Những nỗi sợ hãi ở lứa tuổi mầm non: Tại sao chúng xảy ra và phải làm gì?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS Lê Thu Phương - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Ở lứa tuổi mầm non, trẻ em thường có những nỗi sợ hãi riêng, có trẻ sợ đi học, có trẻ lại sợ không có ai chơi cùng. Vì sao trẻ lại có những nỗi sợ hãi như vậy, và làm cách nào để giúp trẻ vượt qua những nỗi sợ hãi này?

Không chỉ riêng trẻ em, mà ngay cả người lớn cũng khó để thay đổi. Bạn hãy nghĩ về cảm giác của bạn vào đêm trước khi bạn bắt đầu một công việc mới, và sau đó nghĩ xem con bạn phải đối mặt với bao nhiêu điều mới lạ khi bắt đầu đi học mẫu giáo hoặc chuyển đến một lớp học mới.

Patricia Henderson Shimm, phó giám đốc Trung tâm Phát triển Trẻ em của Đại học Barnard College, ở Thành phố New York cho biết: “Trẻ mẫu giáo có rất nhiều nỗi sợ hãi. Bởi vì ở đó chúng thường làm điều gì đó mà trước đây chúng chưa làm."

Ngoài việc khóc lóc khi kể lại chuyện ở lớp cho bố mẹ, nỗi sợ hãi ở lứa tuổi mầm non của trẻ có thể khiến trẻ thức trắng đêm (hoặc ngủ nhiều hơn bình thường), một số trẻ có thể đột nhiên bộc lộ hành vi hung hăng.

Trẻ em trong độ tuổi mẫu giáo có thể biết chính xác những gì trẻ sợ như: trượt ngã trên sân chơi của trường, hoặc phải sử dụng nhà vệ sinh lạ, hoặc trẻ chỉ cảm thấy sợ hãi về trường học mà không thể cho bạn biết lý do tại sao.

Dù bằng cách nào, một vài chiến lược đơn giản sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn với những trải nghiệm mới ở phía trước:

• Khuyến khích trẻ nói chuyện: Khuyến khích con bạn cởi mở, bày tỏ về những gì khiến con bạn lo lắng.

Nếu trẻ chưa nói thành lời, hãy thử chơi các trò chơi giới thiệu ý tưởng đến và đi: Cho trẻ tham gia một vòng trốn tìm hoặc trượt ô tô vào và ra khỏi đường hầm xe lửa đồ chơi. Sau đó, sử dụng trò chơi làm bệ phóng để nói về cách những chiếc xe sẽ luôn quay lại khi chúng đi đâu đó, giống như việc bé đi học rồi sẽ trở về nhà.

Bạn cũng có thể làm gương bằng cách nhẹ nhàng liên hệ những nỗi sợ hãi của chính mình: "Đôi khi ba/mẹ cảm thấy sợ hãi khi gặp một người mới, nhưng dù sao thì ba/mẹ cũng cố tỏ ra dũng cảm và nói xin chào."

• Đừng kìm hãm cảm xúc của trẻ: Điều tự nhiên là bạn muốn an ủi con mình bằng cách nói: "Đừng lo lắng, con sẽ có nhiều bạn ở trường mầm non". Nhưng điều này thực sự có thể khiến bé cảm thấy bị đe dọa hơn, vì nó gửi đi thông điệp rằng bạn mong đợi trẻ sẽ trưởng thành hơn.

Thay vào đó, bạn hãy cho trẻ biết rằng bạn thông cảm với nỗi lo lắng của trẻ. Bạn có thể nói "Đến trường mới thật đáng sợ phải không con?". "Làm thế nào chúng ta có thể làm cho nó dễ dàng hơn?". Và, tất nhiên, không bao giờ tạo cho con bạn ấn tượng rằng bạn nghĩ rằng những lo lắng của con là ngớ ngẩn hoặc tầm thường.

• Hãy để trẻ chủ động: Vì trẻ mẫu giáo có thể phản ứng ngược lại với những lời đề nghị của cha mẹ, hãy cho trẻ tham gia càng nhiều càng tốt để tìm ra giải pháp cho nỗi sợ hãi của trẻ. Cuối cùng, có nhiều khả năng anh ấy sẽ thử một chiến lược mà trẻ nghĩ ra.

Đối với trẻ mẫu giáo nhỏ hơn hoặc ít nói hơn, hãy đưa ra một số cách "khắc phục" có thể cho tình huống khó xử của trẻ, sau đó hỏi trẻ cách nào mà trẻ nghĩ có thể hiệu quả hơn.

2.1."Mẹ ơi, đừng bỏ con!"

Vào ngày đầu tiên đi học, con của bạn có thể khóc khi bạn rời đi. Trên thực tế, bé có thể khóc vào mỗi buổi sáng trong vài ngày, hoặc thậm chí trong vài tuần đầu khi đi học. Điều này cũng có thể khiến cho bạn lo lắng, và bạn có thể khóc khi chứng kiến điều này. Nhưng bạn cần cố gắng không khóc trước mặt con của bạn.

Tuy nhiên, bạn đừng hoảng sợ hoặc cảm thấy tồi tệ khi chứng kiến con bạn khóc. Sự thật là, những giọt nước mắt của bé không có nghĩa là bé không thích ngôi trường mới của mình. Trên thực tế, cậu ấy có thể sẽ sớm yêu nó, chỉ là bé không muốn ở đó mà không có bạn .

Trẻ mẫu giáo vẫn còn đủ nhỏ để chịu đựng nỗi lo chia ly, đồng thời cũng đủ lớn để có một số cảm giác về thời gian. Vì vậy, con bạn biết rằng bạn sẽ không quay lại để đón con bất cứ lúc nào, và đó là điều khó giải quyết.

Điều đầu tiên và có lẽ cũng là khó nhất, bạn phải làm là rời đi, bình tĩnh nhất có thể. Hãy ôm con thật chặt, nói với con rằng bạn sẽ đón con sau khi ăn trưa hoặc ngủ trưa, sau đó bạn cần rời khỏi đó, ngay cả khi bạn nghe thấy tiếng khóc sau lưng bạn. Nếu bạn cảm thấy một cảm xúc tiêu cực sắp đến, hãy tranh thủ sự giúp đỡ của giáo viên để lôi kéo trẻ vào một trò chơi hoặc hoạt động, hoặc chỉ cần ngồi với trẻ cho đến khi cảm xúc qua đi.

Các giáo viên kỳ cựu cho biết sai lầm phổ biến nhất của phụ huynh là quay lại hoặc kéo dài thời gian tạm biệt cho đến khi chúng biến thành những cuộc chia ly đẫm nước mắt. Thay vào đó, hãy ra ngoài, tự rơi nước mắt và gọi cho giáo viên để cập nhật thông tin một hoặc hai giờ sau đó. Rất có thể, bạn sẽ được an ủi khi cô giáo thông báo rằng con bạn đã ngừng khóc ngay sau khi bạn rời đi và dành cả buổi sáng để chơi với những người bạn mới của bé.

Điều này cũng giúp tìm hiểu từ giáo viên những gì trẻ mẫu giáo của bạn đã làm vào ngày hôm đó và nói về điều đó với trẻ khi về nhà. Bất cứ điều gì bạn có thể làm để nhấn mạnh thói quen hàng ngày sẽ giúp con bạn điều chỉnh và làm dịu đi nỗi sợ hãi của mình.

2.2. Trẻ sợ dùng bô

Trẻ mẫu giáo tự nhiên sợ hãi trước sự thay đổi, và một trong những thay đổi khó khăn nhất mà chúng phải đối mặt là học cách sử dụng nhà vệ sinh mới. Với rất nhiều trường mầm non yêu cầu trẻ em phải được học cách ngồi bô trước khi nhập học, việc sử dụng nhà vệ sinh có thể trở thành tâm điểm của rất nhiều căng thẳng cho cả bạn và con bạn.

Nếu bạn đang hoảng sợ vì thời hạn luyện tập ngồi bô đang đến rất nhanh, hãy hít thở sâu, và có thể đã đến lúc bạn cần cân nhắc lại chiến lược của mình. Trước tiên, hãy gọi cho nhà trường, giải thích vấn đề và tìm hiểu xem quy tắc thực sự khó và nhanh như thế nào. Bạn có thể thấy rằng trường học sẽ tạo điều kiện cho các trường hợp ngoại lệ, trong trường hợp đó, hãy đề đạt con bạn là một trong số đó.

Các chuyên gia cho biết, không phải là một ý kiến ​​hay nếu bắt một đứa trẻ tập ngồi bô trước khi nó sẵn sàng chỉ để đáp ứng yêu cầu của một ngôi trường nào đó. Nếu nhà trường vẫn giữ nguyên yêu cầu đó và con bạn thực sự chưa sẵn sàng, bạn có thể cần cân nhắc giữ con ở nhà lâu hơn một chút.

Một giải pháp thay thế là cho bé mặc quần lót bằng vải cotton vài ngày trước khi bắt đầu học, và hy vọng điều tốt. Nhiều đứa trẻ đã khiến mọi người ngạc nhiên khi nhịn đi vệ sinh, ít nhất là trong hầu hết thời gian ở trường.

Nếu đó là nhà vệ sinh mà con bạn sợ hãi, hãy hỏi xem bạn có thể mang ghế bô cho con không. Nếu vậy, hãy mua một cái giống hệt cái bé dùng ở nhà và cất nó ở trường.

2.3.Trẻ ghét thời gian lặp đi lặp lại

Đối với chúng ta, điều đó có thể thú vị, nhưng đối với một đứa trẻ mẫu giáo nhút nhát, thời gian lặp đi lặp lại có thể là một cực hình.

"Trong nhiều tháng, Natasha liên tục nói rằng cô bé không muốn đến trường", một bà mẹ của một đứa trẻ 3 tuổi nói. Cuối cùng, bà mẹ phát hiện ra đó là vì bé ghét thời gian quay vòng tròn. Các bài hát và câu chuyện không quen thuộc, và bé đã rất sợ khi giáo viên gọi nói chuyện.

Giải pháp trong trường hợp này rất đơn giản: Giáo viên để Natasha ngồi bên lề trong vài tuần, và khi bé biết thói quen, bé vui vẻ tham gia.

Một cách để giúp con bạn vượt qua tiêu điểm của thời gian quay vòng tròn là luyện tập trước. Chẳng hạn, trên đường đến trường, bạn có thể hỏi, "Hôm nay con muốn chia sẻ điều gì? Con có muốn kể về con sâu bướm mà bạn tìm thấy không?"

Bạn cũng có thể hỏi giáo viên danh sách các bài hát mà trẻ hát trong lớp, sau đó mua sách bài hát hoặc băng đĩa để con bạn có thể học ở nhà. Biết tất cả các từ của diễn ra ở lớp học có thể giúp trẻ thoải mái hơn khi tham gia.

2.4. Trẻ sợ bị lạc

Nếu con bạn bắt đầu đi học mẫu giáo hoặc chuyển sang lớp khác, trẻ có thể lo lắng về môi trường xung quanh không quen thuộc. Giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn bằng cách đến thăm trước khi giờ học bắt đầu .

Nếu trẻ chưa gặp giáo viên của mình, hãy giới thiệu và khuyến khích bé tham gia vào một hoặc hai hoạt động. Giúp con bạn tìm chiếc tủ hoặc móc để trẻ cất đồ đạc của mình và để trẻ dành thời gian chơi với tất cả các vật dụng mới hấp dẫn. Vào ngày đầu tiên đi học, bạn có thể nói, "Này, bây giờ con có thể quay lại và hoàn thành trò chơi mà con đã chơi ở lớp!"

Trẻ mẫu giáo thường cảm thấy lo lắng về một sân chơi mới, đặc biệt nếu nó cảm thấy lớn hoặc có gì đó khó khăn. Để khắc phục điều này, hãy đến thăm sân trường sau giờ làm việc để con bạn có thể trèo lên thiết bị chơi hoặc đi xe ba bánh của mình mà không có sự xuất hiện đáng sợ của những đứa trẻ khác.

Một chiến lược khác là ghép một đứa trẻ mầm non với một người bạn lớn tuổi hơn. Tất nhiên, anh chị em lớn tuổi hơn là lý tưởng cho việc này, nhưng bạn cũng có thể khai thác bạn bè và hàng xóm của mình để tìm một đứa trẻ 4 tuổi tự tin và không ngại cho con bạn xem cách chúng chơi ở trường mầm non.

2.5. Trẻ sợ không có ai chơi cùng

Những đứa trẻ mẫu giáo có thể nản lòng trước một căn phòng đầy người lạ. Để giúp con bạn bớt nhút nhát, hãy giới thiệu con với càng nhiều bạn học tương lai của con khi bạn đến thăm trường.

Nếu có danh bạ trường học, bạn hãy sử dụng nó để tìm những đứa trẻ sống gần bạn, sau đó ghé qua, giới thiệu bản thân và con bạn. Hoặc yêu cầu giám đốc cung cấp một vài số điện thoại của những đứa trẻ đi học có thể chào đón một người bạn mới.

Nếu một trong những người bạn của con bạn học cùng trường hoặc cùng lớp thì càng tốt. Hãy phát huy tình bạn nhiều nhất có thể, rủ bọn trẻ đi chơi cùng nhau và nhấn mạnh rằng cả hai sẽ cùng nhau đi học ở trường mầm non hoặc chuyển đến một lớp học mới. Nếu có thể, hãy sắp xếp lịch trình của bạn để cả hai đứa trẻ đến cùng một lúc vào ngày đầu tiên và có thể đi bộ cùng nhau.

Khi thời gian trôi qua, hãy giữ những bức ảnh chụp nhanh về những người bạn ở trường của con bạn trên tủ lạnh hoặc trong phòng của bé và thường xuyên nói về họ. Xét cho cùng, trường mầm non là ngôi nhà xa nhà của trẻ, và khi trẻ ở đó, những đứa trẻ này là đại gia đình của trẻ.

Nếu trong quá trình đi học bé có bất kỳ dấu hiệu của việc bất ổn tâm lý thì bạn nên đưa bé đến gặp các chuyên gia tâm lý để được tư vấn, điều trị sớm tránh các vấn đề về tâm lý.

Các dấu hiệu cần đưa trẻ đến khám:

• Than đau đầu, chóng mặt khi đi học (về nhà lại hết)
• Khóc hoặc nôn trước mỗi buổi đến trường
• Đau bụng mỗi sáng thức dậy
• Giật mình hoảng hốt khi ngủ
• Bám mẹ không rời, lo mẹ bỏ đi xa, lo mẹ bị tai nạn,...
• Đái dầm hoặc “ị đùn” (trước đó đã kiểm soát đại tiểu tiện được)
• Trẻ trở nên lầm lì, không nói cười khi về nhà
• Trẻ ngồi 1 mình khi ở lớp
• Trẻ trở nên hung hăng, đánh bạn

Nguồn tham khảo: babycenter.com