Một số phương pháp điều trị cho hội chứng ruột kích thích

Bài viết được viết bởi ThS.BS Phạm Thị Thu Hương - Đơn nguyên Nội tiêu hóa - Nội soi - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Hội chứng kích thích ruột (IBS) có thể gây ra sự khó chịu về thể chất và đau khổ về mặt tinh thần, nhưng hầu hết mọi người đều có thể kiểm soát các triệu chứng của họ và sống một cuộc sống bình thường mà không phát triển các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Căng thẳng và lo lắng có thể làm trầm trọng thêm IBS ở một số người. Cách tốt nhất để giảm căng thẳng và lo lắng tùy thuộc vào tình trạng của bạn và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Thảo luận cởi mở với bác sĩ của bạn về vai trò có thể có mà căng thẳng và lo lắng có thể gây ra các triệu chứng của bạn, và cùng nhau quyết định cách hành động tốt nhất.

Một số người được hưởng lợi từ tư vấn tâm lý, có hoặc không có thuốc chống trầm cảm hoặc chống lo âu kèm theo. Các phương pháp điều trị khác, chẳng hạn như thôi miên và liệu pháp hành vi nhận thức, cũng có thể hữu ích.

Thôi miên là một trạng thái ý thức bị thay đổi cho phép bạn tập trung thoát khỏi sự lo lắng hoặc căng thẳng. Những bệnh nhân bị thôi miên không phải đang ngủ mà thực sự đang ở trong trạng thái tăng cường trí tưởng tượng, tương tự như mơ mộng. Một chuyên gia có thể thôi miên một cá nhân hoặc bạn có thể học các kỹ thuật tự thôi miên.

Liệu pháp nhận thức hành vi giúp bạn tập trung vào một vấn đề cụ thể trong một khoảng thời gian giới hạn. Bạn học cách thức mà suy nghĩ của mình góp phần gây ra lo lắng hoặc căng thẳng và học cách thay đổi những suy nghĩ này.

Việc tham gia vào một nhóm hỗ trợ cũng có thể có giá trị. Nhiều bệnh nhân nhận thấy rằng tập thể dục hàng ngày rất hữu ích trong việc duy trì sức khỏe và tăng cảm giác khỏe mạnh. Tập thể dục cũng có thể có những tác động tốt đến hệ tiêu hóa.

Mặc dù có nhiều loại thuốc để điều trị các triệu chứng của IBS, nhưng những loại thuốc này không chữa khỏi tình trạng này. Chúng chủ yếu được sử dụng để làm giảm các triệu chứng. Sự lựa chọn giữa các loại thuốc này một phần phụ thuộc vào triệu chứng chính của bạn là tiêu chảy, táo bón hay đau.

Theo nguyên tắc chung, thuốc được dành riêng cho những người có triệu chứng không đáp ứng đầy đủ với các biện pháp không dùng thuốc như thay đổi chế độ ăn uống và bổ sung chất xơ... Nếu bạn cần dùng thuốc, bác sĩ của bạn sẽ làm việc với bạn để lựa chọn thuốc phù hợp cho tình trạng của bạn.

Thuốc kháng cholinergic ngăn chặn sự kích thích của hệ thần kinh đối với đường tiêu hóa, giúp giảm chứng chuột rút nghiêm trọng và các cơn co thắt không đều của đại tràng.

Các loại thuốc trong danh mục này bao gồm dicyclomine (biệt dược: Bentyl), hyoscyamine (biệt dược: Levsin), và dầu bao gói bạc hà (biệt dược: Mentha XL, IBgard).

Những loại thuốc này có thể đặc biệt hữu ích khi được sử dụng như một cách phòng ngừa (tức là trước khi bạn có các triệu chứng) và do đó hữu ích nhất nếu bạn có thể dự đoán sự khởi phát của các triệu chứng của mình. Các tác dụng phụ thường gặp bao gồm khô miệng và mắt, mờ mắt.

2.2 Thuốc chống trầm cảm

Trong khi chủ yếu được sử dụng để điều trị trầm cảm, nhiều thuốc ba vòng (TCA) có tác dụng giảm đau ở những người bị IBS. Liều thuốc thường thấp hơn nhiều so với liều được sử dụng để điều trị trầm cảm. Người ta tin rằng những loại thuốc này làm giảm cảm giác đau khi sử dụng ở liều lượng thấp, mặc dù cơ chế chính xác về lợi ích của chúng vẫn chưa được biết rõ.

TCA thường được sử dụng để kiểm soát cơn đau bao gồm amitriptyline (biệt dược: Elavil, Levate), imipramine (biệt dược: Tofranil, Impril), desipramine (biệt dược: Norpramin), và nortriptyline (biệt dược: Pamelor, Aventyl).

Thường cảm thấy mệt mỏi khi bắt đầu TCA; Đây không phải lúc nào cũng là một tác dụng phụ không mong muốn, vì nó có thể giúp cải thiện giấc ngủ khi TCA được thực hiện vào buổi tối. TCA thường được bắt đầu với liều lượng thấp và tăng dần. Hiệu quả đầy đủ của chúng có thể không được nhìn thấy trong ba đến bốn tuần.

TCA cũng làm chậm sự di chuyển của các chất qua đường tiêu hóa và có thể hữu ích nhất ở những người bị IBS chủ yếu là tiêu chảy.

Một nhóm thuốc chống trầm cảm khác, thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI), có thể được khuyên dùng nếu bạn bị cả IBS và trầm cảm. Các SSRI thông thường bao gồm fluoxetine (biệt dược: Prozac), sertraline (biệt dược: Zoloft), paroxetine (biệt dược: Paxil), citalopram (biệt dược: Celexa) và escitalopram (biệt dược: Lexapro).

Các loại thuốc chống trầm cảm khác có thể được khuyến nghị bao gồm mirtazapine (biệt dược: Remeron), venlafaxine (biệt dược: Effexor), và duloxetine (biệt dược: Cymbalta).

2.3 Thuốc trị tiêu chảy

Thuốc loperamide (biệt dược: Imodium) hoặc diphenoxylate-atropine (biệt dược: Lomotil) có thể giúp làm chậm sự di chuyển của phân qua đường tiêu hóa. Những loại thuốc này hữu ích nhất nếu bạn bị IBS chủ yếu là tiêu chảy.

Tuy nhiên, các bác sĩ thường khuyến cáo rằng những loại thuốc này chỉ nên được sử dụng khi cần thiết chứ không nên dùng liên tục. Nếu bạn dùng loperamide, hãy cẩn thận không bao giờ vượt quá liều lượng trên nhãn trừ khi được bác sĩ hướng dẫn cụ thể. Dùng nhiều hơn liều khuyến cáo đã dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về tim ở một số người.

Eluxadoline (biệt dược: Viberzi) đã được phê duyệt để điều trị tiêu chảy IBS. Bạn không nên dùng thuốc này nếu túi mật của bạn đã bị cắt bỏ hoặc nếu bạn bị rối loạn tuyến tụy hoặc ống mật.

2.4 Thuốc chống lo âu

Diazepam (biệt dược : Valium), lorazepam (biệt dược : Ativan), và clonazepam (biệt dược: Klonopin) thuộc nhóm thuốc này. Thuốc chống lo âu đôi khi được kê đơn cho những người bị chứng lo âu ngắn hạn đang làm trầm trọng thêm các triệu chứng IBS của họ. Tuy nhiên, những loại thuốc này chỉ nên dùng trong thời gian ngắn vì chúng có thể gây nghiện.

• Alosetron

Alosetron (biệt dược: Lotronex) ngăn chặn một loại hormone có liên quan đến các cơn co thắt và nhạy cảm của ruột. Thuốc được chấp thuận để điều trị cho những phụ nữ mắc IBS có triệu chứng chính là tiêu chảy.

Tuy nhiên, nó đã bị rút khỏi thị trường ngay sau khi được giới thiệu vì lo ngại liên quan đến an toàn. Nó đã được giới thiệu trở lại và hiện có sẵn để sử dụng cho những phụ nữ có các triệu chứng nghiêm trọng không đáp ứng với điều trị thông thường, mặc dù các bác sĩ lâm sàng phải tuân thủ các hướng dẫn cụ thể để kê đơn.

• Lubiprostone

Lubiprostone (biệt dược: Amitiza) có sẵn để điều trị táo bón nặng và IBS ở phụ nữ trên 18 tuổi không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Nó hoạt động bằng cách tăng tiết dịch ruột. Tuy nhiên loại thuốc này cần thử nghiệm thêm để làm rõ hiệu quả và tính an toàn lâu dài của lubiprostone.

• Linaclotide và plecanatide

Linaclotide (Linzess) đã được phê duyệt để điều trị táo bón và IBS ở những người trên 18 tuổi không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Nó hoạt động bằng cách tăng tiết dịch ruột. Nó đắt hơn so với các thuốc khác (ngoại trừ lubiprostone ). Cần có các nghiên cứu sâu hơn để làm rõ hiệu quả và tính an toàn lâu dài của linaclotide. Plecanatide ( biệt dược: Trulance) là một loại thuốc tương tự; nó cũng tương đối đắt.

• Thuốc kháng sinh

Vai trò của thuốc kháng sinh trong điều trị IBS vẫn chưa rõ ràng. Có một số bệnh nhân có các triệu chứng IBS được cải thiện khi điều trị kháng sinh. Rifaximin (Xifaxan) đã được phê duyệt để điều trị IBS mà không gây táo bón.

Một số liệu pháp thảo dược và tự nhiên đã được quảng cáo (đặc biệt là trên internet) để điều trị IBS. Thật không may, không có bằng chứng về hiệu quả của các liệu pháp này.

Mặc dù có một số nghiên cứu nhỏ ủng hộ một số liệu pháp này, nhưng các nghiên cứu này quá nhỏ hoặc có những sai số lớn khiến kết luận chính xác chưa đủ thuyết phục để được sử dụng rộng rãi. Dưới đây là một số biện pháp thảo dược mà bạn có thể đã nghe nói về điều trị IBS.

3.1 Liệu pháp chưa được chứng minh đầy đủ

Ngày càng có nhiều sự quan tâm đến tác dụng có lợi của vi khuẩn "lành mạnh" (probiotics, ví dụ: acidophilus) trong nhiều loại bệnh đường ruột, bao gồm cả IBS. Việc bổ sung những loại dược phẩm hay thực phẩm có chứa những vi khuẩn này có mang lại lợi ích gì hay không vẫn chưa được chứng minh.

Trà hoa cúc có lợi ích chưa được chứng minh trong việc điều trị IBS. Hơn nữa, hoa cúc có thể làm trầm trọng thêm tình trạng dị ứng ở những người có xu hướng dị ứng với cỏ.

Dầu hoa anh thảo (một chất bổ sung có chứa axit gamma linolenic) và hạt thì là cũng chưa được chứng minh.

3.2 Một số thảo dược có thể không an toàn

Ngải cứu có lợi ích chưa được chứng minh và có thể không an toàn; Dầu ngải cứu có thể gây tổn thương hệ thần kinh. Cây hoa chuông cũng có lợi ích chưa được chứng minh và có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về gan.

Iberogast là một sản phẩm thảo dược có chứa chín chiết xuất từ cây thuốc [ 1 ]. Mặc dù được cho là có hiệu quả trong một số trường hợp IBS, nhưng một số trường hợp suy gan cấp khi dùng thảo dược này đã được báo cáo.

Điều quan trọng là làm việc với bác sĩ lâm sàng để theo dõi các triệu chứng của bạn theo thời gian. Nếu các triệu chứng thay đổi, có thể khuyến nghị kiểm tra thêm. Theo thời gian, ít hơn 5% những người được chẩn đoán mắc hội chứng ruột kích thích (IBS) sẽ được chẩn đoán với một tình trạng bệnh tiêu hóa khác.