Bệnh teo não và suy giảm trí nhớ

Teo não là sự suy giảm số lượng tế bào não hoặc mất khả năng kết nối giữa các tế bào não. Những người bị teo não thường diễn tiến tới suy giảm chức năng nhận thức cũng như suy giảm trí nhớ, tùy thuộc vào vùng teo não là khu trú hay toàn bộ. Cho dù do loại nào, teo não và suy giảm trí nhớ là hậu quả của quá trình lão hóa tự nhiên.

Teo não là sự mất dần các tế bào não theo thời gian. Tình trạng này có thể xảy ra ở toàn bộ não hoặc chỉ một phần não và có thể dẫn đến giảm khối lượng não cùng với mất chức năng thần kinh, bao gồm cả suy giảm trí nhớ. Các triệu chứng của bệnh teo não phụ thuộc vào nguyên nhân và vị trí chết của tế bào não.

Teo não có thể xảy ra do chấn thương não (đột quỵ) hoặc bệnh thần kinh (Alzheimer, bại não, bệnh Huntington). Nhiễm trùng não cũng có thể dẫn đến chết các tế bào não và teo não.

Các triệu chứng của teo não bao gồm suy giảm trí nhớ, sa sút trí tuệ, co giật, mất kiểm soát vận động và khó nói. Chứng sa sút trí tuệ được biểu hiện bằng mất trí nhớ và không thể thực hiện các hoạt động hàng ngày, có thể nhẹ hoặc nặng. Co giật có thể bao gồm từ động kinh vắng mặt (mất phản ứng đột ngột) đến động kinh co giật toàn thể.

Tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản, teo não có thể tiến triển rất chậm hoặc rất nhanh. Tuy nhiên, bệnh lý này là sự ám ảnh của tuổi già và hiện chưa có cách chữa trị. Điều trị bệnh teo não hiện tại là tập trung vào việc điều trị các triệu chứng và biến chứng của bệnh. Trong trường hợp teo não do nhiễm trùng, điều trị nhiễm trùng có thể ngăn các triệu chứng teo não trở nên tồi tệ hơn.

Các triệu chứng của bệnh teo não có thể là tổng quát (ảnh hưởng đến toàn bộ não) hoặc khu trú (chỉ ảnh hưởng đến một phần của não hoặc một chức năng nhất định). Teo não và suy giảm trí nhớ thường liên quan đến nhau, các triệu chứng khu trú bao gồm co giật và các vấn đề về lời nói, thị lực hoặc cử động.

2.1. Các triệu chứng chung của bệnh teo não

Các triệu chứng chung của bệnh teo não phát sinh do mất các tế bào não trên toàn bộ não. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng teo não hàng ngày hoặc chỉ thỉnh thoảng. Đôi khi, bất kỳ triệu chứng nào trong số này cũng có thể diễn tiến nghiêm trọng:

• Biến đổi tính tình, tâm lý hoặc hành vi.
• Khó phán đoán hoặc suy nghĩ trừu tượng.
• Giảm khả năng ghi nhớ, suy nghĩ.
• Rối loạn ngôn ngữ như khó nói, hiểu, viết hoặc đọc.
• Mất phương hướng.
• Khiếm khuyết trong học tập.

2.2. Các triệu chứng cục bộ của teo não

Nếu teo não gây mất tế bào não ở một vùng cụ thể của não, người bệnh có thể có các triệu chứng cục bộ bao gồm:

• Nhìn mờ hoặc nhìn đôi.
• Khó nói hoặc hiểu giọng nói (mất ngôn ngữ).
• Giảm sút khả năng tự điều chỉnh cơ thể hay phối hợp vận động.
• Yếu cục bộ, mất cảm giác hoặc tê liệt.

2.3. Các triệu chứng nghiêm trọng của teo não

Trong một số trường hợp, teo não có thể đe dọa đến tính mạng. Vì vậy, cần gọi cấp cứu ngay nếu người bệnh có bất kỳ triệu chứng đe dọa tính mạng nào xảy ra một cách đột ngột sau đây:

• Gây nguy hiểm cho bản thân hoặc người khác, bao gồm hành vi đe dọa hoặc tự sát.
• Rối loạn ý thức hoặc mất tỉnh táo.
• Co giật.
• Thay đổi thị trường, mất thị lực.

Teo não và suy giảm trí nhớ có thể phát sinh từ nhiều bệnh lý về não, chấn thương sọ não hoặc não bị nhiễm trùng.

Các nguyên nhân chấn thương bao gồm:

• Đột quỵ.
• Chấn thương sọ não.

Các bệnh lý tổn thương như:

• Bệnh Alzheimer.
• Bại não: Nhóm các rối loạn ảnh hưởng đến chuyển động, thăng bằng và tư thế).
• Sa sút trí tuệ.
• Bệnh Huntington: Nguyên nhân di truyền làm thoái hóa tế bào não.
• Loạn dưỡng bạch cầu: Bệnh làm hỏng lớp vật liệu bảo vệ xung quanh tế bào thần kinh.
• Bệnh đa xơ cứng: Bệnh ảnh hưởng đến não và tủy sống gây yếu, phối hợp, khó giữ thăng bằng và các vấn đề khác.
• Bệnh Pick: Dạng sa sút trí tuệ chỉ ảnh hưởng đến một số vùng nhất định của não.

Các nguyên nhân truyền nhiễm bao gồm:

• AIDS.
• Viêm não: Viêm và phù não do nhiễm virus hoặc các nguyên nhân khác.
• Bệnh giang mai: Bệnh lây truyền qua đường tình dục do vi khuẩn gây ra.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh teo não. Tuy nhiên, không phải tất cả những người có yếu tố nguy cơ này đều sẽ bị teo não. Các yếu tố nguy cơ gây teo não và suy giảm trí nhớ gồm:

• Lớn tuổi.
• Chấn thương não.
• Tiền sử gia đình mắc bệnh Alzheimer, bệnh Huntington hoặc các rối loạn thần kinh tương tự.
• Tiền sử gia đình bị rối loạn tự miễn dịch như bệnh đa xơ cứng.
• Chấn thương đầu.

Mặc dù bệnh teo não không ngăn ngừa được, nhưng một lối sống lành mạnh có thể hứa hẹn giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh teo não và giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, như:

• Kiểm soát huyết áp.
• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng, bao gồm axit béo omega-3 và trái cây, rau quả chống oxy hóa.
• Tích cực tham gia các hoạt động tinh thần, thể chất và xã hội.

Cho đến nay, hiện không có cách chữa khỏi bệnh teo não. Một khi các tế bào não bị mất đi, các khiếm khuyết thần kinh để lại là vĩnh viễn. Do đó, việc điều trị bệnh teo não tập trung vào các triệu chứng và biến chứng của bệnh. Cụ thể:

Điều trị chứng sa sút trí tuệ và các triệu chứng mất chức năng:

• Thuốc thay đổi lượng hóa chất kiểm soát tín hiệu não hoặc điều trị các triệu chứng suy giảm nhận thức, đôi khi được sử dụng trong bệnh Alzheimer.
• Vật lý trị liệu để cải thiện chức năng và khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Tư vấn và hỗ trợ tâm lý.

Điều trị các triệu chứng khác của bệnh teo não:

• Dùng thuốc chống co giật để phòng ngừa, giảm tần suất lên cơn hay mức độ co giật.
• Liệu pháp nhận thức hoặc hành vi để cải thiện chất lượng cuộc sống.
• Vật lý trị liệu để làm chậm mất kiểm soát cơ.
• Liệu pháp nói để giảm tác động của chứng mất ngôn ngữ (suy giảm khả năng nói và hiểu).
• Điều trị nhiễm trùng hoặc chấn thương cơ bản dẫn đến teo não.

Các biện pháp hỗ trợ:

• Cách tốt nhất để cải thiện các triệu chứng của bệnh teo não hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh teo não là thực hiện một lối sống năng động, lành mạnh.
• Có chế độ ăn uống cân bằng giàu trái cây và rau quả chống oxy hóa.
• Tích cực rèn luyện thể lực thường xuyên.
• Tăng hoạt động trí óc.

Các phương pháp điều trị bổ sung:

• Các phương pháp điều trị bổ sung có thể giúp một số bệnh nhân trong nỗ lực đối phó với chứng teo não. Mặc dù vẫn chưa có nghiên cứu về tính hiệu quả về các phương pháp điều trị này, tuy nhiên nó có thể đem lại lợi ích ở một số đối tượng nhất định, bao gồm: Châm cứu, liệu pháp xoa bóp, thực phẩm dinh dưỡng và thảo dược tự nhiên, yoga,

Các biến chứng của teo não không được điều trị hoặc kiểm soát kém có thể nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng trong một số trường hợp, bao gồm:

• Không có khả năng tham gia bình thường vào các hoạt động.
• Mất tính độc lập.
• Trầm cảm hoặc chán nản.

Tóm lại, teo não là tình trạng mất các tế bào thần kinh trong não hoặc mất số lượng kết nối giữa các tế bào thần kinh. Nếu tổn thương nhỏ, mức độ nhẹ, teo não có thể không ảnh hưởng rõ rệt đến hoạt động hàng ngày. Tuy nhiên, teo não đôi khi có thể dẫn đến các triệu chứng như co giật, mất ngôn ngữ và suy giảm trí nhớ, nặng có thể đe dọa tính mạng. Vì vậy, người bệnh nên đi khám sớm nếu có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh teo não. Bác sĩ sẽ tiến hành chẩn đoán nguyên nhân gây teo não và đưa ra phương pháp điều trị tích cực từ đầu.

Để bảo vệ sức khỏe và ngăn ngừa biến chứng, khi phát hiện những triệu chứng về suy giảm trí nhớ thì người bệnh cần phải đến bệnh viện để được bác sĩ chuyên khoa Thần kinh thăm khám.