Giai đoạn hoàng thể và quá trình thụ thai

Giai đoạn hoàng thể có vai trò rất quan trọng đối với quá trình thụ thai. Thuốc hỗ trợ hoàng thể được chỉ định nếu giai đoạn hoàng thể bị khiếm khuyết, để ngăn ngừa nguy cơ khó mang thai hoặc sảy thai.

Giai đoạn hoàng thể còn gọi là giai đoạn sau rụng trứng, là khoảng thời gian xảy ra sau khi rụng trứng nhưng trước ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt kế tiếp. Thông thường, giai đoạn này kéo dài trung bình từ 10 - 14 ngày.

Một số phụ nữ gặp phải vấn đề về khả năng sinh sản sẽ có giai đoạn hoàng thể ngắn hơn bình thường. Ngoài ra, hiện tượng sảy thai nhiều lần (sảy thai từ 2 lần trở lên hoặc nhiều lần liên tiếp) cũng liên quan đến giai đoạn sau rụng trứng ngắn bất thường. Các vấn đề xảy ra đối với giai đoạn này đôi khi được gọi là giai đoạn hoàng thể khiếm khuyết.

Chu kỳ kinh nguyệt có thể được chia thành hai giai đoạn chính: giai đoạn phát triển nang buồng trứng (hay thời kỳ noãn nang) và giai đoạn hoàng thể. Giai đoạn phát triển nang buồng trứng bao gồm quá trình kích thích hormone thay đổi trong nang buồng trứng cho đến khi trứng trưởng thành và xảy ra hiện tượng rụng trứng. Sau khi rụng trứng, nang trứng giải phóng trứng và trở thành hoàng thể. Hoàng thể tiết ra nội tiết tố estrogen và progesterone.

Cả 2 loại hormone này đều rất quan trọng, nhưng progesterone mới là hormone có vai trò thiết yếu nhất trong giai đoạn hoàng thể bởi các tác dụng:

• Ức chế các hormone GnRH, FSH và LH: Đây là những nội tiết tố gây kích thích buồng trứng và dẫn đến rụng trứng. Nếu không có tác dụng này, người nữ sẽ có nguy cơ thụ thai lại sau khi đã mang thai;
• Kích hoạt nội mạc tử cung tiết ra các protein đặc biệt giúp nuôi dưỡng phôi thai;
• Ngăn hiện tượng kinh nguyệt: Progesterone ngăn chặn các tế bào nội mạc tử cung bị phá vỡ (nguyên nhân gây hành kinh). Hiện tượng này nếu xảy ra có thể dẫn đến sảy thai đối với phụ nữ đang mang thai.

Progesterone cũng làm tăng thân nhiệt. Do đó, sau khi rụng trứng, nếu bạn có thai, nhiệt độ cơ thể sẽ cao hơn khi đang trong giai đoạn hoàng thể. Nếu không mang thai, mức thân nhiệt sẽ bắt đầu giảm ngay trước kỳ kinh nguyệt.

Progesterone cũng chịu trách nhiệm về các triệu chứng xảy ra trong giai đoạn hoàng thể, những biểu hiện dễ gây nhầm lẫn với các dấu hiệu mang thai sớm.

Trung bình, giai đoạn hoàng thể bình thường sẽ kéo dài từ 12 đến 14 ngày. Tuy nhiên, nó có thể ngắn hơn - chỉ khoảng 8 ngày, hoặc dài hơn - đến 16 ngày. Ví dụ, một người phụ nữ có giai đoạn hoàng thể bình thường là 12 ngày thì trên lý thuyết, nó sẽ diễn ra từ ngày 11 - 13 của chu kỳ kinh nguyệt. Nếu giai đoạn này kéo dài hơn 13 ngày, đó có thể là dấu hiệu mang thai sớm.

Nếu giai đoạn sau rụng trứng ngắn hơn 8 hoặc 10 ngày thì rất có thể là báo hiệu của một vấn đề về khả năng sinh sản, nhưng đôi khi điều này không thật sự rõ ràng. Phụ nữ hoàn toàn có thể xác định độ dài giai đoạn hoàng thể từ biểu đồ thân nhiệt cơ bản của bản thân qua từng ngày.

Theo đó, nếu nhận thấy giai đoạn hoàng thể của mình khá ngắn nhưng không có bất kỳ dấu hiệu vô sinh nào khác thì cũng đừng quá lo lắng. Tuy nhiên, nếu không thể mang thai sau một năm cố gắng thụ thai (hoặc sau 6 tháng đối với phụ nữ 35 tuổi trở lên), hãy đến gặp bác sĩ để được thăm khám, tư vấn và điều trị thích hợp.

Giai đoạn hoàng thể khiếm khuyết là căn nguyên dẫn đến vô sinh ở nữ giới và sảy thai nhiều lần do mức progesterone thấp hoặc không đủ. Tình trạng này có thể cần đến thuốc hỗ trợ hoàng thể. Các triệu chứng hoặc dấu hiệu có khả năng liên quan đến bệnh lý này, bao gồm:

• Xuất hiện những đốm máu nhỏ ở khoảng giữa thời gian rụng trứng và chu kỳ kinh nguyệt;
• Sảy thai sớm lặp đi lặp lại;
• Hiện tượng rụng trứng bất thường;
• Chu kỳ kinh nguyệt ngắn.

Giai đoạn hoàng thể khiếm khuyết có thể xảy ra nếu buồng trứng không giải phóng đủ lượng progesterone. Tình trạng này có liên quan đến nhiều vấn đề khác nhau về sức khỏe, bao gồm:

• Béo phì;
• Chán ăn;
• Bệnh lạc nội mạc tử cung;
• Tập luyện cường độ quá cao;
• Hội chứng buồng trứng đa nang;
• Rối loạn tuyến giáp.

Biện pháp điều trị hiệu quả cho giai đoạn hoàng thể khiếm khuyết vẫn chưa được nghiên cứu và chứng minh rõ ràng. Do đó, bác sĩ sẽ cân nhắc một số yếu tố hỗ trợ hoàng thể như:

• Ưu tiên điều trị những tình trạng cơ bản: Nếu bị mất cân bằng tuyến giáp thì nên chữa trị bệnh lý này trước;
• Tăng khả năng rụng trứng với các loại thuốc hỗ trợ hoàng thể: Bằng cơ chế thúc đẩy sự rụng trứng, giai đoạn hoàng thể có thể diễn ra một cách bình thường;
• Bổ sung progesterone: Tuy biện pháp này gây nhiều tranh cãi nhưng vẫn không thể phủ nhận tác dụng của việc bổ sung progesterone trong việc cải thiện khả năng sinh sản và hạn chế tình trạng sảy thai sớm;
• Tiêm hCG (là một hormone quan trọng, chỉ được tiết ra khi phụ nữ mang thai): Bổ sung hCG với liều lượng thấp có thể được cân nhắc sử dụng trong để hỗ trợ giai đoạn hoàng thể.

Việc chỉ định thuốc hỗ trợ hoàng thể trong thời kỳ mang thai của người mẹ sẽ tùy thuộc vào diễn biến lâm sàng và sự phát triển của thai nhi. Trong quá trình khám thai định kỳ, bác sĩ sẽ quyết định thời điểm ngưng thuốc tùy theo diễn tiến của thai kỳ. Nếu thai kỳ diễn ra tốt, không có nguy cơ sảy thai hay bất thường nào khác thì việc chỉ định thuốc hỗ trợ hoàng thể là không cần thiết để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.