Điều trị thai trứng xâm lấn

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Bùi Minh Phúc - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long. Bác sĩ có trên 18 năm làm việc trong lĩnh vực sản phụ khoa.

Thai trứng xâm lấn là thai bệnh lý xảy ra do sự phát triển bất thường của các nguyên bào nuôi khiến gai nhau trở thành các bọc nước to nhỏ không đều. Để điều trị thai trứng xâm lấn cần lấy tối đa mô trứng ra khỏi cơ thể và kết hợp điều trị hóa chất, theo dõi liên tục.

Thai nhi bình thường thường do 1 noãn kết hợp với 1 tinh trùng bình thường tạo nên. Vì thế, thai trứng hình thành do:

• Noãn bất thường (nhân không hoạt động hoặc không có nhân) thụ tinh với 1 hoặc 2 tinh trùng cùng lúc (thai trứng toàn phần).
• Noãn bình thường thụ tinh với cùng lúc 2 tinh trùng hoặc 1 tinh trùng tự nhân đôi (thai trứng bán phần)

Trong thai trứng, các tế bào nhau thai sẽ có dấu hiệu phù nề, thoái hóa thành những bọc nước (túi chứa dịch) khoảng từ 1mm-30mm dính vào nhau thành từng chùm. Sự thoái hóa một phần nhau thai gọi là thai trứng bán phần, còn thoái hóa tất cả các tế bào nhau thai gọi là thai trứng toàn phần.

Hiện nay y học vẫn chưa tìm ra được nguyên nhân chính xác gây chửa trứng xâm lấn. Tuy nhiên phần lớn nghiên cứu cho rằng nguyên nhân có thể do sai sót của yếu tố di truyền trong quá trình thụ tinh dẫn đến sự bất thường ở bộ nhiễm sắc thể. Khoảng 90% trường hợp thai trứng xuất phát từ người cha và 10% từ người mẹ.

Chửa trứng xâm lấn dễ xảy ra ở các đối tượng:

• Phụ nữ sinh con dưới 20 tuổi và trên 40 tuổi, quá trình thụ tinh dễ gặp bất thường;
• Người sinh nở nhiều lần;
• Người có bất thường ở dạ con;
• Người có tiền sử sinh sản kém;
• Những người có mức sống thấp, thiếu chất dinh dưỡng (đạm, acid folic, vitamin A...);
• Người có điều kiện sống trong môi trường ô nhiễm độc hại.

Ban đầu người bị thai trứng cũng có những dấu hiệu mang thai như những trường hợp mang thai bình thường khác như tắc kinh, ốm nghén. Tuy nhiên, người chửa thai trứng có có triệu chứng cụ thể khác thường sau:

• Người bị thai trứng thường nghén nặng, nôn nhiều, cứ ăn là nôn, thậm chí nôn ra mật xanh mật vàng, cơ thể gầy sút, phù hoặc tăng huyết áp.
• Chảy máu âm đạo nhiều, dai dẳng (thường từ tuần thứ 6 - 16 của thai kỳ), máu đen hoặc đỏ, có thể tự cầm trong thời gian ngắn.
• Do mất máu nhiều nên thai phụ thường xanh xao, mệt mỏi, hay bị hoa mắt chóng mặt.
• Siêu âm thấy tử cung to chênh lệch với tuổi thai. Có trường hợp chửa trứng 2-3 tháng nhưng tử cung đã to bằng thai kỳ 5-6 tháng. Tuy nhiên, khi sờ nắn thì thấy mềm và không thấy khối thai, siêu âm không thấy âm vang mà chỉ thấy hình ảnh các túi dịch.
• Xét nghiệm máu thấy nồng độ HCG cao (>100.000 UI/24h).

Bình thường thai trứng không nguy hiểm, vì khoảng 80% chửa trứng là lành tính. Bệnh sẽ khỏi sau khi nạo lấy hết nhau thai hoặc cắt tử cung ở người không có nhu cầu sinh nở. Tuy nhiên, có khoảng 10-15% trường hợp thai trứng trở thành loại xâm nhập và có tính chất ác tính. Thai trứng xâm lấn sẽ ăn sâu vào thành tử cung gây chảy máu trong ổ bụng và di căn xa tạo thành các khối u ác tính nguy hiểm.

Trong quá trình tiến triển của thai trứng xâm lấn, dễ xuất hiện các biến chứng nguy hiểm như:

• Sảy thai trứng dẫn tới băng huyết nặng;
• Thủng tử cung (do thai trứng xâm lấn ăn sâu vào lớp cơ tử cung);
• Ung thư nhau thai (2-3%) diễn tiến phát triển nhanh, lan rộng và di chuyển tới nhiều nơi khác như âm đạo, não, gan, phổi...gây hậu quả khó lường.
• Ung thư tế bào nuôi (10-30%) xâm lấn vào lớp cơ tử cung gây hoại tử, chảy máu và di căn xa đến gan, phổi, não gây khó khăn cho việc điều trị.

Khi được bác sĩ chẩn đoán và xác định có thai trứng, việc đầu tiên là làm thủ thuật lấy tối đa mô trứng ra khỏi cơ thể để tránh sảy thai gây băng huyết. Kỹ thuật nạo hút thai trứng kết hợp với điều trị hóa chất để diệt trừ mô thai trứng có tính chất ác tính.

Một cách điều trị hiệu quả khác là cắt tử cung toàn phần. Đối với phụ nữ ≥ 40 tuổi, đã có đủ con (≥ 2 con), không muốn có con tiếp theo hoặc trường hợp biến chứng xâm nhập rộng vào tử cung gây chảy máu nặng; hoặc điều trị không hiệu quả thì có thể áp dụng biện pháp cắt toàn bộ tử cung mà không cần nạo thai trứng trước. Mục đích của việc cắt tử cung là giảm nguy cơ biến chứng thành ung thư tế bào nuôi.

• Người bệnh phải được theo dõi ngoại trú, khám định kỳ trong ít nhất 2 năm.
• Thực hiện các xét nghiệm máu, nước tiểu 2 tuần/lần cho đến khi chỉ số beta HCG trở về ngưỡng bình thường.
• Khi chỉ số HCG đã về mức cho phép, người bệnh tiếp tục thử nước tiểu 4 tuần/lần trong 6 tháng, kết hợp với siêu âm và các xét nghiệm khác (nếu cần) để phòng các trường hợp tái phát hoặc di căn xa.

Mục đích của việc theo dõi là để phát hiện và xử lý kịp thời các biến chứng (nếu có) của chửa trứng. Trong thời gian 2 năm theo dõi, người bệnh không được có thai. Theo đó, bệnh nhân chỉ nên kế hoạch mang thai khi không thấy xuất hiện các biến chứng. Nếu có thai trở lại, bệnh nhân cũng cần được khám và theo dõi chặt chẽ.

Chửa trứng xâm lấn là bệnh lý ác tính, được điều trị như bệnh lý ung thư. Người bệnh cần quay lại bệnh viện nhiều lần để hoàn tất quá trình điều trị. Bệnh nếu tái phát hoặc di căn xa có thể nguy hiểm đến tính mạng. Do vậy việc tuân thủ điều trị và theo dõi sau điều trị đối với bệnh nhân thai trứng xâm nhập là hết sức cần thiết.