Hình thái tinh trùng là gì và ảnh hưởng thế nào đến khả năng sinh sản?

Hình thái tinh trùng bao gồm kích thước và hình dạng của từng tinh trùng. Đây là một trong những yếu tố duy nhất góp phần vào khả năng sinh sản của nam giới.

Hình thái tinh trùng sẽ đề cập đến hình dạng của tinh trùng khi được nhìn dưới kính hiển vi. Cụ thể là nhìn vào hình dạng của đầu tinh trùng và kích thước của tinh trùng. Hình dạng đầu của tinh trùng rất quan trọng, vì nó ảnh hưởng đến khả năng hòa tan bề mặt bên ngoài của trứng và thụ tinh của tinh trùng.

Không phải tất cả tinh trùng của một cá nhân đều giống nhau hoàn toàn. Những bất thường về kích thước và hình dạng tinh trùng có thể xảy ra ở phần đầu, phần giữa hoặc phần đuôi.

Trong một số trường hợp cụ thể, những đột biến hoặc thay đổi về hình dạng, kích thước có thể không ảnh hưởng đến chức năng tổng thể của tinh trùng. Tuy nhiên, trong các tình huống khác, tinh trùng có thể không thể di chuyển đúng hoặc đủ nhanh để tiếp cận, chọc thủng hay đi vào màng của trứng.

Các bác sĩ thường đánh giá hình thái tinh trùng trong quá trình phân tích tinh dịch tổng quát hoặc xét nghiệm khả năng sinh sản. Bản thân, điểm hình thái tinh trùng bất thường hoặc thấp thường không phải là dấu hiệu của vô sinh.

Các phạm vi hình thái tinh trùng cho biết phần trăm tinh trùng được coi là bình thường về kích thước và hình dạng. Những tinh trùng bình thường có khả năng thụ tinh với trứng cao nhất, vì vậy tỷ lệ phần trăm có thể cho bạn manh mối về cơ hội thụ thai với bạn đời của mình.

Xét nghiệm hình thái tinh trùng là thực hiện kiểm tra các mẫu tinh dịch dưới kính hiển vi và tính tỷ lệ phần trăm tinh trùng có dạng bình thường (NF) trong tổng số mẫu.

Các yêu cầu đối với một tinh trùng được hình thành bình thường bao gồm các tiêu chí:

• Đầu hình bầu dục có gọng nhẵn
• Đầu rộng từ 2,5 đến 3,5 μm và dài 5 đến 6 μm
• Đầu acrosome cơ quan chứa enzyme có tác dụng giúp tinh trùng xâm nhập vào trong trứng. Nó có độ bao phủ từ 40 đến 70 phần trăm đầu tinh trùng
• Phần giữa của tinh trùng (đoạn giữa đầu và đuôi) phải có chiều dài tương đương với đầu nhưng mảnh hơn nhiều
• Đuôi không cuộn, dài 45 μm nên mỏng hơn đầu và giữa của tinh trùng
• Không có khuyết tật đầu hoặc đuôi

Các kỹ thuật viên phòng thí nghiệm thường xử lý các xét nghiệm hình thái tinh trùng bằng cách đặt một phần nhỏ tinh dịch lên lam kính, để khô trong không khí, sau đó nhuộm bằng thuốc nhuộm giúp cho từng tinh trùng dễ nhìn thấy hơn dưới kính hiển vi. Trong số 200 tinh trùng trở lên, trong một phân đoạn của mẫu sẽ được các kỹ thuật viên sử dụng để tính toán tỷ lệ phần trăm tinh trùng NF.Các xét nghiệm hình thái tinh trùng cũng có thể được đánh giá bằng công nghệ phân tích hình ảnh, chẳng hạn như đánh giá hình thái tinh trùng có sự hỗ trợ của máy tính (CASA).Theo Tổ chức Y tế Thế giới, các xét nghiệm hình thái tinh trùng trên máy tính mang lại kết quả chính xác và đáng tin cậy hơn so với các xét nghiệm thủ công, vì đã loại bỏ được rủi ro do lỗi của con người. Một đợt xét nghiệm không đủ để đánh giá đầy đủ chất lượng tinh dịch hay tinh trùng. Bởi vì sẽ có một mức độ khác biệt cao giữa những người khác nhau, cũng như giữa các mẫu từ cùng một cá nhân. Các yếu tố như: lỗi do con người, sự nhiễm bẩn, ghi nhãn sai khiến nhiều lần kiểm tra trở nên cần thiết. Thông thường, cần ba hoặc nhiều thử nghiệm cho kết quả giống nhau hoặc tương tự để xác nhận các phẩm chất như hình thái, sức sống và tính di động.

Kết quả kiểm tra hình thái tinh trùng sẽ cho biết dấu hiệu teratozoospermia xảy ra khi có một số lượng lớn tinh trùng hình thành bất thường trong một mẫu và điểm NF thấp.

Phạm vi kết quả hình thái tinh trùng chính xác có thể khác nhau, nhưng thông thường phạm vi hình thái tinh trùng bình thường hoặc khỏe mạnh là từ 4 đến 14% NF. Điểm số dưới 4% NF có nghĩa là mất nhiều thời gian hơn bình thường để có thai. Kết quả 0% NF thường có nghĩa là thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) có thể cần thiết để thụ thai. IVF bao gồm việc thu thập một mẫu trứng và tinh trùng để kết hợp trong một đĩa petri với hy vọng thụ tinh.

Các tiêu chí về hình thái tinh trùng đã được phát triển cách đây chưa đầy một thập kỷ, vì vậy vẫn còn rất nhiều khác biệt trong cách tiến hành xét nghiệm và giải thích kết quả. Tuy nhiên, bạn cũng cần nhớ rằng trong trường hợp tinh trùng có kích thước hoặc hình dạng bất thường thì vẫn mang vật chất di truyền khỏe mạnh.

Hầu hết các nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa điểm số hình thái tinh trùng thấp và tỷ lệ sinh sản giảm đều sử dụng các đối tượng và cơ sở IVF. Một người đàn ông có điểm NF dưới 4% nên nói chuyện với bác sĩ để loại trừ khả năng biến chứng và các tình trạng sức khỏe bổ sung. Các bác sĩ chuyên về vô sinh nam có thể giúp xác định nguyên nhân gây ra tỷ lệ hình thái bất thường và trong một số trường hợp, đưa ra các khuyến nghị về điều trị để cải thiện chất lượng tinh trùng.

Xét nghiệm hình thái tinh trùng chỉ là một trong các bước của phân tích tinh dịch nói chung. Các phòng thí nghiệm, cơ sở y tế và bác sĩ khác nhau có thể bao gồm các quy trình khác nhau như một phần của xét nghiệm phân tích tinh trùng của họ.Các yếu tố và nồng độ hormone khác thường được đánh giá trong quá trình phân tích tinh dịch bao gồm:

• Sức sống, hoặc tỷ lệ phần trăm tinh trùng sống
• Khả năng di chuyển hoặc các kiểu chuyển động chung của tinh trùng
• Nồng độ của tinh dịch
• Tổng lượng chất lỏng của tinh dịch
• Tổng số hoặc số lượng tinh trùng
• Độ dày của tinh dịch (độ nhớt)
• Sự xuất hiện của tinh dịch
• pH tinh dịch
• Testosterone
• Globulin gắn kết hormone giới tính (SHBG)
• Hormone kích thích nang trứng (FSH)
• Prolactin
• Estradiol
• Hình thức và chức năng DNA

Cũng có thể đánh giá sự hiện diện của các tế bào cơ thể bổ sung trong tinh dịch, chẳng hạn như tế bào biểu mô (tế bào từ ống dẫn đực), tế bào miễn dịch như bạch cầu (tế bào bạch cầu) và đại thực bào (tế bào miễn dịch xác thối).

Vai trò và ảnh hưởng chính xác của hình thái tinh trùng đối với khả năng sinh sản còn nhiều tranh cãi. Các yêu cầu cụ thể đối với những gì bác sĩ coi là một dạng tinh trùng bình thường cũng khác nhau.

Nếu một người đàn ông có điểm hình thái tinh trùng thấp, hoặc tinh trùng khuyết tật, bác sĩ có thể sẽ sử dụng các công nghệ hỗ trợ sinh sản. Các bác sĩ cũng cho rằng điểm số hình thái tinh trùng thấp cũng làm giảm chất lượng tinh dịch nói chung và gia tăng tổn thương tinh trùng.

Một nghiên cứu năm 2017 cho thấy nam giới có điểm NF 0% có khả năng đạt tỷ lệ sinh sản gần bình thường. Nghiên cứu này cũng cho thấy rằng liệu pháp thụ tinh ống nghiệm IVF thường không hiệu quả ở nam giới có NF thấp hơn 4%.

Các xét nghiệm DNA phát triển gần đây được nhiều nhà nghiên cứu và bác sĩ coi là một chỉ số báo cáo về vô sinh và chất lượng tinh dịch tốt hơn so với xét nghiệm phân tích tinh dịch nói chung. Một số xét nghiệm DNA mới hơn hiện có để đánh giá chất lượng của tinh dịch bao gồm:

• Xét nghiệm cấu trúc nhiễm sắc tinh trùng (SCSA)
• Khảo nghiệm sao chổi
• Thử nghiệm đường hầm
• Kiểm tra phân mảnh DNA

Nếu sử dụng các công nghệ hỗ trợ, phương pháp tiêm tinh trùng vào tế bào chất, ICSI, trong đó tinh trùng bình thường được phân lập từ mẫu tinh dịch và tiêm vào trứng, có thể là một lựa chọn tốt cho những người đàn ông có điểm hình thái thấp.

Tinh trùng thường khỏe mạnh hơn khi bạn đang còn trẻ. Một số bác sĩ khuyên bạn nên đông lạnh tinh trùng của mình sớm hơn để có sẵn tinh trùng khỏe mạnh nhất sử dụng khi bạn lập gia đình.

Cơ thể luôn sản xuất tinh trùng mới, vì vậy những thay đổi về chế độ ăn uống hoặc lối sống có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của tinh trùng trong tương lai, bao gồm:

• Giảm cân
• Tránh uống nhiều rượu bia hoặc đồ uống có cồn, sử dụng thuốc lá hoặc ma túy bất hợp pháp
• Tập thể dục thường xuyên
• Mặc quần đùi với chất liệu cotton và được thiết kế rộng rãi
• Một số chất bổ sung tự nhiên và vitamin cũng có thể hữu ích để thúc đẩy hình thái bình thường của tinh trùng.

Nếu bạn và đối tác của bạn đang cố gắng thụ thai và lo ngại có thể có vấn đề liên quan đến chất lượng quá trình thụ thai, bạn hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra đầy đủ và kỹ lưỡng hơn. Bởi vì, hình thái tinh trùng chỉ là một trong nhiều nguyên nhân có thể xảy ra.

• Điều kiện y tế. Có nhiều tình trạng bệnh lý có thể gây khó khăn cho việc thụ thai như: giãn tĩnh mạch thừng tinh, nhiễm trùng và mất cân bằng nội tiết tố... có thể gây ra những ảnh hưởng liên quan đến chất lượng tinh trùng. Hoặc trong trường hợp được chẩn đoán mắc bệnh celiac cũng có thể là một yếu tố ảnh hưởng đến hình thái và chất lượng tinh trùng.
• Mối quan tâm về môi trường. Khi sống trong môi trường hoặc làm việc trong môi trường phải tiếp xúc với hóa chất hoặc bức xạ thì đây có thể là một trong những nguy cơ có thể ảnh hưởng đến tinh trùng cũng như khả năng sinh sản của bạn.
• Sự lựa chọn phong cách sống. Khi chuẩn bị quá trình thụ thai thì hút thuốc và sử dụng ma túy không phải là điều tốt. Do đó, bạn nên chủ động duy trì một lối sống lành mạnh.
• Hạn chế uống rượu.
• Duy trì và quản lý cân nặng hoặc giảm cân nếu bạn thừa cân hoặc béo phì có thể giúp cải thiện chất lượng tinh trùng.
• Quản lý hoặc giảm căng thẳng cảm xúc.

Hình thái tinh trùng chỉ là một phần nhỏ trong các mối liên quan tới khả năng sinh sản, vì vậy điều quan trọng là phải thảo luận với bác sĩ để xem liệu những kết quả về hình thái tinh trùng của bạn có thể ảnh hưởng đến cơ hội thụ thai với bạn đời hay không.

Nếu bạn đang có kế hoạch mang thai thì cần tìm hiểu về sức khỏe tinh trùng, về nhiệt độ cũng như khả năng sống. Điều này sẽ giúp loại bỏ được các yếu tố làm ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng và biết nên làm gì để tinh trùng sản xuất tốt, luôn khỏe mạnh.

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có xét nghiệm tinh dịch đồ cũng như kiểm tra sức khỏe sinh sản cho nam giới. Việc thăm khám luôn được thực hiện bởi những chuyên gia, bác sĩ sản khoa giàu chuyên môn đến từ nhiều nơi trên thế giới. Vì thế, nếu đang gặp các vấn đề về khả năng sinh sản có thể đến bệnh viện để nhận được tư vấn chuyên sâu từ các bác sĩ chuyên khoa.

Nguồn tham khảo: healthline.com - medicalnewstoday.com