Đừng chủ quan khi trẻ khó thở

Nhiều vấn đề về hô hấp ở trẻ em sẽ thuyên giảm sau 10 ngày hoặc sớm hơn. Tuy nhiên chúng vẫn có thể gặp các vấn đề nghiêm trọng cần được chăm sóc y tế khẩn cấp chẳng hạn như khi trẻ bị khó thở. Học cách nhận biết các dấu hiệu trẻ khó thở để tránh các tình huống xấu có thể xảy ra với con của bạn.

Khó thở là loại cấp cứu nhi khoa phổ biến nhất và cũng là lý do phổ biến nhất khi nhập viện. Nhiều trẻ thậm chí cần phải thở oxy.

Những năm đầu đời của trẻ là thời điểm khó thở có khả năng gây nguy hiểm nhất vì phế quản còn nhỏ hẹp dễ bị co thắt phù nề khi xảy ra các phản ứng viêm tại chỗ.

Khó thở xuất phát từ các vấn đề ở cổ họng, thanh quản, khí quản hoặc phổi. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị khó thở:

• Sốc phản vệ (phản ứng dị ứng nghiêm trọng): Nghi ngờ khi trẻ khó thở đột ngột và nổi mề đay lan rộng. Thường gặp tác nhân do ong đốt hoặc dị ứng thức ăn như đậu phộng.
• Bệnh hen suyễn: Các triệu chứng của cơn hen suyễn là thở khò khè, ho và khó thở.
• Viêm tiểu phế quản: Một bệnh nhiễm vi-rút ở các đường dẫn khí nhỏ nhất trong phổi. Thở khò khè trong 2 năm đầu đời thường do viêm tiểu phế quản. Các triệu chứng chính là thở nhanh và thở khò khè.
• Croup: Nhiễm vi-rút đường hô hấp trên và đường hô hấp dưới do virus á cúm tuýp 1. Các triệu chứng chính là ho khan và khàn giọng. Một số trẻ em bị viêm phổi nặng sẽ phát ra âm thanh gắt và căng khi thở vào. Đây được gọi là thở rít.
• Dị vật đường thở: Nghi ngờ khi trẻ đột ngột ho và sặc. Thường gặp dị vật là lạc và các loại hạt.
• Bệnh cúm: Các triệu chứng chính là sốt, sổ mũi, đau họng và ho nhiều. Virus cúm cũng có thể gây ra các biến chứng như viêm phổi. Vắc xin có thể ngăn ngừa bệnh.
• Viêm phổi: Tình trạng nhiễm trùng phần phổi cung cấp oxy cho máu. Bị viêm phổi có thể làm giảm nồng độ oxy trong máu và gây khó thở. Nhiều nguyên nhân do vi khuẩn có thể được ngăn ngừa bằng vắc xin.
• Ho gà: Nhiễm trùng đường thở do vi khuẩn. Các triệu chứng chính là ho kéo dài và nghẹt thở. Rất nghiêm trọng ở trẻ sơ sinh. Có thể phòng ngừa bằng vắc xin.
• Bệnh xơ nang(CF): Một chứng rối loạn di truyền gây ra các vấn đề về hô hấp và tiêu hóa do làm tắc nghẽn các cơ quan trong cơ thể với một chất nhầy đặc, dính, có khả năng đe dọa đến tính mạng trẻ. Ngoài các biểu hiện ở hệ hô hấp như trẻ bị khó thở, khò khè, ho, nhiễm trùng tái phát, viêm phổi, giãn phế quản, trẻ còn có các biểu hiện ở đường tiêu hóa và toàn thân như tắc nghẽn ruột, đau bụng, phân có mùi bất thường, sụt cân,...
• Hút thuốc thụ động: trẻ tăng nguy cơ gặp các vấn đề sức khỏe như: ho, thở khò khè, nhiễm trùng đường hô hấp, hen suyễn, nhiễm trùng tai,...

Các dấu hiệu cho thấy trẻ khó thở phải hít sâu và cần được điều trị ngay gồm:

• Nhịp thở tăng: Đây là dấu hiệu trẻ khó thở được thể hiện đầu tiên. Hãy đếm số nhịp thở trong một phút. Nhịp thở quá nhanh nếu lớn hơn:
  • 60 nhịp thở mỗi phút cho trẻ 0-5 tháng tuổi.
  • 50 nhịp thở mỗi phút cho trẻ sơ sinh từ 6-12 tháng tuổi.
  • 40 nhịp thở mỗi phút cho trẻ 1-5 tuổi.
  • 20-30 nhịp thở mỗi phút đối với trẻ em trong độ tuổi đi học. Nhịp thở bình thường giảm dần khi trẻ lớn hơn.
• Tạo ra tiếng ồn lớn hơn khi hít vào hoặc thở ra: rên rỉ, khò khè hoặc thở rít
• Cánh mũi phập phồng (hai lỗ mũi loe rộng ra khi thở)
• Màu sắc da, niêm mạc: Da có thể nhợt nhạt hoặc hơi xanh. Môi và lưỡi cũng có thể có màu xanh lam. Những thay đổi này có nghĩa là trẻ không nhận đủ oxy từ quá trình thở.
• Buồn ngủ: Nồng độ oxy thấp có thể khiến trẻ rất mệt mỏi và khó tỉnh táo.
• Tăng nỗ lực thở:
  • Rút lõm lồng ngực: phần dưới lồng ngực (vị trí tiếp giáp giữa bụng với ngực) bị lõm bất thường khi trẻ hít vào
  • Các khoảng liên sườn, hõm trên ức co kéo
  • Các cơ ở cổ dường như cử động khi trẻ hít vào
• Trẻ không thể khóc hoặc nói

Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu và triệu chứng trên hãy đưa trẻ đến ngay các cơ sở y tế hoặc gọi cấp cứu 115 để được hỗ trợ.

Các biểu hiện phổ biến của trẻ bị khó thở bao gồm:

• Chảy nước mũi, nghẹt mũi, và hắt hơi . Những triệu chứng này thường do cảm lạnh nhưng cũng có thể do dị ứng.
• Ho:
  • Hầu hết các cơn ho sẽ khỏi trong vòng vài ngày và là do nhiễm vi rút.
  • Đôi khi ho có thể kéo dài vài tuần sau khi hết nhiễm trùng nhưng không có các triệu chứng khác và điều này cũng vô hại.
  • Nếu ho thực sự nặng, xảy ra với các vấn đề về hô hấp nghiêm trọng hoặc không biến mất thì có thể có một nguyên nhân nghiêm trọng hơn.
  • Cũng như các bệnh nhiễm trùng do vi rút thông thường, ho có thể do các bệnh lý khác như ung thư phổi , viêm tiểu phế quản hoặc ho gà gây ra . Chúng thường gây ra những âm thanh hoặc kiểu ho cụ thể.
  • Ho không khỏi có thể do hen suyễn hoặc một bệnh lâu dài khác như xơ nang .
• Màu chất nhầy từ đường hô hấp: chất nhầy màu vàng, xanh lá cây hoặc nâu thường có nghĩa là bị nhiễm trùng đường hô hấp.
• Sốt: Có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng. Nhiệt độ cao có thể khiến con bạn cáu kỉnh hoặc buồn ngủ. Thường thì việc hạ nhiệt độ sẽ khiến trẻ cảm thấy dễ chịu hơn nhiều.
• Thở khò khè: Đây là âm thanh the thé phát ra từ lồng ngực khi trẻ thở ra. Điều này thường là do nhiễm trùng đường hô hấp hoặc hen suyễn.
• Đau nhức: Trẻ bị viêm đường hô hấp thường kêu đau nhức tay chân và trẻ thường xuyên bị đau đầu.

Nhiều cơn ho và các vấn đề về hô hấp của trẻ thuyên giảm sau khoảng 10 ngày, đôi khi sớm hơn nhiều. Tuy nhiên, bạn nên đưa trẻ đi khám nếu:

• Tình trạng của trẻ không thuyên giảm hoặc trở nên tồi tệ hơn
• Có bất kỳ triệu chứng nào không biến mất.
• Có vấn đề về cho ăn và uống.
• Có dấu hiệu mất nước chẳng hạn như lưỡi rất khô.
• Ho ra chất nhầy có màu nâu sẫm hoặc có máu.
• Trẻ đang bị khó thở.
• Đã có chẩn đoán tình trạng phổi như hen suyễn.
• Có bất kỳ tình trạng nào làm giảm khả năng miễn dịch của trẻ.

Tóm lại, một số tình trạng trẻ em khó thở có thể tự khỏi và được điều trị tại nhà, tuy nhiên một số khác cần có sự can thiệp của hệ thống y tế sớm đặc biệt là khi trẻ có dấu hiệu khó thở phải hít sâu sử dụng các cơ hô hấp phụ.