Chế độ ăn cho trẻ bị dị ứng sữa bò

Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Văn Đĩnh - Trưởng khoa Nội chung - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

Trong một số trường hợp nguy kịch, dị ứng sữa bò có thể đe dọa đến tính mạng của trẻ. Vì vậy, cha mẹ cần được tư vấn một chế độ ăn cho trẻ bị dị ứng sữa bò phù hợp, đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất cần thiết đối với trẻ.

Trẻ nhỏ được chẩn đoán là dị ứng sữa bò xảy ra khi hệ thống miễn dịch của trẻ phản ứng quá mức với một loại protein thực phẩm cụ thể là đạm sữa. Khi trẻ ăn hoặc uống protein sữa, trẻ có thể biểu hiện các phản ứng dị ứng. Các triệu chứng có thể từ nhẹ (phát ban, nổi mề đay, ngứa, sung phù,...) đến nặng (khó thở, thở khò khè, mất ý thức...). Trong một số trường hợp nguy kịch, dị ứng sữa bò có thể đe dọa đến tính mạng, một phản ứng được gọi là sốc phản vệ.

Chính vì mức độ dị ứng của trẻ với sữa bò ở mỗi cơ thể là khác nhau và các phản ứng có thể không thể đoán trước được, nếu tình trạng dị ứng sữa bò đã được xác định, cha mẹ cần phải có kiến thức về chế độ ăn cho trẻ bị dị ứng sữa đúng khoa học, với các loại thức ăn và đồ uống thay thế để đáp ứng các yêu cầu về tăng trưởng và phát triển của trẻ theo từng giai đoạn.

2.1. Tránh sữa và các sản phẩm từ sữa

Sữa là một trong 8 chất gây dị ứng thường gặp. Chính vì vậy, các sản phẩm chế biến từ sữa như một loại nguyên liệu chủ yếu hay chỉ chứa một số lượng nhỏ cũng đều phải được gắn nhãn “có chứa sữa”, nhằm bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng.

Chính vì vậy, nếu trẻ bị dị ứng sữa bò, cha mẹ cần chú ý tránh cho trẻ uống sữa hay dùng các sản phẩm từ sữa. Điều này cũng bao gồm các loại sữa từ các động vật nuôi khác. Ví dụ, protein sữa dê có cấu trúc cũng tương tự như protein sữa bò và có thể gây ra phản ứng ở những đứa trẻ bị dị ứng sữa.

2.2. Chú ý đọc nhãn thức ăn không có sữa

Cha mẹ nên tránh các loại thực phẩm có chứa bất kỳ thành phần sữa nào sau đây khi chế biến thức ăn cho trẻ bị dị ứng sữa bò:

• Bơ, mỡ bơ, dầu bơ, axit bơ hay các dẫn xuất este của bơ;
• Sữa bơ;
• Casein;
• Casein thủy phân;
• Caseinates ở mọi dạng;
• Phô mai;
• Kem;
• Sữa đông;
• Bánh trứng;
• Đường lactose;
• Lactulose;
• Mọi dạng sữa khác, ở tất cả các dạng bao gồm sữa cô đặc, dẫn xuất, khô, cô đặc và sữa từ động vật khác, ít béo, mạch nha, chất béo từ sữa, không béo, bột, protein, tách béo, chất rắn, nguyên chất;
• Protein sữa thủy phân;
• Bánh pudding;
• Kem chua;
• Chất rắn sữa chua;
• Sữa Whey ở mọi dạng;
• Whey protein thủy phân;
• Sữa chua.

Nếu trẻ bị dị ứng sữa bò thì cha mẹ cần chú ý tránh cho trẻ uống sữa hay dùng các sản phẩm từ sữa

Các sản phẩm sau đây có thể có chứa protein từ sữa, cha mẹ cần đọc kỹ nhãn hiệu thành phần:

• Hương bơ nhân tạo;
• Bánh nướng;
• Kẹo caramen;
• Sô cô la;
• Men vi sinh axit lactic và các nuôi cấy vi khuẩn khác;
• Thịt hộp, xúc xích, vì có thể sử dụng casein protein sữa làm chất kết dính. Ngoài ra, máy thái thịt nguội thường được sử dụng cho cả sản phẩm thịt và pho mát, có nguy cơ dẫn đến tiếp xúc chéo;
• Bơ thực vật;
• Cá ngừ, vì một số nhãn hiệu có chứa casein;
• Một số sản phẩm đặc biệt được làm từ các sản phẩm thay thế sữa (tức là các sản phẩm sữa làm từ đậu nành, hạt hoặc gạo) được sản xuất trên thiết bị dùng chung với sữa;
• Nhiều nhà hàng cho bơ vào món thịt nướng để tăng thêm hương vị. Bạn không thể nhìn thấy bơ sau khi nó tan chảy;
• Một số loại thuốc có chứa protein sữa.

2.3. Chế biến các bữa ăn không có sữa

Giá trị của sữa bò đối với sức khỏe của trẻ nhỏ là cung cấp nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho quá trình khoáng hóa và phát triển của xương. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời kỳ tăng trưởng cao điểm, như từ 1 đến 5 tuổi và tuổi dậy thì. Những chất dinh dưỡng này bao gồm: protein, canxi, vitamin D, vitamin A, vitamin B12, riboflavin và phốt pho.

Chính vì thế, khi trẻ dị ứng sữa bò và cần tuân thủ theo chế độ ăn cho trẻ bị dị ứng, trẻ có thể bị mất các chất dinh dưỡng thiết yếu từ chế độ ăn uống của mình. Lúc này, cha mẹ sẽ cần phải lựa chọn thực phẩm cẩn thận để thay thế những chất dinh dưỡng bị mất này. Các loại thịt, thịt gia cầm, trứng, cá, các loại hạt và các loại đậu có thể dễ dàng cung cấp lượng protein cần thiết. Tuy nhiên, để thay thế canxi, trẻ cần phải được cung cấp nhiều nguồn thực phẩm không phải sữa có chứa canxi hoặc cho uống thực phẩm chức năng.

Ngoài ra, cha mẹ có thể sử dụng các loại sữa thực vật thay thế như một chất thay thế có thể chấp nhận được nếu trẻ trên một tuổi. Những ví dụ này bao gồm:

• Sữa đậu nành;
• Sữa gạo tăng cường;
• Sữa hạt hoặc sữa hạt tăng cường (sữa yến mạch, sữa hạt lanh, sữa hạnh nhân hoặc sữa hạt điều);
• Nước cốt dừa tăng cường.

Bên cạnh đó, luôn khuyến khích trẻ có thể sử dụng bất kỳ sản phẩm thay thế sữa nào nếu trẻ dung nạp được, đảm bảo chúng là nguồn cung cấp canxi và các chất dinh dưỡng bổ sung. Nước trái cây tăng cường canxi sẽ cung cấp thêm canxi nhưng không phải là nguồn tốt để cung cấp các chất dinh dưỡng khác.

2.4. Thay thế thành phần sữa bò trong công thức nấu ăn

Hãy thử các cách thay thế đơn giản để giúp cho công thức nấu ăn cho trẻ dù không có sữa bò nhưng vẫn đảm bảo dinh dưỡng và mùi vị thơm ngon, ví dụ:

• Sử dụng nước đậu nành hoặc nước gạo, chọn nhãn hiệu tăng cường canxi để thay cho sữa bò;
• Chế biến với bơ thực vật thay cho bơ động vật;
• Dùng sữa chua làm từ đậu nành.

2.5. Cho trẻ ăn sữa nướng

Sữa nướng là một món bánh hấp dẫn có thành phần từ sữa đánh cùng bột, trứng, đường, được chế biến bằng cách nướng trong lò trong thời gian ngắn là có thể ăn được. Chính nhiệt độ cao sẽ làm phá hủy cấu trúc protein bò, giảm nguy cơ dị ứng sữa cho trẻ.

Vì vậy, nếu bác sĩ chuyên khoa dị ứng đánh giá trẻ ăn sữa nướng là an toàn, cha mẹ có thể cho trẻ ăn những món sau:

• Các loại sữa nướng mua tại cửa hàng có thành phần sữa được liệt kê là thành phần thứ ba trở lên về tỷ trọng trong danh sách các thành phần.
• Khi làm sữa nướng tại nhà, cha mẹ không cho quá 1/6 cốc sữa cho mỗi khẩu phần nướng. Ví dụ: công thức có 1 cốc sữa mỗi mẻ bánh thì cần giảm còn 16/ cốc. Đồng thời, nhớ kiểm tra các sản phẩm và thành phần mua ở cửa hàng để tránh phản ứng với các chất gây dị ứng khác. Tất cả các sản phẩm sữa nướng phải được nướng kỹ và không bị ướt hoặc sũng nước ở giữa bánh.

Sữa bò và các loại thực phẩm từ sữa khác là nguyên nhân phổ biến gây dị ứng thực phẩm ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. May mắn là hầu hết trẻ em có thể hết tình trạng dị ứng sữa bò ở độ tuổi từ 3 đến 5, trong khi một số khác có thể diễn tiến suốt đời. Trong các trường hợp này, cha mẹ cần tránh cho trẻ dùng sữa hay các sản phẩm từ sữa nhằm hạn chế những phản ứng nguy hiểm; thực hiện chế độ ăn cho trẻ bị dị ứng sữa một cách khoa học, tạo điều kiện cho trẻ phát triển tối ưu như bạn bè đồng trang lứa.

Chẩn đoán dị ứng đạm sữa bò, đặc biệt là các thể dị ứng muộn với các biểu hiện đường tiêu hóa , đòi hỏi có sự theo dõi và thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa. Việc chẩn đoán chính xác, theo dõi, chăm sóc để bé có được chế độ dinh dưỡng phù hợp, đảm bảo sự phát triển khỏe mạnh song song với tìm ra thời điểm trẻ có thể ăn được sữa bình thường sớm nhất, an toàn nhất là điều rất quan trọng trong quản lý dị ứng đạm sữa bò.

Con đã được ăn kem – niềm vui của trẻ dị ứng đạm sữa bò

Em bé Tuấn Anh, 4 tuổi, đến Vinmec khám khi đã có chẩn đoán dị ứng đạm sữa bò (thể nặng) với biểu hiện phản vệ. Em bé đã được làm test da và xét nghiệm IgE mức độ phân tử cho biết loại protein trẻ dị ứng, từ đó bác sĩ quyết định cho trẻ ăn thử lại sữa bò phù hợp. Kết quả test sau khi ăn thử (trẻ đã uống được 120ml sữa) cho thấy bé đã dung nạp một phần với đạm sữa bò. Và hôm đó, trẻ đã được thưởng cho một que kem. Đây là lần đầu trẻ được ăn kem do trước đó trẻ cần ăn kiêng hoàn toàn sữa bò và các sản phẩm có sữa bò, trong đó có các loại kem.

Nguồn tham khảo: chkd.org, heas.health.vic.gov.au, nutricia.co.uk