Tác dụng của dụng cụ bảo vệ hàm

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Tiến Đạt - Bác sĩ Răng Hàm Mặt - Khoa khám bệnh và Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.

Dụng cụ bảo vệ hàm có tác dụng vô cùng quan trọng trong bảo vệ răng miệng khỏi các thương tích khi chơi các môn chơi các môn thể thao tiếp xúc như quyền anh, khúc côn cầu, bóng vợt, bóng đá và cả những môn thể thao không tiếp xúc như bóng rổ, trượt ván, thể dục dụng cụ,... Dụng cụ bảo vệ hàm giúp bảo vệ các mô mềm trong miệng cũng như môi, má khỏi bị răng cắn rách, nhất là những người đang mang các thiết bị chỉnh hình răng.

Một tác dụng khác của dụng cụ bảo vệ hàm đó là làm miếng bảo vệ răng khi ngủ, giúp chống lại chứng nghiến răng. Nghiến răng khi ngủ có thể gây đau răng, đau hàm, đau nướu và có thể làm hỏng răng. Dụng cụ hàm bảo vệ răng giúp ngăn cách răng trên và ngăn dưới tiếp xúc với nhau, từ đó tránh nghiến răng và tránh tổn hại răng do nghiến.

Ngoài ra, đeo dụng cụ bảo vệ hàm như một miếng bảo vệ răng khi ngủ, còn giúp giảm ngáy và giảm chứng ngưng thở do ngủ bằng cách kéo hàm dưới về phía trước, giữ cho đường thở được mở.

Có ba loại dụng cụ bảo vệ hàm đó là: dụng cụ bảo vệ hàm được làm sẵn theo các kích thước cố định (ready-made mouthguard), dụng cụ bảo vệ hàm nhiệt tự khít theo dạng của miệng (mouth-formed “boil-and-bite” mouthguard) và loại dụng cụ bảo vệ hàm thiết kế riêng cho từng cá nhân được làm bởi nha sĩ (custom-made mouthguard). Các loại dụng cụ này tuy đều có tác dụng bảo vệ hàm nhưng khác nhau rất nhiều về giá cả, độ bền và sự thoải mái khi sử dụng.

Dụng cụ bảo vệ hàm được làm sẵn thường được bán ở các cửa hàng thiết bị thể thao, thường có ba kích thước cố định là nhỏ, trung bình và lớn. Ưu điểm của loại dụng cụ này là rẻ và dễ mua, tuy nhiên chúng ít khi vừa vặn, người đeo có thể bị lệch phát âm, khó thở. Loại dụng cụ bảo vệ hàm nhiệt có độ khít vào miệng nhiều hơn do dụng cụ được bán dưới dạng vỏ lót, khi đặt vào miệng thì vật liệu lót sẽ in các dấu răng và cứng lại, vật liệu này được lấy ra ngâm vào nước sôi trong 10-45 giây, sau đó chuyển sang ngâm nước lạnh và sau đó có thể sử dụng được. Đây là loại dụng cụ bảo vệ hàm được phần lớn người chơi thể thao lựa chọn, tuy nhiên so với loại dụng cụ bảo vệ hàm được thiết kế riêng cho từng người thì độ vừa vặn và độ bền loại này không bằng.

Dụng cụ bảo vệ hàm được thiết kế riêng do nha sĩ làm là loại có nhiều ưu điểm nhất. Bác sĩ thiết kế dụng cụ theo đặc điểm răng của từng cá nhân nên vô cùng vừa vặn, dụng cụ ôm khít miệng nên không ảnh hưởng đến nói và thở. Dụng cụ được làm từ những nguyên liệu chất lượng cao nên đem lại sự bền bỉ và thoải mái và dễ chịu khi đeo. Tuy nhiên, đây là loại dụng cụ bảo vệ hàm có giá thành đắt nhất trong tất cả các loại.

Khi lựa chọn một loại dụng cụ bảo vệ hàm, bạn nên cân nhắc và trao đổi với nha sĩ một số yếu tố như:

• Răng của bạn đang phát triển ở giai đoạn nào, đã hoàn toàn là răng vĩnh viễn hay vẫn đang trong quá trình thay răng.
• Tính chất môn thể thao bạn đang chơi, bạn có phải thực hiện các va chạm đối kháng như tranh, ném, chụp bóng với người khác không. Mức độ chơi thể thao là nghiệp dư hay chuyên nghiệp
• Bạn có vấn đề răng miệng gì đặc biệt, có thực hiện niềng răng, bọc mão răng hay chỉnh hình răng mắc cài hay không. Dụng cụ bảo vệ hàm cần được điều chỉnh tăng cường chức năng bảo vệ với những vấn đề này.

Để dụng cụ bảo vệ hàm được sạch sẽ, giữ được độ bền và an toàn khi sử dụng, bạn cần vệ sinh và bảo quản dụng cụ đúng cách:

• Rửa sạch dụng cụ bằng nước sạch hoặc nước súc miệng trước và sau khi sử dụng. Sau đó để dụng cụ ở nơi khô ráo, tránh ẩm mốc, tránh tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời hoặc để trên các bề mặt nóng, ngâm nước sôi vì nhiệt độ cao có thể làm dụng cụ bị biến dạng.
• Không nhai hoặc cắt nhỏ dụng cụ.
• Thường xuyên kiểm tra dụng cụ, xem dụng cụ có bị rách, lủng hay lỏng khi đeo không. Dụng cụ bảo vệ hàm khi đã bị giảm chất lượng sẽ không đảm bảo hiệu quả bảo vệ khi chơi thể thao, ngoài ra còn có thể gây kích thích lên nướu, các mô mềm trong miệng, môi, má.
• Nếu không thường xuyên sử dụng, nên để dụng cụ bảo vệ hàm vào một hộp có lỗ thông hơi. Lỗ thông hơi giúp lưu thông không khí với bên trong hộp, tránh làm hư dụng cụ.

Có hơn 200,000 vụ chấn thương hàm mặt, miệng xảy ra hàng năm trong các hoạt động thể thao. Dụng cụ bảo vệ giúp làm giảm tỉ lệ và mức độ nặng của chấn thương có thể xảy ra. Một vận động viên không có dụng cụ hàm bảo vệ răng có nguy cơ bị chấn thương răng gấp 60 lần so với vận động viên được bảo vệ. Việc đeo dụng cụ bảo vệ hàm khi chơi thể thao nên được thực hiện càng sớm càng tốt,ngay khi còn nhỏ, để trở thành một thói quen tốt, chủ động và tự giác thực hiện khi lớn lên.

Thạc sĩ, Bác sĩ Đặng Tiến Đạt tốt nghiệp cao học chuyên ngành Răng Hàm Mặt tại Đại học Y Hà Nội. Bác sĩ Đạt có thế mạnh về: làm thủ thuật nhổ răng khôn, chữa tuỷ, lấy cao răng, hàn răng nhẹ nhàng, ít sang chấn, giúp người bệnh giảm cảm giác đau tối đa; Thiết kế và làm răng sứ đẹp. Hiện nay, nha sĩ Đạt đang công tác tại khoa Răng Hàm Mặt, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.