theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt được hiệu quả tích cực.

3.2. Phương pháp phẫu thuật nội soi

Nếu phương pháp sử dụng thuốc không hiệu quả hoặc bệnh đã có các biến chứng nghiêm trọng, bác sĩ sẽ chỉ định tiến hành nội số phẫu thuật. Loại phẫu thuật được lựa chọn cần được dựa trên kích thước của tuyến tiền liệt, mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và những phương pháp điều trị có sẵn trong khu vực. Hiện nay, phổ biến nhất là áp dụng phương pháp cắt bỏ tuyến tiền liệt bằng nội soi qua đường niệu đạo.

Bác sĩ sẽ đưa dụng cụ nội soi rất nhỏ vào tuyến tiền liệt qua niệu đạo để tiến hành phẫu thuật cắt bỏ các khối u xơ và hút bỏ u xơ ra ngoài cơ thể qua ống nội soi.

Toàn bộ quá trình phẫu thuật trên được kiểm soát qua màn hình máy tính. Thời gian thực hiện kéo dài khoảng 60 phút. Phương pháp này nhanh, không gây đau đớn nhưng hiệu quả kém, có thể tái phát trở lại do không loại bỏ hết u xơ.

3.3. Phương pháp phẫu thuật mở

Đây là phương pháp sử dụng laser có năng lượng cao để triệt tiêu và cắt bỏ các khối u. Kỹ thuật xâm lấn tối thiểu giúp bệnh nhân giảm được các nguy cơ u xơ gây ra, hạn chế các tác dụng phụ có thể xảy ra trong quá trình điều trị.

Cách phẫu thuật chủ yếu và phổ biến hiện nay là bóc tách khối u xơ tiền liệt tuyến qua niệu đạo. Bên cạnh đó còn có phương pháp khác như rạch tuyến tiền liệt qua niệu đạo. Thủ thuật này gây biến chứng hơn các loại phẫu thuật khác nhưng hiệu quả không cao và thường phải làm lại.

3.4. Phương pháp khác

Có nhiều phương pháp mới để giảm kích thước tiền liệt tuyến, một số chưa được thử nghiệm đủ lâu để đảm bảo độ an toàn và nắm rõ hết các tác dụng phụ. Các phương pháp này phá hủy các mô thừa mà không ảnh hưởng đến tổ chức còn lại. Một số phương pháp nữa có thể kể tới là mổ tuyến tiền liệt bằng laser, cắt bằng laser, liệu pháp nhiệt vi sóng qua niệu đạo hay tiêm ethanol...

• Sau điều trị bằng thuốc: Bạn cần phải kiểm soát tốt tình trạng sức khoẻ của cơ thể sau khi điều trị bằng thuốc cơ bản bằng việc thực hiện các hướng dẫn sau:
  • Hạn chế dùng đồ uống vào buổi tối;
  • Hạn chế caffeine và rượu;
  • Hạn chế dùng thuốc thông mũi hoặc kháng histamin;
  • Không nhịn tiểu;
  • Đi tiểu đều đặn;
  • Ăn uống lành mạnh;
  • Tập thể dục.
• Sau phẫu thuật: Phẫu thuật u xơ tiền liệt tuyến là phương pháp đem lại hiệu quả cao, tuy nhiên người bệnh cần có một chế độ chăm sóc phù hợp để phục hồi nhanh nhất:
  • Giữ gìn vệ sinh để tránh nhiễm trùng xảy ra, sinh hoạt theo đúng chỉ dẫn của các bác sĩ;
  • Xây dựng chế độ ăn uống dinh dưỡng đầy đủ và khoa học: Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, hạn chế đồ cay nóng, nhiều chất béo và nội tạng động vật, hạn chế đồ uống chứa nhiều chất kích thích...;
  • Không uống rượu, không đi xa bằng xe đạp, xe máy;
  • Không nên quan hệ tình dục, hoạt động nặng trong vòng 3 tháng đầu;
  • Sau 3 tháng tái khám nếu không có vấn đề gì có thể trở lại mọi sinh hoạt bình thường.

U xơ tiền liệt tuyến thường gặp ở nam giới từ độ tuổi trung niên trở lên. Bệnh có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống, sinh hoạt, có thể gây ra đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được chữa trị kịp thời. Vì vậy, bạn cần nắm rõ dấu hiệu của bệnh để đi khám bác sĩ sớm và có phương pháp điều trị kịp thời.