Thở áp lực dương liên tục (CPAP) hỗ trợ trẻ bị suy hô hấp cấp

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa II Cao Thị Thanh - Bác sĩ Nhi - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Thở áp lực dương liên tục (CPAP- Continuous Positive Airway Pressure) trong điều trị hỗ trợ trẻ suy hô hấp cấp- trong trường hợp trẻ còn khả năng tự thở nhưng vẫn không cung cấp đủ nhu cầu oxy cần thiết cho cơ thể- bằng cách tạo một áp lực dương liên tục trong suốt một chu kỳ thở.

Suy hô hấp cấp là nguyên nhân nhập viện hàng đầu ở trẻ sơ sinh, đặc biệt là trẻ sơ sinh thiếu tháng. Suy hô hấp có thể gây tử vong nhanh hoặc để lại các di chứng lâu dài nếu không được chẩn đoán và xử trí kịp thời.

Thở áp lực dương liên tục là một trong những phương pháp hỗ trợ thở cho những bệnh nhân bị suy hô hấp- trẻ vẫn còn khả năng thở- bằng cách duy trì một áp lực dương liên tục trong suốt chu kỳ thở. Tác dụng là làm cho các phế nang không xẹp ở cuối thì thở ra, làm tăng trao đổi khí, giảm công hô hấp.

Bình thường khi tự thở: Trong thì hít vào áp suất đường thở sẽ âm hơn so với áp suất khí quyển, dương hơn trong thì thở ra và trở về bằng 0 ở cuối thì thở ra. Nhưng đối với thở áp lực dương liên tục thì hệ thống CPAP sẽ tạo ra một áp lực dương liên tục trên đường thở, kể cả thời gian hít vào và thở ra. Từ đó giúp các phế nang không xẹp cuối kỳ thở ra tăng trao đổi khí, giảm công hô hấp.

Hệ thống CPAP được nối với bệnh nhân bằng nội khí quản, sonde mũi, cannula mũi hoặc mask tùy từng trường hợp.

Chỉ định thở áp lực dương liên tục trong trường hợp:

• Suy hô hấp thất bại với thở oxy qua gọng mũi
• Cơn ngừng thở ở trẻ sơ sinh non tháng
• Xẹp phổi
• Bệnh màng trong ( Hội chứng suy hô hấp ở trẻ em)
• Phù phổi
• Ngạt nước
• Mềm khí quản (tracheal malacia) hoặc một số các bất thường tương tự ở đường hô hấp dưới
• Bệnh nhân cai máy thở
• Viêm phế quản phổi
• Hỗ trợ suy hô hấp sau mổ chủ động

Chống chỉ định thở áp lực dương liên tục trong trường hợp:

• Sốc giảm thể tích tuần hoàn
• Liệt cơ hô hấp cũng không nên sử dụng phương pháp này
• Rối loạn ý thức không phối hợp
• Tràn khí màng phổi chưa dẫn lưu

3.1 Suy hô hấp ở trẻ em

Suy hô hấp ở trẻ em là tình trạng hệ hô hấp không đủ khả năng duy trì sự trao đổi khí theo nhu cầu của cơ thể: gây giảm oxy và hoặc làm tăng CO2 máu. Hậu quả dẫn đến là thiếu oxy cung cấp các cơ quan đặc biệt là não, tim và gây toan hô hấp...

Suy hô hấp là hệ quả do nhiều nguyên nhân gây ra, ở những bệnh nhân suy hô hấp cấp vẫn có khả năng tự thở nhưng không đảm bảo cung cấp oxy cho cơ thể, bệnh nhân vẫn còn những dấu hiệu khó thở khi thở oxy.

Ngoài ra, thở CPAP giúp giảm tỷ lệ đặt nội khí quản, thở máy ở bệnh nhân suy hô hấp cấp, từ đó giảm biến chứng như nhiễm trùng, sử dụng thuốc, nâng cao chất lượng chăm sóc và điều trị.

3.2 Vai trò của thở áp lực dương liên tục trong điều trị suy hô hấp.

• Phòng ngừa các biến chứng suy hô hấp sau mổ đẻ
• Đây là phương pháp hỗ trợ hô hấp không xâm lấn ở bệnh nhân suy hô hấp còn tự thở và thất bại với sử dụng oxy, đạt hiệu quả cao dễ áp dụng và an toàn ở trẻ em
• Giảm tỷ lệ đặt nội khí quản và thở máy làm giảm nguy cơ tai biến do thở máy, đặc biệt là nhiễm khuẩn bệnh viện.
• Phế nang không xẹp cuối kỳ thở ra làm tăng dung tích cặn chức năng, tăng trao đổi khí, tăng lượng oxy máu.
• Mở các phế quản nhỏ từ đó giúp điều trị và phòng ngừa nguy cơ xẹp phổi
• Nhờ áp lực dương nên giảm lượng dịch từ mao mạch vào phế nang từ đó giảm nguy cơ phù phổi.

Nhờ phương pháp thở áp lực dương liên tục trong hỗ trợ điều trị suy hô hấp cấp ở trẻ đã giúp giảm tỷ lệ thở máy từ đó giảm biến chứng do thở máy gây ra, hạn chế tỷ lệ tử vong do suy hô hấp gây ra và nâng cao chất lượng chăm sóc điều trị.