Sự phát triển của trẻ sơ sinh 1 tuần tuổi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Huỳnh Bảo Toàn - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Tuần đầu tiên trong cuộc đời của trẻ sơ sinh là một thời gian đặc biệt và với nhiều thay đổi nổi bật. Mặc dù em bé của bạn chỉ mới một tuần tuổi, nhưng có rất nhiều điều có thể xảy ra trong quá trình tăng trưởng và phát triển của trẻ trong thời gian này. Những đứa trẻ mới sinh là những sinh vật khá đơn giản, với những thói quen hàng ngày xoay quanh việc ngủ, ăn, khóc và đại tiện. Hiện tại, giấc ngủ là ưu tiên hàng đầu của trẻ sơ sinh. Trẻ sơ sinh trung bình ngủ khoảng 16 giờ mỗi ngày, và có thể nhiều hơn thế. Bài viết này sẽ cung cấp thêm cho bạn những thông tin hữu ích về sự phát triển của trẻ sơ sinh 1 tuần tuổi, cũng như một vài lưu ý khi chăm sóc trẻ.

Có lẽ bạn đã không mong đợi đứa con mới sinh của mình bị sưng húp và nhăn nheo một chút, nhưng đừng lo đó chỉ là hiện tượng tự nhiên rất bình thường bé sẽ dần lớn lên từng ngày trở thành “thiên thần nhỏ” mà bố mẹ hằng ao ước lâu nay. Dưới đây là một vài thông tin đánh giá sự phát triển của tuần đầu tiên khi bé chào đời:

Khi mới sinh, một em bé sơ sinh được phân loại theo một trong ba cách: nhỏ đối với tuổi thai (SGA), trung bình đối với tuổi dự kiến ​​hoặc lớn đối với tuổi thai (LGA). Chiều cao và cân nặng chính xác của em bé của bạn sẽ thay đổi tùy thuộc vào việc chúng được sinh đủ tháng hay sinh non. Vì vậy, nhân viên y tế sẽ đánh giá em bé của bạn dựa trên mức trung bình của độ tuổi đó. Một em bé nhẹ cân sẽ có nguy cơ mắc các bệnh lý về đường hô hấp, nguy cơ nhiễm trùng, ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ tiêu hóa, hệ thần kinh. Còn 1 em bé thừa cân sẽ có nguy cơ bị béo phì, mắc các bệnh về tim mạch, đái tháo đường....

Ở Việt Nam, cân nặng trung bình của trẻ sơ sinh dao động từ 2,9 kg – 3,8 kg. Đối với trẻ sơ sinh đủ tháng (sinh từ 39 tuần đến 40 tuần 6 ngày), cân nặng khi sinh thấp được phân loại ở mức <2,5 kg, trong khi cân nặng khi sinh cao ở mức >4kg. Chiều cao trung bình của trẻ trai là 49.9cm và trẻ gái là 49.1cm. Em bé của bạn sẽ có sự giảm cân trong vài ngày đầu tiên của cuộc đời. Trên thực tế, hầu hết các em bé sẽ nhẹ hơn đáng kể khi bạn xuất viện. Điều này là bình thường, vì vậy không cần phải lo lắng.

Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ cho biết hầu hết trẻ sơ sinh giảm khoảng 10% trọng lượng ban đầu trong ba đến bốn ngày đầu tiên của cuộc đời và thường lấy lại được trong vòng 7 ngày. Khi được 1 tuần tuổi, hộp sọ bé của bạn vẫn đang phát triển và hợp nhất với nhau. Trung bình, chu vi vòng đầu của bé gái 1 tuần tuổi của bạn sẽ ở khoảng (35cm); con số này lớn hơn một chút đối với bé trai (36 cm).

Trong những ngày đầu, trẻ có thể đi cầu nhiều lần và phân có màu xanh đậm do phân su - một chất đang tích tụ trong ruột của trẻ khi trẻ còn trong bụng mẹ. Khi em bé của bạn bắt đầu bú và phân su bị loại bỏ, phân của bé sẽ bắt đầu chuyển sang màu vàng, nhưng chúng có thể thay đổi màu sắc hàng ngày tùy thuộc vào chế độ ăn của bạn nếu bạn cho con bú hoặc loại sữa công thức bạn cho bé ăn. Một đứa trẻ sơ sinh có thể có tới 8 đến 12 lần đi tiêu mỗi ngày. (Nếu bạn đang cho con bú, phân của em bé có thể trông mềm hơn, như tiêu chảy).

Một tình trạng phổ biến làm cho làn da trắng hồng của em bé bị vàng da, vàng da xảy ra ở 60% tất cả các em bé, thường xuất hiện từ hai đến ba ngày sau khi sinh và kéo dài một tuần đến 10 ngày (đôi khi lâu hơn đối với trẻ sinh non).

Trong hầu hết các trường hợp, vàng da tự khỏi (hoặc đôi khi được điều trị nhẹ) không có ảnh hưởng xấu. Mặc dù bạn không thể làm gì để ngăn ngừa vàng da, nhưng điều quan trọng là phải theo dõi các dấu hiệu nhận biết (đặc biệt là khi tình trạng có thể không phát triển cho đến khi bạn đưa bé về nhà từ bệnh viện) và tìm cách điều trị nếu cần thiết. Vàng da thường xuất hiện trên mặt trước tiên và sau đó lan sang phần còn lại của cơ thể em bé, bao gồm cả lòng trắng mắt.

Một cách tốt để kiểm tra là đặt bé dưới ánh sáng mặt trời tự nhiên và dùng ngón tay ấn nhẹ vào trán và mũi. Nếu da xuất hiện màu vàng nơi bạn tạo ấn tượng, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa để lấy máu xác định nồng độ bilirubin trong máu.

Thị lực của bé vẫn còn khá mờ. Em bé sinh ra bị cận thị và có thể nhìn thấy mọi thứ tốt nhất khi chúng cách xa khoảng 20 đến 25 cm, vì vậy bé chỉ có thể nhìn rõ khuôn mặt của bạn khi bạn ôm bé.

Đừng lo lắng nếu em bé của bạn không nhìn thẳng vào mắt bạn ngay từ đầu: Trẻ sơ sinh có xu hướng nhìn vào lông mày, chân tóc hoặc miệng di chuyển của bạn. Trẻ sẽ thích thú hơn với việc trao đổi bằng mắt. Các nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh thích khuôn mặt người hơn tất cả các kiểu hoặc màu sắc khác.

Cung cấp cho bé nhiều cơ hội để nghiên cứu các tính năng của bạn bằng cách nhìn gần bé. Khi bạn hoặc người thân của bé cho bé ăn, hãy di chuyển đầu của bạn từ bên này sang bên kia và xem liệu đôi mắt của trẻ có theo dõi bạn không. Bài tập này có thể giúp tăng cường cơ mắt. (Đừng lo lắng nếu em bé của bạn nhìn bạn bằng đôi mắt lác: Đó là điều bình thường trong suốt tháng đầu tiên của cuộc sống.)

Có một nụ cười tự nhiên hoặc gần như phản xạ, có thể xảy ra sớm nhất là những ngày đầu tiên của bé và nên có mặt sau 10 tuần tuổi. Điều này khác với nụ cười xảy ra khi phản ứng với điều gì đó, như khi bạn nói hoặc hát cho bé nghe. Em bé phát triển nụ cười muộn hơn một chút khi chúng được 1-2 tháng tuổi. Có các cử động bằng nhau của cánh tay và chân ở hai bên cơ thể. Ví dụ, trẻ 1 tuần tuổi không nên di chuyển một cánh tay hoặc một chân nhiều hơn chân kia, đó có thể là dấu hiệu của thương tích hoặc yếu. Ngẩng cao đầu khi nằm sấp. Nhưng hãy nhớ rằng, trẻ sơ sinh có khả năng kiểm soát đầu kém và cần được hỗ trợ đầu mọi lúc. Em bé của bạn cũng có thể phản ứng với tiếng ồn lớn và nhìn và theo dõi các vật thể về phía giữa của khuôn mặt.

Dây rốn của bé sẽ tự rụng sau khoảng một tuần. Cha mẹ chỉ cần đảm bảo dây rốn của con luôn được khô sạch và không cần can thiệp thêm bất cứ động thái nào. Nếu dây rốn ướt và chảy dịch vàng hãy vệ sinh cho con bằng nước muối sinh lý 0,9 % sau đó bôi Betadine pha loãng 1/10 hoặc tham khảo ý kiến của Bác sĩ.

Hãy chuẩn bị nước tắm cho trẻ với nhiệt độ thích hợp từ 32 đến 37,7 độ C. Kiểm tra nước bằng mặt trong cẳng tay của bạn để đảm bảo nước không quá nóng. Phòng tắm nên kín gió. Có thể ngâm cả người bé vào trong nước vệ sinh từ trên xuống dưới, tránh để bé ngâm quá lâu trong bồn tắm. Sau đó vệ sinh sạch sẽ bằng khăn khô mềm và mặc quần áo theo mùa

Bạn có thể nhận thấy rất nhiều chất gây trắng trên người trẻ. Đó là vernix, màng bảo vệ da con của bạn trong bụng mẹ và hoàn toàn bình thường. Bạn có thể lau sạch nó nếu bạn muốn, nhưng nó cũng sẽ thấm vào da bé của bạn. Da bé của bạn có thể bị khô và nứt nẻ vào thời điểm này nhưng hoàn toàn không gây nguy hiểm cho em bé của bạn.

Trong vài ngày đầu đời, em bé 1 tuần tuổi của bạn vẫn sẽ bài tiết phân su (hỗn hợp các tế bào da, chất nhầy và các chất khác mà em bé của bạn nuốt vào khi sinh).

Trong tuần này, phân của em bé sẽ thay đổi từ chất nhày, màu xanh lá cây, giống như nhựa đường (phân su), sang phân chuyển tiếp màu xanh lá cây / màu vàng, sang nhu động ruột màu vàng thường xuyên hơn của trẻ lớn.

Hãy nhớ kiểm tra tã bỉm cho trẻ thường xuyên vì một em bé không thể ngủ yên khi chiếc tã của chúng quá ướt và không được vệ sinh sạch sẽ

Cắt tỉa móng tay của bé khi chúng có vẻ dài là rất quan trọng và có thể ngăn ngừa sự trầy xước vô tình vào khuôn mặt, hoặc nghiêm trọng hơn là mắt. Bạn có thể sử dụng kéo cắt móng tay cho bé hoặc giũa móng tay để cắt tỉa chúng. Bạn có thể làm điều đó trong khi bé đang ngủ hoặc ăn để tránh cử động thêm.

Bạn thường xuyên nên ợ hơi cho bé sau mỗi lần cho ăn để tránh khí kẹt trong dạ dày của bé và sẽ khiến bé khó chịu thậm chí quấy khóc. Trẻ sơ sinh bú sữa mẹ có thể không cần phải được ợ thường xuyên như trẻ bú từ bình vì chúng không nuốt được nhiều không khí trong khi bú. Nhưng mỗi bé là khác nhau, vì vậy hãy lưu ý đặc biệt về cách bé hành động sau khi ăn. Cố gắng kiên trì vỗ ợ hơi cho con từ 5- 10 phút bạn sẽ thấy thành quả đáng ngạc nhiên.

Trong thời khắc sinh ra, con có vẻ rất tỉnh táo nhưng chỉ sau một vài tiếng sau đó con bắt đầu quá trình ngủ li bì mà không có cách nào đánh thức được, thậm chí có trẻ còn ngủ trong vòng 24h sau đó làm cha mẹ băn khoăn không biết làm thế nào để bố trí bữa ăn cho con hợp lý. Đừng quá lo lắng đây là hiện tượng hoàn toàn bình thường, đó chỉ là cơ hội để bé hồi phục sau chấn động của cuộc sinh nở và cũng là thời điểm mẹ có thể nghỉ ngơi và hồi sức lại. Lúc này mẹ cần cho con ăn thường xuyên hơn cứ mỗi 3h /lần, hoặc có thể cho con ăn nhiều hơn nếu muốn.

Trẻ có thể ngủ gật khi ti mẹ, mẹ lưu ý gãi má hoặc xoa trán giúp con hồi tỉnh để có một bữa ăn hiệu quả. Trẻ ăn no có thể ngủ liên tục 2-3h.

Đây đơn thuần chỉ là hiện tượng co cơ ở trẻ. Theo BS Nhi khoa Christopher Green thì nấc cụt ở trẻ sơ sinh xảy ra khi ăn no, do dạ dày đầy tạo sức ép lên cơ hoành. Hiện tượng này vô hại và hoàn toàn không gây khó chịu cho trẻ. Việc cho ăn thêm hay uống nước càng làm tăng sức ép lên cơ hoành, và thường không hiệu quả cho chữa nấc. Nấc cụt ở trẻ sơ sinh nếu để yên sẽ tự hết.

Bác sĩ nhi khoa Wendy Hunter có nói: “Thủ phạm gây ra của hiện tượng ngạt, thở khò khè này ở trẻ sơ sinh là do nội tiết tố nữ (hormone estrogen) mà con nhận được khi trong bụng mẹ và qua sữa mẹ. Nội tiết tố này kích thích đường thở và tạo nên tiếng thở khò khè”.

Một nguyên nhân khác dẫn đến hiện tượng này là do đường thở của trẻ sơ sinh nhỏ, cộng thêm vào đó là trong quá trong một thời gian trong bụng mẹ nằm trong dung dịch lỏng, cộng với các dịch nhầy và nước ối có thể kẹt lại trong hệ hô hấp và đang trong quá trình đào thải, khí đi qua các rãnh nhỏ lại có vật cản sẽ tạo nên tiếng kêu như tắc nghẽn hô hấp. Hiện tượng này sẽ giảm dần khi trẻ lớn lên mà không cần can thiệp gì.

Thở khò khè, thở nặng hay hắt hơi liên tục ở những bé khỏe mạnh là hoàn toàn bình thường và không cần quá lo lắng. Trẻ sơ sinh phổ biến là thở bằng mũi và ít thở bằng miệng, và khi đường thở của con bị nghẹt hoặc có vật thể lạ, con không biết rằng chỉ với một động tác ho khạc hay xì mũi cũng có thể giải quyết được vấn đề. Khi con khó thở, con sẽ khóc. Cha mẹ hãy thử nhỏ nước muối vào mũi con 1 lần mỗi ngày.

Các bé sơ sinh thường có nhịp thở nhanh hơn các bé lớn do thể tích phổi của trẻ nhỏ hơn so với tương quan cơ thể. Nghiên cứu gần đây cho thấy nguyên nhân của việc thở không đều là do cơ quan cảm ứng xác nhận nồng độ CO2 và chưa hoàn toàn phát triển ở trẻ sơ sinh, điều đó có nghĩa thỉnh thoảng con quên mình phải thở, con ngừng thở một chút cho đến khi nồng độ CO2 đủ nhiều để kích hoạt cơ quan cảm ứng trên. Nếu con thở không đều, đồng thời thay đổi da sang xanh xám quanh môi, và có xu hướng khó thở hay gọi ngay bác sĩ.

Giật mình ở trẻ sơ sinh được coi là một trong những phản xạ bình thường của trẻ - phản xạ Moro. Phản xạ giật mình có thể mạnh đến nỗi trông như con đang lên cơn co giật. Nhiều bậc cha mẹ lo lắng thăm hỏi ý kiến bác sĩ. Tuy nhiên sau khi thăm khám trẻ lúc còn thức các chuyên gia nhi khoa khẳng định đây là phản xạ của cơ thể, không có gì đáng lo ngại. Bác sĩ nhi khoa Michael Zimbra giải thích rằng “Trẻ sơ sinh có hệ thần kinh kém phát triển so với người lớn, các cử động phối hợp tay chân ở trẻ chưa có nhiều và thậm chí không tồn tại khi trẻ ngủ. Việc giật mình của trẻ sơ sinh rất khác về bản chất so với giật mình ở người lớn”.

Sữa mẹ cung cấp dinh dưỡng tối ưu cho em bé, nhưng mỗi hoàn cảnh gia đình đều khác nhau, vì vậy có rất nhiều yếu tố quyết định điều gì là tốt nhất cho bạn và em bé. Hãy nhớ rằng, việc nuôi con bằng sữa mẹ không phải là tất cả hoặc không là gì cả.

Nếu bạn quan tâm đến việc cung cấp cho bé sữa mẹ, có rất nhiều lựa chọn bạn có thể chọn cho bé từ việc cho bé ăn sữa mẹ toàn thời gian, cho con bú bán thời gian, làm hỗn hợp sữa mẹ và sữa công thức, hoặc sử dụng sữa mẹ hiến tặng nếu có.

Nếu bạn quan tâm đến việc tự cung cấp sữa mẹ, điều rất quan trọng là hãy cố gắng cung cấp nguồn sữa mẹ trong tuần đầu tiên này. Bạn có thể cung cấp cho bạn bằng cách đưa bé vào vú thường xuyên để bắt đầu sản xuất sữa mẹ, bằng cách cho con bú theo nhu cầu, và bằng cách uống nhiều nước và nghỉ ngơi. Sữa mẹ chuyển tiếp thường bắt đầu đến sau ba đến năm ngày sau khi sinh và dần dần chuyển sang sữa trưởng thành trong vài ngày hoặc một tuần.

Hãy tham khảo tư thế cho con bú đúng, con ngậm đúng khớp ngậm, thời gian cho con bú, lịch vắt sữa phù hợp, thực phẩm tốt cho sữa mẹ...

Việc cho con bú có thể không thoải mái ngay từ đầu, đặc biệt là khi sữa của bạn xuống và ngực của bạn bị đầy, nhưng nó sẽ không bao giờ gây đau đớn hoặc chảy máu. Nếu bạn bị sốt hoặc có bất kỳ đốm đỏ, cứng nào ở vú, nó có thể báo hiệu nhiễm trùng, vì vậy hãy gọi bác sĩ ngay lập tức.

Hãy tận hưởng Tuần trăng mật mà con dành cho bạn. Nếu được hãy tham khảo những dịch vụ chăm sóc sau sinh để bản thân có thể hồi phục sức khỏe tốt nhất. Tận dụng những sự giúp đỡ từ người thân để có cơ hội nghỉ ngơi tối đa có thể. Ăn uống điều độ, uống nhiều nước, tăng cường vắt sữa để có nhiều sữa hơn cho con bú. Chăm sóc bản thân tốt để lấy có sức khỏe chăm sóc cho thiên thần nhỏ của bạn. Hãy dành cho con những gì tốt đẹp nhất vì em bé của bạn chỉ có một lần là em bé sơ sinh thôi.

Mặc dù bé vừa chào đời, nhưng có rất nhiều điều có thể xảy ra trong tuần đầu tiên. Nếu nhận thấy các vấn đề bất thường của con, cha mẹ nên đưa con đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và điều trị.

Nguồn tham khảo: babycenter.com, verywellfamily.com, whattoexpect.com