Gây mê trong phẫu thuật lấy máu tụ trong não thất

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Đức Thông - Bác sĩ Gây mê hồi sức - Khoa Ngoại tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng. Bác sĩ đã có 14 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực Gây mê hồi sức.

Gây mê trong phẫu thuật lấy máu tụ trong não thất là phương pháp vô cảm bằng gây mê toàn thân qua nội khí quản. Mục đích của phương pháp này giúp kiểm soát hô hấp bệnh nhân trong suốt cuộc phẫu thuật máu tụ trong não thất và hồi sức sau mổ hiệu quả. Quá trình gây mê – hồi sức cần đảm bảo tránh tăng áp nội sọ, tránh phù não.

1.1 Chỉ định

• Phẫu thuật lấy máu tụ dưới màng cứng cấp tính
• Phẫu thuật lấy máu tụ dưới màng cứng mạn tính
• Phẫu thuật lấy máu tụ ở những vị trí trên lều hoặc dưới lều tiểu não.

1.2 Chống chỉ định

Hiện nay, không có các chống chỉ định tuyệt đối của phương pháp này. Một số yếu tố cản trở quá trình gây mê phẫu thuật máu tụ trong não thất bao gồm:

• Người bệnh không đồng ý gây mê toàn thân
• Cơ sở y tế không có đủ phương tiện, thiết bị gây mê nội khí quản và hồi sức sau mổ.
• Người thực hiện chưa được đào tạo về phương pháp gây mê nội khí quản.

Người thực hiện

• Bác sĩ ngoại thần kinh
• Bác sĩ gây mê hồi sức đã được đào tạo về gây mê toàn thân qua nội khí quản
• Điều dưỡng chuyên khoa gây mê hồi sức.

Phương tiện, dụng cụ

• Hệ thống máy gây mê kèm thở, thiết bị theo dõi chức năng sống (mạch, điện tim, huyết áp, bão hòa Oxy, tần số thở, nhiệt độ), theo dõi độ mê Entropi, theo dõi độ mềm cơ (TOF), nguồn oxy và các loại máy móc khác như máy phá rung tim, máy hút đàm, máy sưởi ấm, máy truyền dịch, máy đo áp lực nội sọ...
• Đèn soi thanh quản, ống nội khí quản các kích cỡ, mask, bóng bóp tay...
• Thuốc: thuốc tê Lidocain 10% dạng xịt, thuốc giãn phế quản Salbutamol dạng xịt...

Chuẩn bị bệnh nhân

• Bệnh nhân đã được thăm khám toàn diện, được cho xét nghiệm tổng quát trước mổ cũng như đánh giá các yếu tố nguy cơ đặt nội khí quản khó hoặc dị ứng với thuốc gây mê.
• Người bệnh và gia đình được giải thích rõ về quy trình gây mê trong phẫu thuật lấy máu tụ trong não thất, các biến chứng có thể xảy ra và đồng ý ký vào bản cam kết chấp nhận rủi ro trước khi thực hiện phẫu thuật.

• Bệnh nhân nằm tư thế ngửa, thở oxy qua cannula mũi trước khi khởi mê ít nhất 5 phút.
• Lắp đặt các máy móc theo dõi các dấu hiệu sinh tồn của bệnh nhân.
• Thiết lập đường truyền tĩnh mạch bằng dung dịch nước muối sinh lý 0.9%.
• Tiến hành khởi mê cho bệnh nhân bằng các loại thuốc như:

+Thuốc mê: bao gồm thuốc mê tĩnh mạch như propofol, etomidate...

+Thuốc giảm đau: fentanyl, sufentanil...

+Thuốc giãn cơ: rocuronium, vecuronium...

Khi người bệnh ngủ sâu, giãn cơ đủ thì tiến hành đặt nội khí quản để kiểm soát hô hấp cho bệnh nhân:

• Mở miệng, đưa đèn soi thanh quản vào miệng từ bên phải, gạt lưỡi bệnh nhân sang trái, đẩy đèn sâu và kết hợp ấn sụn nhẫn bên ngoài để tìm nắp và lỗ thanh môn.
• Khi thấy lỗ thanh môn thì luồn ống nội khí quản nhẹ nhàng qua lỗ đến khi bóng của ống nội khí quản đi qua dây thanh âm được 2 - 3cm.
• Kiểm tra vị trí của nội khí quản đã vào đúng đường thở chưa bằng cách nghe phế âm 2 bên phổi và quan sát sóng EtCO2.
• Rút đèn soi thanh quản.
• Bơm bóng nội khí quản để cố định.
• Cố định ngoài bằng băng dính.

• Gắn máy thở vào nội khí quản để kiểm soát hô hấp của bệnh nhân trong khi duy trì mê để phẫu thuật máu tụ trong não thất.

Quy trình phẫu thuật lấy máu tụ trong não thất:

• Rạch da đầu
• Khoan cắt để mở hộp sọ bệnh nhân
• Tiến hành treo màng cứng, mở màng cứng.
• Vén các tổ chức não để đi vào não thất.
• Hút máu tụ trong não thất, tiến hành cầm máu nếu còn đang chảy máu.
• Bơm rửa sạch sẽ.
• Vá kín màng cứng và đặt dẫn lưu
• Đóng vết mở hộp sọ 2 lớp.

Duy trì mê bằng thuốc mê tĩnh mạch hoặc thuốc mê bốc hơi, thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ (nếu cần). Chú ý tránh để xảy ra ưu thán hoặc nhược thán; cần duy trì EtCO2 khoảng 33 - 35mmHg để đảm bảo chống phù não.

Nếu có tình trạng phù não cần xử trí với Manitol truyền tĩnh mạch nhanh, đảm bảo thông khí phù hợp.

Theo dõi độ sâu của gây mê dựa vào nhịp tim, huyết áp, mồ hôi, nước mắt (PRST); MAC, BIS và Entropy ... và các dấu hiệu sinh tồn: nhịp tim, huyết áp, SpO2, EtCO2, thân nhiệt.

Sau mổ cần chú ý điều trị chống phù não bằng cách: thở máy, lợi tiểu thẩm thấu hoặc Corticoid.

Trào ngược dịch dạ dày vào đường thở với biểu hiện là có dịch tiêu hóa trong khoang miệng và đường thở. Cần hút sạch ngay dịch, cho bệnh nhân nằm đầu thấp, nằm nghiêng đầu sang bên, đặt nhanh ống nội khí quản và hút sạch dịch.

Rối loạn huyết động: hạ hoặc tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim.

Tai biến do đặt nội khí quản

• Đặt nhầm vào dạ dày: nhận biết bằng cách nghe phổi không có rì rào phế nang, không đo được EtCO2.
• Co thắt thanh - khí - phế quản: khó hoặc không thể thông khí, nghe phổi có ran rít hoặc phổi im lặng. Xử trí bằng cách cung cấp oxy đầy đủ, thêm thuốc ngủ và thuốc giãn cơ, đảm bảo thông khí, cho các thuốc giãn phế quản và corticoid.

Chấn thương khi đặt ống như giập môi, rách môi gây chảy máu, gãy răng, tổn thương dây thanh âm, rơi dị vật vào đường thở...

Biến chứng về hô hấp: gập, tụt, ống nội khí quản sâu vào một phổi, tụt hoặc hở hệ thống hô hấp, hết oxy, soda hết tác dụng gây thiếu oxy và ưu thán.

Biến chứng sau rút ống nội khí quản: Suy hô hấp sau khi rút ống, đau họng khàn tiếng, co thắt thanh - khí - phế quản, viêm đường hô hấp trên, hẹp thanh - khí quản...

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn thực hành gây mê phẫu thuật an toàn theo các hướng dẫn quốc tế. Vinmec có đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng gây mê giàu kinh nghiệm, trang thiết bị hiện đại như: máy dò thần kinh, máy siêu âm, hệ thống kiểm soát đường thở khó của Karl Storz, hệ thống theo dõi gây mê toàn diện AoA (Adequate of Anesthesia) của GE bao gồm theo dõi độ mê, độ đau và độ giãn cơ sẽ mang lại chất lượng cao và an toàn, giúp bệnh nhân gây mê vừa đủ, không thức tỉnh, không tồn dư thuốc giãn cơ sau mổ.

Hệ thống Y tế Vinmec cũng tự hào là bệnh viện đầu tiên tại Việt Nam ký kết với Hiệp hội Gây mê Thế giới (WFSA) hướng đến mục tiêu trở thành bệnh viện an toàn nhất về gây mê phẫu thuật tại Đông Nam Á.