Gây mê phẫu thuật và tổn thương thần kinh chi dưới

Bài viết bởi Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Trung Thành - Bác sĩ Gây mê Giảm đau - Khoa Gây mê phẫu thuật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park

Có nhiều nguy cơ để một bệnh nhân bị tổn thương do tư thế phẫu thuật. Nó bao gồm các lực cơ học gây ra bởi tư thế phẫu thuật dẫn đến tổn thương mô mềm và thần kinh. Tư thế cố định cũng có thể làm giảm chức năng sinh lí bình thường của bệnh nhân và cần phải xem xét cho tất cả các bệnh nhân, đặc biệt là bất kì tư thế nào khác ngoài tư thế nằm ngửa. Đánh giá cẩn thận từng bệnh nhân trước khi gây mê rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến tư thế phẫu thuật.

Đám rối thắt lưng cùng là đám rối quan trọng chi phối vận động và cảm giác cho chi dưới, được thành lập ở khoang sau phúc mạc và chậu hông. Đám rối này do sự hợp lại của nhánh trước các các dây thần kinh gai sống từ thắt lưng 1 đến cùng 3. Từ đó cho nhiều nhánh quan trọng, trong đó là các dây thần kinh bịt, thần kinh đùi và thần kinh ngồi. Thần kinh ngồi phân nhánh thành thần kinh mác chung và thần kinh chày.

Mặc dù, thần kinh đùi và thần kinh ngồi ảnh hưởng nhiều nhất đến hoạt động đi lại, nhưng các bệnh thần kinh phổ biến nhất do tư thế ở chi dưới là thần kinh bịt và thần kinh bì đùi ngoài.

Dạng hông > 30o làm căng các dây thần kinh bịt. Khi dạng hông, ngành trên xương mu đóng vai trò như điểm tựa. Dây thần kinh bị kéo căng và bị đè ép tại điểm tựa này. Vì vậy, nên hạn chế dạng hông quá mức chừng nào có thể. Bệnh thần kinh bịt rối loạn chức năng vận động là chủ yếu, thường không đau nhưng có thể yếu liệt. Gần 50% bệnh nhân có rối loạn chức năng vận động kéo dài 2 năm sau đó.

Gập hông (đùi vào bụng) > 90o quá lâu làm tăng thiếu máu cục bộ trên sợi thần kinh của thần kinh bì đùi ngoài. Hơn 30% số sợi thần kinh của thần kinh này đi qua dây chằng bẹn trước khi đi vào đùi. Gập hông >90o làm gai chậu trước trên di chuyển ngang và kéo căng dây chằng bẹn. Các sợi thần kinh đi trong dây chằng bẹn bị chèn ép và theo thời gian gây ra thiếu máu cục bộ và rối loạn chức năng. Thần kinh bì đùi ngoài chỉ mang các sợi cảm giác, vì vậy khi tổn thương nó không gây rối loạn vận động mà có thể gây mất khả năng nhận cảm giác đau và cảm giác khó chịu ngoài đùi. Khoảng 40% bệnh nhân có cảm giác khó chịu kéo dài một năm.

Hầu hết các bệnh thần kinh mác đều có liên quan đến lực đè nén trực tiếp phía bên ngoài chân, dưới đầu gối nơi mà thần kinh mác vòng qua đầu trên xương mác. Các tư thế gác chân để giữ chân và bàn chân trong phẫu thuật nếu không lưu ý có thể gây đè nén thần kinh ở vị trí dây thần kinh vòng qua đầu xương mác. Kết quả là khi bị tổn thương gây ra hội chứng “bàn chân rớt” kéo dài và khó khăn vận động. (“bàn chân rớt – foot drop” bàn chân không thể gập về phía mu chân).

Tóm lại, có nhiều nguy cơ để một bệnh nhân bị tổn thương do tư thế gây mê phẫu thuật. Nó bao gồm các lực cơ học gây ra bởi tư thế phẫu thuật dẫn đến tổn thương mô mềm và thần kinh. Tư thế cố định cũng có thể làm giảm chức năng sinh lí bình thường của bệnh nhân và cần phải xem xét cho tất cả các bệnh nhân, đặc biệt là bất kì tư thế nào khác ngoài tư thế nằm ngửa. Đánh giá cẩn thận từng bệnh nhân trước khi gây mê rất quan trọng để giảm nguy cơ biến chứng liên quan đến tư thế phẫu thuật.

Khoa Gây mê giảm đau của Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những khoa được bệnh nhân đánh giá cao về chất lượng chuyên môn và dịch vụ chăm sóc, giúp quá trình điều trị và hồi phục của bệnh nhân đạt hiệu quả tốt nhất.

• Áp dụng kỹ thuật tiên tiến nhất thế giới: Kỹ thuật giảm đau gây tê mặt phẳng cơ dựng sống (ESP) tiên tiến nhất thế giới; gây tê thần kinh bằng máy siêu âm, không sử dụng morphin để giảm đau sau mổ.
• Đội ngũ chuyên gia hàng đầu: Các bác sĩ được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm, là thành viên các Hiệp hội gây mê giảm đau tại Việt Nam và châu Âu. Hợp tác với các giáo sư, chuyên gia hàng đầu tại các bệnh viện tuyến đầu trong nước và quốc tế để trao đổi kỹ thuật và áp dụng những phương pháp gây mê, giảm đau mới nhất.
• Chăm sóc người bệnh chuyên nghiệp - toàn diện: người bệnh được tư vấn đầy đủ, tận tình trước khi gây mê giảm đau trước và sau mổ; áp dụng chương trình hồi phục sớm sau phẫu thuật cho người bệnh; hướng dẫn các phương pháp tập luyện và phục hồi chức năng phù hợp để người bệnh sớm trở lại sinh hoạt bình thường.