Lưu ý điều trị trầm cảm khi mang thai

Trầm cảm hiện nay là một vấn đề lớn của xã hội hiện đại. Việc điều trị trầm cảm khi mang thai đòi hỏi sự cân nhắc rất lớn giữa lợi ích và nguy cơ cho sức khỏe của mẹ và bé.

Trầm cảm trong thời kỳ có thai gây ra nhiều hậu quả xấu như thai phụ không gia nhập được với cuộc sống đời thường.

• Không tự chăm sóc được bản thân và tiếp cận được các dịch vụ theo dõi, chăm sóc y tế khi có thai.
• Ăn uống không đầy đủ.
• Sử dụng thuốc lá và rượu cũng như các chất kích thích khác.
• Nguy cơ nguy hiểm nhất là thai phụ có thể tự sát.
• Trầm cảm khi có thai có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi: gây sẩy thai, đẻ non và ảnh hưởng đến tính tình của trẻ sau sinh và các hành vi khi trẻ lớn lên.
• Trầm cảm sau sinh thường gặp hơn ở phụ nữ bị trầm cảm khi mang thai, dẫn đến việc chăm sóc cho trẻ sơ sinh không được đầy đủ, mối liên hệ giữa mẹ và con bị ảnh hưởng cũng n

Điều trị trầm cảm ở thai phụ cần có sự phối hợp của bác sĩ chuyên ngành sản khoa, nội khoa, tâm thần và bác sĩ gia đình. Sản phụ sẽ được tư vấn về các nguy cơ ảnh hưởng của trầm cảm đến sức khỏe của cả mẹ và con, các biện pháp điều trị sẽ được áp dụng.

Trước tiên, thai phụ sẽ được khuyên và áp dụng các biện pháp cai rượu, thuốc lá, loại bỏ thói quen có hại, điều chỉnh lối sống và hành vi trước khi quyết định việc dùng thuốc chống trầm cảm. Đối với các thể trầm cảm nhẹ, thai phụ có thể chỉ cần điều trị bằng cách loại bỏ các yếu tố nguy cơ và liệu pháp tâm lý, điều chỉnh hành vi, lối sống.

Khi dùng thuốc chống trầm cảm, một số tác dụng không mong muốn đã được báo cáo vì vậy, khi dùng thuốc chống trầm cảm cho thai phụ nhất thiết phải được bác sĩ chuyên khoa cân nhắc kỹ lợi hại cũng như đáp ứng điều trị của bệnh nhân để chọn phương án tối ưu.

Có nhiều nghiên cứu cho thấy dùng thuốc chống trầm cảm ở người mẹ mang thai có thể gây tác dụng có hại cho trẻ sau sinh, nhưng việc quyết định có tiếp tục dùng thuốc chống trầm cảm hay không trong thời gian mang thai còn là một sự thách thức lớn đối với các y bác sĩ. Thuốc trầm cảm khi mang thai có thể gây ra một số tác dụng phụ lên thai nhi:

• Hội chứng cai ở trẻ sơ sinh (neonatal abstinence syndrome: NAS): trong một nghiên cứu mới trên những phụ nữ mang thai dùng thuốc chống trầm cảm: có khoảng 1/3 trẻ sinh ra có các triệu chứng của NAS bao gồm: run rẩy, rối loạn giấc ngủ, có vấn đề về tiêu hoá dạ dày ruột và tăng trương lực cơ.
• Tăng áp động mạch phổi liên tục ở trẻ sơ sinh: các loại thuốc chống trầm cảm có thể gây tăng áp động mạch phổi ở trẻ sơ sinh khiến bé không thể tự thở được mà phải nhờ đến sự hỗ trợ của máy, nếu bị nặng trẻ có thể tử vong.
• Sinh non: các nghiên cứu cho thấy uống thuốc sau 3 tháng đầu có thể dẫn đến tăng huyết áp thai kỳ, tăng nguy cơ sảy thai và sinh non, vì vậy những bé sinh ra trước 37 tuần có khả năng mắc phải các vấn đề về sức khỏe.
• Rối loạn phổ tự kỷ: sử dụng các loại thuốc chống trầm cảm nhóm SSRI như Lexapro làm tăng nguy cơ rối loạn phổ tự kỷ, làm giảm khả năng tương tác của trẻ với mọi người.
• Các vấn đề liên quan đến hành vi ở trẻ sơ sinh: uống Lexapro và các loại thuốc chống trầm cảm khác thuộc nhóm SSRI trong thai kỳ có thể gây ra hội chứng hành vi ở trẻ sơ sinh với các triệu chứng như: khó bú, khóc liên tục, bồn chồn, khó thở và co giật.
• Hở hàm ếch: một trong những dị tật bẩm sinh phổ biến mà bé có thể gặp phải nếu người mẹ uống thuốc trầm cảm khi mang thai. Hở hàm ếch xảy ra khi các mô của môi hoặc vòm miệng thai nhi không phát triển cùng với sự phát triển của thai kỳ. Trẻ bị hở hàm ếch thường không có đủ mô ở miệng và mô này không kết hợp với nhau để hình thành vòm miệng. Tình trạng này ảnh hưởng đến sự phát triển của gương mặt và thẩm mỹ.
• Thoát vị rốn: gần đây nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng việc uống thuốc trầm cảm khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ bị thoát vị rốn ở trẻ sơ sinh. Thoát vị rốn là tình trạng một phần ruột lộ ra ngoài ở rốn và làm rốn phồng lên, dễ dẫn đến tổn thương khoang bụng, cơ quan và nhiễm trùng.

Việc uống thuốc trầm cảm khi mang thai có thể gây ra các dị tật bẩm sinh ở trẻ. Do đó, trước khi dùng thuốc bác sĩ sẽ nói rõ với thai phụ những rủi ro có thể xảy ra. Một chế độ ăn uống lành mạnh với các chất bổ sung phù hợp và lối sống năng động cũng có thể giúp ngăn ngừa trầm cảm.