Nội soi cắt u lành tính tuyến tiền liệt (u xơ tuyến tiền liệt)

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Khoa Ngoại tiết niệu, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Nội soi cắt u xơ tuyến tiền liệt là phương pháp phẫu thuật ít xâm hại và hiệu quả. Phẫu thuật được áp dụng cho các trường hợp u lành tính tuyến tiền liệt có biến chứng hoặc điều trị bằng thuốc không hiệu quả, giúp bệnh nhân tránh được một cuộc mổ hở gây đau đớn, có nguy cơ mất máu và nằm viện lâu ngày.

1. U xơ tuyến tiền liệt là gì?

Tuyến tiền liệt ở nam giới nằm dưới đáy bàng quang và bao quanh niệu đạo. Tuyến này tiết ra chất dịch hòa lẫn với tinh dịch, giúp bảo vệ tinh trùng và vận chuyển khi phóng tinh.

Khi mới sinh, tuyến tiền liệt có kích thước bằng hạt đậu. Tuyến này phát triển theo thời gian. Ở tuổi 20, tuyến có kích thước khoảng 15-20g. Giai đoạn từ 45 tuổi trở lên, tuyến tiền liệt phát triển không ổn định, kích thước có thể to dần gây nên hiện tượng phì đại lành tính tuyến tiền liệt hay còn được gọi khác là u xơ tuyến tiền liệt.

U xơ tuyến tiền liệt là bệnh phổ biến ở đàn ông lớn tuổi. Sự tăng kích thước của tuyến tiền liệt có thể chèn ép vào niệu đạo và làm biến dạng cổ bàng quang, gây rối loạn tiểu biểu hiện bởi nhiều triệu chứng. Các triệu chứng kích thích như tiểu nhiều lần, tiểu nhiều về đêm, tiểu gấp. Các triệu chứng tắc nghẽn như: Khó đi tiểu, tiểu ngập ngừng, dòng tiểu yếu, tiểu không hết... Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị bí tiểu hoặc các rối loạn khác ở bàng quang, nhiễm khuẩn đường tiết niệu hoặc các vấn đề về thận.

Hiện nay, người ta vẫn chưa rõ nguyên nhân gây bệnh u xơ tuyến tiền liệt. Bệnh thường có liên quan đến độ tuổi, tuổi càng lớn tần suất bệnh càng cao. Những người nam có hoạt động tình dục thường xuyên có nguy cơ mắc bệnh nhiều hơn. Ngoài ra, các yếu tố khác như: chế độ ăn (uống nhiều rượu bia, thức ăn cay, nhịn tiểu lâu), một số rối loạn gen di truyền cũng có liên quan đến bệnh này

2. Chẩn đoán u xơ tuyến tiền liệt

Những người nam trên 40 tuổi, khi có rối loạn đi tiểu, không nên chủ quan mà hãy tới các cơ sở y tế chuyên môn để được chẩn đoán bệnh. Các phương pháp phát hiện u xơ tuyến tiền liệt:

• Thăm trực tràng (sờ tuyến tiền liệt qua ngã trực tràng): giúp bác sĩ, đánh giá kích thước, mật độ tuyến liệt, phát hiện các nhân ung thư trong tuyến tiền liệt.
• Xét nghiệm PSA máu: PSA máu là một trong các chỉ số đánh giá nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Cần lưu ý, việc thăm khám tuyến tiền liệt qua trực tràng có thể làm tăng PSA trong máu, ngay cả ở những bệnh nhân không bị ung thư. Do đó, bác sĩ thường lấy máu trước khi thực hiện thủ thuật này. Cần lưu ý là không phải trường hợp nào cũng cần phải thử PSA.
• Siêu âm tuyến tiền liệt qua ngã bụng hoặc trực tràng: được dùng để đo kích thước và khối lượng của tuyến tiền liệt. Một số biến chứng ở thận và bàng quang cũng có thể phát hiện như: thận ứ nước, sỏi bang quang, túi ngách trong bang quang...

3. Các phương pháp điều trị u xơ tuyến tiền liệt

Tuỳ vào mức độ triệu chứng rối loạn đi tiểu, các biến chứng do u xơ tuyến tiền liệt gây ra và các bệnh mạn tính phối hợp của người bệnh mà bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp điều trị như sau:

• Điều trị nội khoa: Phương pháp sử dụng thuốc nhằm làm cải thiện triệu chứng rối loạn đi tiểu và giảm nguy cơ cần phải phẫu thuật. Điều trị bằng thuốc được áp dụng cho các trường hợp rối loạn đi tiểu ở mức trung bình hoặc nặng nhưng chưa có biến chứng ở thận và bàng quang.
• Phương pháp phẫu thuật: Phẫu thuật được áp dụng cho các trường hợp u tuyến tiền liệt có biến chứng như: bí tiểu tái phát, bàng quang có sỏi hoặc túi ngách, nhiễm khuẩn đường tiết niệu tái phát, suy thận ngược dòng... hoặc khi có rối loạn đi tiểu mức độ nặng mà điều trị nội khoa không cải thiện. Tùy theo kích thước của tuyến tiền liệt mà bác sĩ sẽ chọn các phương pháp phẫu thuật phù hợp như: cắt đốt hay bốc hơi tuyến tiền liệt, bóc nhân tuyến tiền liệt... bằng một trong các loại năng lượng như điện lưỡng cực và laser,... Mổ hở hoặc phẫu thuật nội soi bóc u được chỉ định trong một số trường hợp đặc biệt như: không thể phẫu thuật u xơ tuyến tiền liệt qua ngã niệu đạo hoặc u có kích thước > 100g.

4. Kỹ thuật nội soi cắt u xơ tuyến tiền liệt

4.1 Nội soi cắt u xơ tuyến tiền liệt là gì?

Nội soi cắt u xơ tuyến tiền liệt qua ngã niệu đạo (TURP) được xem là kỹ thuật chuẩn trong điều trị u xơ tuyến tiền liệt. Phương pháp này thường áp dụng khi u xơ tuyến tiền liệt có trọng lượng nhỏ hơn 60 gam. Nếu u quá to thì thời gian mổ kéo dài, diện cắt lớn, chảy máu nhiều, tăng nguy cơ biến chứng.

Nếu u xơ tuyến tiền liệt có trọng lượng < 30g chỉ cần xẻ rãnh tuyến tiền liệt từ hai bên cổ bàng quang xuống gần ụ núi (TUIP) mà không cần phải cắt nhiều mộ tuyến tiền liệt.

Nội soi cắt u xơ tuyến tiền liệt là phương pháp điều trị có nhiều ưu điểm như an toàn, không có vết mổ, ít đau, phục hồi nhanh.

4.2 Thực hiện phẫu thuật

Đối với phương pháp nội soi cắt u lành tính tuyến tiền liệt qua niệu đạo:

Người bệnh được gây tê tủy sống hoặc gây mê toàn thân. Bác sĩ phẫu thuật đưa dụng cụ nội soi từ niệu đạo vào tuyến tiền liệt và bàng quang. Các thùy của tuyến tiền liệt được cắt ra thành nhiều mảnh nhỏ và được hút ra khỏi cơ thể. Diện cắt được đốt cầm máu bằng điện đơn cực hoặc lưỡng cực. Toàn bộ quá trình phẫu thuật được kiểm soát qua màn hình máy tính. Thời gian thực hiện phẫu thuật kéo dài khoảng 60 phút.

• Ưu điểm:

Người bệnh không có vết mổ nhanh chóng trở lại cuộc sống bình thường, tỉ lệ biến chứng thấp. Thời gian nằm viện trung bình 2-3 ngày.

• Nhược điểm:

Tuy phẫu thuật an toàn nhưng vẫn có thể xảy ra các biến chứng như:

Thường gặp: Xuất tinh ngược dòng, tinh dịch không bắn ra ngoài theo đường tự nhiên mà chảy ngược vào bàng quang

Hiếm gặp: tiểu không tự chủ do bị tổn thương cơ thắt ngoài niệu đạo; Rối loạn cương do tổn thương thần kinh; Tổn thương lỗ niệu quản và vỏ tuyến tiền liệt; Hẹp niệu đạo; Viêm tinh hoàn - mào tinh hoàn.

Đối với phương pháp xẻ rãnh tuyến tiền liệt:

Nội soi xẻ rảnh tiền liệt tuyến tiến hành tương tự phương pháp mổ nội soi cắt tuyến tiền liệt qua niệu đạo. Tuy nhiên, điểm khác biệt là sau khi đưa dụng cụ nội soi vào tuyến tiền liệt qua đường niệu đạo, thay vì cắt bỏ mô tiền liệt tuyến, bác sĩ dùng dao điện nội soi tạo hai vết cắt nhỏ từ cổ bàng quang xuống niệu đạo gần ụ núi ở tuyến tiền liệt để mở rộng kênh bên trong đường tiểu. Điều này giúp cho nước tiểu đi qua dễ dàng hơn.

• Ưu điểm:

Phương pháp này là sự lựa chọn cho những người bệnh u xơ tuyến tiền liệt khi trọng lượng khối u tuyến tiền liệt nhỏ (khoảng dưới 30g).

• Nhược điểm:

Phương pháp này không điều trị triệt để u xơ tuyến tiền liệt, có thể phải thực hiện lại khi u xơ tuyến tiền liệt tiếp tục phát triển.

4.3 Sau phẫu thuật

Trong vài ngày đầu sau phẫu thuật, bệnh nhân được rửa bàng quang liên tục qua ống thông tiểu (ống thông niệu đạo bàng quang). Ống thông niệu đạo thường được rút ra sau 3 ngày. Bệnh nhân sẽ ra viện khi có thể tiểu được sau khi rút ống thông, nước tiểu trong hoặc có ít máu không đáng kể trong nước tiểu. Bệnh nhân khám lại với bác sĩ điều trị sau 1 tháng. Trong khoảng thời gian này bạn cần uống nhiều nước, trung bình từ 2 đến 3 lít nước hàng ngày để rửa sạch bàng quang.

Trong vài tuần đầu sau khi phẫu thuật, bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như: tiểu gấp, tiểu buốt, tiểu nhiều lần... kéo dài vì đây là thời gian liền sẹo. Trong thời gian này, bệnh nhân không nên quan hệ tình dục và hạn chế đi xe đạp hoặc xe máy. Không nên uống nhiều rượu bia và thức ăn có nhiều gia vị. Nếu có đái máu đỏ tươi, có máu cục hay bí đái cần đến bệnh viện ngay để được đặt thông tiểu và bơm rửa bàng quang.

Nội soi cắt u xơ tuyến tiền liệt là phương pháp phẫu thuật an toàn, hiệu quả trong điều trị u xơ tuyến tiền liệt, giúp người bệnh nhanh chóng bình phục trở lại cuộc sống bình thường.