Siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa tiểu khung

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Lưu Thị Bích Ngọc - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Viêm ruột thừa tiểu khung là một bệnh cấp cứu ngoại khoa khá phổ biến tại nước ta. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể gây ra những biến chứng vô cùng nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng của người bệnh.

Viêm ruột thừa tiểu khung là một loại bệnh cấp cứu ngoại khoa thường gặp nhất hiện nay trong nhóm cấp cứu bụng (chiếm khoảng 60-65%), với rất nhiều biểu hiện lâm sàng đa dạng.

Theo thống kê, viêm ruột thừa có thể bắt gặp ở mọi lứa tuổi, tại những nơi có điều kiện thuận lợi để phát triển, tuy nhiên viêm ruột thừa tiểu khung khá hiếm gặp tại những trẻ em < 3 tuổi, và những trường hợp mắc phải tăng dần theo độ tuổi, phổ biến nhất là ở lứa tuổi trẻ thanh thiếu niên.

Những thể viêm ruột thừa tiểu khung thường tương đối điển hình (chính là những thể thông thường) khá dễ dàng trong quá trình chẩn đoán và điều trị, bệnh nhân được tiến hành phẫu thuật càng sớm càng cho kết quả tốt, và không để lại những di chứng nghiêm trọng.

Trong những trường hợp viêm ruột thừa tiểu khung không điển hình thì tương đối khó khăn trong quá trình chẩn đoán bởi những triệu chứng lâm sàng vô cùng đa dạng, tùy theo cơ địa của từng bệnh nhân nên có thể dễ bị nhầm lẫn với những loại bệnh khác, hoặc thậm chí là bị bỏ sót dẫn đến không xử trí kịp thời và để lại nhiều biến chứng nguy hiểm khác.

Rất nhiều nguyên nhân dẫn đến viêm ruột thừa tiểu khung đã được giả định và các cơ chế gây viêm ruột thừa cũng được xây dựng. Nguyên nhân phổ biến nhất được nhiều chuyên gia y tế công nhận chính là viêm ruột thừa tiểu khung được gây ra do sự tắc nghẽn nằm trong lòng của ruột thừa.

Những nguyên nhân chính gây tắc nghẽn đó là: phì đại những nang bạch huyết nằm dưới niêm mạc (60%), sỏi phân (chiếm 35%), khối u của vùng ruột thừa hoặc là manh tràng (1%).

Kỹ thuật khám nghiệm kỹ thuật siêu âm nhằm đánh giá tình trạng của ruột thừa đã được đề cập đến đầu tiên bởi tác giả Puylaert J.B.C.M trong năm 1986, từ đó kỹ thuật siêu âm đã mang đến những đóng góp quan trọng, có vai trò đắc lực trong quá trình chẩn đoán cũng như định hướng điều trị bệnh viêm ruột thừa tiểu khung.

Trong kỹ thuật này, các bác sĩ chuyên khoa sẽ sử dụng phần đầu dò có tần số cao để đè ép vùng đầu dò dần dần, nhẹ nhàng trên những vùng nhạy cảm mà bệnh nhân thấy đau đớn, có nghi ngờ xuất hiện ruột thừa viêm. Từ đó đưa ra khảo sát và đánh giá chính xác về sự sưng tấy của vùng ruột thừa đang được chẩn đoán bị viêm nhiễm, như vậy kỹ thuật siêu âm sử dụng đè ép đầu dò từ từ sẽ có ba mục đích chính là:

● Đẩy hơi vùng bên trong ruột non và những quai ruột non đi ra khỏi vùng đang cần khảo sát.

● Tiếp cận ruột thừa nhằm đạt được giá trị tối ưu chính là khảo sát vùng ruột thừa trong khu lưu trú chùm tia của phần đầu dò với số tần số cao.

● Đánh giá về sự sưng tấy của toàn bộ ruột thừa viêm.

Siêu âm được đánh giá là phương pháp có giá trị cao vì có thể phát hiện được ruột thừa viêm với độ nhạy lên đến khoảng 98,5%, có độ đặc hiệu là 98,2%, còn giá trị tiên đoán khả năng dương tính là 98%. Ngoài ra, siêu âm cũng mang đến nhiều giá trị trong chẩn đoán những bệnh khác gây đau tại vùng hố chậu phải, đặc biệt là những bệnh lý phụ khoa hoặc tiết niệu. Tuy nhiên mặt hạn chế của siêu âm là khó đánh giá chính xác tổn thương ở những bệnh nhân béo phì, những bệnh nhân có quá nhiều hơi trong các quai ruột.

4.1 Một số triệu chứng cơ năng

● Bệnh nhân bị đau bụng tại vùng hố chậu phải, rất nhiều trường hợp bắt đầu đau ngay tại vùng thượng vị, hoặc quanh rốn và sau đó mới khu trú tại vùng hố chậu phải. Triệu chứng ban đầu là đau âm ỉ và liên tục sau đó mức độ đau đớn sẽ tăng dần theo thời gian. Bệnh nhân thường ít khi bị đau thành cơn và nếu có thì giữa những cơn đau vẫn bị đau.

● Một số bệnh nhân có thể xuất hiện tình trạng táo bón.

● Nôn hoặc buồn nôn, nhưng không phải trường hợp nào cũng gặp phải.

4.2 Một số triệu chứng thực thể

● Bệnh nhân bị sốt nhưng không cao, nếu sốt cao có thể kèm theo các biến chứng vô cùng nguy hiểm. nhưng với trẻ em hoặc người già khá kín đáo.

● Điểm đau khu trú bao gồm: điểm Clado, điểm Lanz, điểm Mac- Burney.

● Phản ứng tại vùng hố chậu phải: triệu chứng này đóng vai trò quyết định trong chẩn đoán và điều trị, cần tiến hành theo dõi nhiều lần và so sánh 3 bên. Trường hợp này cần phải đặc biệt chú ý với những bệnh nhân cao tuổi, đang mang thai nhiều lần nên thành bụng yếu và khó phát hiện.

● Bệnh nhân bị béo phì khiến cho sóng siêu âm khó có thể xuyên sâu.

● Bệnh nhân đang bị tắc ruột non hoặc liệt ruột, thường gặp ở những trường hợp bị hơi che khuất khiến hạn chế khả năng quan sát.

● Phản ứng tại vùng thành bụng, dẫn đến khó có thể thực hiện được những kỹ thuật siêu âm thông thường (khó có thể đè ép được đầu dò siêu âm vùng tiệm cận với viêm ruột thừa tiểu khung).

● Bàng quang của bệnh nhân quá căng, hoặc do người bệnh đang mang thai > 6 tháng, dẫn đến khó có thể thực hiện được kỹ thuật đè ép.

● Vị trí của ruột thừa tương đối bất thường hoặc bác sĩ siêu âm thiết hụt kinh nghiệm chuyên môn.

Siêu âm chẩn đoán viêm ruột thừa tiểu khung là một phương pháp không gây ra sang chấn và có thể thực hiện nhanh chóng, dễ dàng tại gần như tất cả các cơ sở uy tín, đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cao tỷ lệ chẩn đoán chính xác bệnh viêm ruột thừa tiểu khung ở người bệnh. Ngoài ra, siêu âm còn mang đến rất nhiều giá trị có lợi trong chẩn đoán những bệnh liên quan đến đường tiêu hóa khác như viêm hạch mạc treo ruột, những bệnh lý phụ khoa,...

Viêm ruột thừa tiểu khung nếu không được điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Ngay khi xuất hiện những triệu chứng của bệnh, bạn nên đến ngay cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị.