Dịch túi cùng là gì?

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa I Phạm Thị Yến - Bác sĩ chuyên khoa Sản - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Túi cùng, hay còn được gọi là túi cùng Douglas, là phần thấp nhất của nếp phúc mạc giữa tử cung (phía trước) và trực tràng (phía sau). Đây cũng là vùng thấp nhất của khoang phúc mạc toàn ổ bụng, do đó cũng là vị trí đầu tiên nơi chất lỏng tự do tích tụ. Vì vậy, nếu siêu âm phát hiện bất thường sẽ khiến một số người lo lắng liệu dịch túi cùng douglas và có gây ảnh hưởng gì hay không?

Ở hai bên của tử cung có hai túi cùng, vốn là nếp gấp của phúc mạc lên các tạng vùng chậu nằm ngoài khoang phúc mạc. Túi cùng trước là vùng trũng giữa bàng quang và tử cung, trong khi túi cùng sau nằm giữa tử cung và trực tràng. Túi cùng sau còn được gọi là túi cùng Douglas, được đặt theo tên của bác sĩ người Scotland James Douglas.

Vị trí túi cùng douglas thấp hơn túi cùng trước và cũng là vị trí thấp nhất trong cơ thể. Do đó, dịch túi cùng douglas là dấu hiệu thường thấy nhất khi có bất kỳ tình trạng tụ dịch nào trong khoang phúc mạc. Tất cả các đặc điểm trên là giải phẫu ở nữ giới. Ở nam giới, chỉ có một túi cùng duy nhất là giữa bàng quang và trực tràng.

Chất lỏng có thể xuất hiện và lấp đầy túi cùng vì nhiều lý do. Ở phụ nữ, nguyên nhân từ phụ khoa thường đáng lo ngại hơn. Ví như như dịch túi cùng đôi khi là do u nang buồng trứng bị vỡ hoặc nang bị rò rỉ dịch.

Dưới đây là một số nguyên nhân có thể gây ra túi cùng có dịch:

• Mang thai ngoài tử cung, nơi thai phát triển trong ống dẫn trứng thay vì tử cung
• Lạc nội mạc tử cung, khi loại mô thường lót trong tử cung phát triển ở một nơi khác
• Sau khi chọc hút dịch, một thủ thuật để loại bỏ túi cùng có dịch quá nhiều
• Cổ trướng nặng, khi chất lỏng tích tụ trong bụng quá mức do xơ gan, suy thận
• Liều cao của estrogen, làm tăng tính thấm thành mạch
• Xoắn buồng trứng
• Áp xe hoặc tụ máu vùng chậu, túi cùng chứa không chỉ chứa dịch mà còn có cả mủ, máu
• Bệnh viêm nhiễm vùng chậu
• Kinh nguyệt ngược dòng, khi kinh nguyệt chảy ngược trở lại tử cung và thoát ra vòi trứng
• Áp xe vòi trứng, túi cùng sẽ chứa đầy mủ từ trong buồng trứng và ống dẫn trứng
• U xơ tử cung
• Vỡ tử cung

Ngoài ra, túi cùng có dịch cũng là một dấu hiệu thường thấy khi điều trị vô sinh. Đây có thể là triệu chứng của hội chứng quá kích buồng trứng, tình trạng mà liều lượng hormone sinh sản cao làm cho buồng trứng tăng kích thước lên tối đa.

Siêu âm qua ngã âm đạo sẽ cho biết có dịch trong túi cùng sau tử cung hay không. Đây là một xét nghiệm đơn giản và dễ thực hiện, khi đó bác sĩ sẽ đưa đầu dò rất dài vào âm đạo để có những hình ảnh siêu âm chi tiết hơn. Nếu dịch được tìm thấy và người phụ nữ bị đau, tình trạng này có thể cần xét nghiệm thêm để chẩn đoán và lên kế hoạch điều trị.

Một cách khác để kiểm tra tính chất của dịch túi cùng douglas là chọc hút dịch túi cùng. Để thực hiện, bác sĩ sẽ đưa một cây kim qua thành âm đạo để lấy một mẫu chất lỏng tại túi cùng trong khi bệnh nhân đã được gây tê hoặc gây mê để giảm đau.

Tình trạng có một lượng nhỏ chất lỏng trong túi cùng với tính chất tương tự huyết thanh là bình thường. Tuy nhiên, nếu mẫu dịch có dấu hiệu chảy mủ hoặc máu, có thể cần dẫn lưu và thám sát thêm.

Nếu có máu trong túi cùng thì nguyên nhân có thể là một u nang đã bị vỡ hoặc có một vết rách trên phúc mạc. Đó cũng có thể là dấu hiệu của việc mang thai ngoài tử cung đã vỡ. Nếu có mủ trong túi cùng, đây là bằng chứng nhiễm trùng. Người bệnh sẽ cần phải được chỉ định kháng sinh cho bệnh cảnh nhiễm trùng tại chỗ, phòng tránh nhiễm trùng lan tỏa toàn ổ bụng.

Tóm lại, những thông tin nêu trên giúp giải thích dịch túi cùng douglas là gì. Theo đó, chất lỏng tích tụ trong túi này nếu chỉ có một ít là bình thường. Tuy nhiên, nếu dịch túi cùng có chứa mủ hoặc máu, hoặc nếu gây ra đau đớn, thì đây có thể là một vấn đề sức khỏe lớn hơn và cần được điều trị kịp thời trước khi lan rộng.