Gây tê tủy sống tán sỏi thận qua da

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Lê Hồng Dương - Bác sĩ Gây mê - Khoa Ngoại tổng hợp & Gây mê - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Gây tê tủy sống tán sỏi thận qua da là một phương pháp nhằm ức chế tạm thời dẫn truyền thần kinh qua tủy sống, thông qua việc tiêm thuốc tê vào khoang dưới nhện, đáp ứng yêu cầu vô cảm và giảm đau trong thủ thuật và phẫu thuật để điều trị bệnh sỏi thận.

Sỏi thận là bệnh lý thường gặp liên quan đến hệ tiết niệu. Sỏi thận được hình thành khi các chất dư thừa tích tụ lại bên trong cơ thể mà không thể đào thải được. Ai cũng có khả năng hình thành sỏi thận, tuy nhiên, những người thừa cân, béo phì, lạm dụng rượu bia sẽ tăng nguy cơ mắc bệnh sỏi thận.

Ở giai đoạn đầu, bệnh sỏi thận không có những triệu chứng rõ ràng khiến người bệnh chủ quan. Nhưng khi bệnh trở nặng sẽ gây ra những biến chứng nguy hiểm và rất khó điều trị. Thông thường để điều trị bệnh, người bệnh cần tiến hành mổ sỏi tiết niệu. Nhưng đối với trường hợp sỏi có kích thước lớn thì mổ lấy sỏi sẽ gặp nhiều rủi ro, gây tổn thương thận. Do vậy, phương pháp tán sỏi thận khắc phục được những nhược điểm trên.

Với sự phát triển của y học, phương pháp tán sỏi thận qua da không gây tổn thương thận, không xâm lấn bằng cách sử dụng các máy xung từ điện nhằm phá vỡ cấu trúc sỏi thận. Nhờ vậy, sỏi thận sẽ nhỏ lại hoặc được bài tiết ra ngoài cơ thể theo đường nước tiểu.

Hiện nay có rất nhiều phương pháp tán sỏi như: tán sỏi bằng Laser, nội soi tán sỏi,... Tuy vậy, gây tê tủy sống tán sỏi thận qua da được áp dụng phổ biến hơn cả. Với phương pháp này, bệnh nhân sẽ được tiêm thuốc tê vào khoang dưới nhện, ức chế tạm thời dẫn truyền thần kinh qua tủy sống, nhằm đáp ứng yêu cầu vô cảm để phẫu thuật.

Phương pháp gây tê tủy sống tán sỏi thận qua da được thực hiện trong trường hợp vô cảm để phẫu thuật và giảm đau phẫu thuật. Trong một vài trường hợp, phương pháp này sẽ không được chỉ định, như:

• Bệnh nhân và người nhà bệnh nhân từ chối điều trị bằng phương pháp này
• Bệnh nhân dị ứng thuốc tê chống chỉ định gây tê tủy sống
• Rối loạn đông máu nặng
• Dừng các thuốc chống đông chưa đủ thời gian
• Hẹp van hai lá khít, van động mạch chủ khít
• Viêm nhiễm vùng chọc kim gây tê

Bước 1: Chuẩn bị

Về phía bệnh viện: Để thực hiện gây tê tủy sống tán sỏi qua da, ekip phẫu thuật cần bác sĩ, điều dưỡng viên chuyên khoa gây mê hồi sức. Đồng thời, các phương tiện, dụng cụ cần chuẩn bị đầy đủ. Cụ thể:

• Phương tiện hồi sức: nguồn oxy, bóng Ambu, mask, các phương tiện đặt nội khí quản, máy mê kèm thở, máy sốc điện, máy hút...
• Thuốc hồi sức tuần hoàn: dịch truyền, thuốc: ephedrin, adrenalin...
• Thuốc chống co giật: họ barbituric, benzodiazepin, giãn cơ, intralipid 10-20%...
• Phương tiện theo dõi thường quy: điện tim, huyết áp, bão hòa oxy, nhịp thở...
• Bơm kim tiêm các cỡ, găng tay, gạc vô trùng, pince, cồn sát trùng, khăn lỗ vô trùng, kim gây tê tủy sống các cỡ...
• Thuốc tê: bupivacain, levobupivacain, ropivacain... có thể phối hợp với thuốc họ morphin (morphin từ 100-300 mcg; fentanyl 25-50 mcg, sulfentanil 2,5-5 mcg...). Liều dùng dựa vào trọng lượng, chiều cao và thể trạng của cơ thể người bệnh: bupivacain liều từ 3-12mg; levobupivacain từ 5-12mg; ropivacain liều từ 5-20mg; giảm liều đối với người > 60 tuổi, thiếu máu, có thai.

Về phía người bệnh: Bệnh nhân trước khi mổ cần được thăm khám, giải thích cho người bệnh cùng hợp tác khi gây tê. Bệnh nhân được hướng dẫn vệ sinh vùng gây tê để tránh viêm nhiễm. Trong trường hợp, người bệnh bị kích động, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc an thần từ hôm trước mổ.

Đồng thời, hồ sơ bệnh án của người bệnh theo quy định của Bộ y tế

Bước 2: Tiến hành

• Bệnh nhân sẽ được siêu âm cột sống ở tư thế ngồi hoặc tư thế nằm để định hướng cho kỹ thuật chọc kim gây tê tủy sống.
• Người thực hiện ca mổ cần đội mũ, đeo khẩu trang, rửa tay, mặc áo, đi găng vô khuẩn.
• Trước hết, sát trùng vùng chọc kim 3 lần
• Bệnh nhân sẽ được gây tê tủy sống ở tư thế ngồi hoặc tư thế nằm. Nếu ở tư thế nằm, cho người bệnh nằm nghiêng cong lưng, hai đầu gối áp sát vào bụng cằm tì vào ngực. Còn nếu ở tư thế ngồi, người bệnh ngồi cong lưng, đầu cúi, cằm tì vào ngực, chân duỗi trên mặt bàn mổ hoặc bàn chân đặt trên ghế.
• Dự phòng hạ huyết áp: Đặt đường truyền tĩnh mạch cho bệnh nhân nhằm dự phòng hạ huyết áp có hiệu quả và bù dịch từ 5-10 ml/kg (đối với người lớn).
• Kỹ thuật gây tê tuỷ sống có thể được thực hiện ở đường giữa (chọc vào khe giữa 2 đốt sống, vị trí L2-L3, L3-L4) hoặc đường bên (chọc cách đường giữa 1-2cm, hướng kim vào đường giữa, lên trên, ra trước)
• Hướng mặt vát của kim gây tê song song với cột sống người bệnh và chọc kim cho đến khi đạt được cảm giác mất sức cản do kim đi qua màng cứng.
• Cuối cùng, kiểm tra nếu có dịch não tuỷ chảy ra, quay mũi vát của kim về phía đầu người bệnh và bơm thuốc tê.

Bước 3: Theo dõi

• Các dấu hiệu sinh tồn: tri giác, nhịp tim, điện tim, huyết áp động mạch, độ bão hòa oxy mao mạch.
• Mức độ phong bế cảm giác và vận động
• Các tác dụng không mong muốn của gây tê tủy sống.
• Tiêu chuẩn chuyển người bệnh khỏi phòng Hồi tỉnh: không có rối loạn về huyết động và hô hấp; phục hồi hoàn toàn vận động, mức phong bế cảm giác dưới T12 (dưới nếp bẹn).

Cũng giống như bất cứ phương pháp điều trị nào trong y học, bệnh nhân gây tê tủy sống tán sỏi thận qua da có thể gặp phải một số tai biến không mong muốn. Dưới đây là một số cách xử trí tương đương với tai biến mà người bệnh có thể gặp phải:

• Khi người bệnh dị ứng, sốc phản vệ với thuốc tê cần dừng sử dụng thuốc tê; sử dụng phác đồ chống sốc phản vệ theo Bộ y tế
• Cần dừng sử dụng thuốc tê, chống co giật, cấp cứu hồi sức hô hấp, tuần hoàn, truyền intralipid khi bị ngộ độc thuốc tê nhóm bupivacain và ropivacain khi bệnh nhân có dấu hiệu ngộ độc thuốc tê
• Hạ huyết áp, mạch chậm nên điều trị bằng thuốc co mạch và bù dịch.
• Đau đầu: nằm bất động, bù đủ dịch, sử dụng thuốc giảm đau, vá màng cứng bằng máu tự thân (Blood Patch).
• Sử dụng thuốc chống nôn khi bệnh nhân cảm thấy buồn nôn và nôn, đồng thời luôn kiểm soát huyết áp
• Bí tiểu: chườm ấm, đặt ống thông bàng quang nếu cần.
• Gây tê tủy sống toàn bộ: cấp cứu hồi sức hô hấp, tuần hoàn.
• Các biến chứng khác: tụ máu quanh tủy, tổn thương tủy, hội chứng đuôi ngựa, viêm màng não tủy. Cần hội chẩn và thăm dò thêm để xác định tổn thương.
• Trường hợp gây tê tủy sống không đạt yêu cầu phải chuyển phương pháp vô cảm khác.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là cơ sở y tế chất lượng cao tại Việt Nam với đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao, được đào tạo bài bản, chuyên sâu trong nước và nước ngoài, giàu kinh nghiệm.

Hệ thống thiết bị y tế hiện đại, tối tân, sở hữu nhiều máy móc tốt nhất trên thế giới giúp phát hiện ra nhiều căn bệnh khó, nguy hiểm trong thời gian ngắn, hỗ trợ việc chẩn đoán, điều trị của bác sĩ hiệu quả nhất. Không gian bệnh viện được thiết kế theo tiêu chuẩn khách sạn 5 sao, mang đến cho người bệnh sự thoải mái, thân thiện, yên tâm.