Chế độ dinh dưỡng cho người chạy thận nhân tạo

Lựa chọn thực phẩm cho khẩu phần ăn khi chạy thận nhân tạo có thể tạo ra sự khác biệt trong cảm giác, đồng thời giúp việc điều trị hiệu quả hơn. Vậy người chạy thận nhân tạo ăn gì là tốt nhất?

Đối với những bệnh nhân chạy thận nhân tạo, giữa các đợt điều trị lọc máu, chất thải có thể tích tụ trong máu. Để giảm sự tích tụ chất thải này có thể thực hiện bằng cách kiểm soát chế độ ăn và áp dụng việc tập thể dục hàng ngày.

Tại sao, ở giai đoạn này dinh dưỡng cho người chạy thận nhân tạo lại có vai trò quan trọng. Bởi một số thực phẩm khiến chất thải tích tụ nhanh chóng giữa các lần lọc máu của bạn. Nếu chất thải trong máu quá nhiều thì quá trình điều trị thận có thể không loại bỏ hết chúng.

Bạn sẽ cần phải lên kế hoạch cẩn thận cho các bữa ăn của mình và theo dõi lượng chất lỏng bạn ăn và uống. Điều này giúp hạn chế hoặc tránh các loại thực phẩm và đồ uống có nhiều: kali, phốt pho, natri, ví dụ, nước ép rau và đồ uống thể thao

Mục đích của việc này giúp bạn biết được người chạy thận nhân tạo nên ăn gì. Bên cạnh đó nhằm theo dõi, hạn chế lượng chất lỏng bạn ăn và uống. Chất lỏng dư thừa có thể tích tụ trong cơ thể gây ra một vài tình trạng như:

• Sưng và tăng cân giữa các lần lọc máu
• Thay đổi huyết áp
• Trái tim làm việc nhiều hơn, có thể dẫn đến bệnh tim nghiêm trọng
• Tích tụ chất lỏng trong phổi khiến bạn khó thở

Thẩm tách máu mục đích là giúp loại bỏ chất lỏng thừa ra khỏi cơ thể, tuy nhiên, chạy thận nhân tạo chỉ có thể loại bỏ rất nhiều chất lỏng tại một thời điểm theo cách an toàn. Nếu bạn đến chạy thận nhân tạo với quá nhiều chất lỏng trong cơ thể, việc điều trị có thể khiến bạn cảm thấy mệt mỏi, chuột rút cơ bắp hoặc tụt huyết áp đột ngột khiến cơ thể cảm thấy chóng mặt hoặc đau bụng.

Một trong những cách để hạn chế lượng chất lỏng đó là ăn thực phẩm ăn hàng ngày ít muối. Muối làm cho bạn khát, vì vậy bạn sẽ uống nhiều hơn. Bên cạnh đó cần tránh thức ăn mặn như khoai tây chiên và bánh quy.

2.1 Thực phẩm nào được coi là chất lỏng

Thực phẩm lỏng ở nhiệt độ phòng, chẳng hạn như súp, chứa nước. Gelatin, bánh pudding, kem và các loại thực phẩm khác có nhiều chất lỏng trong công thức cũng được tính. Hầu hết các loại trái cây và rau quả đều chứa nước, chẳng hạn như dưa, nho, táo, cam, cà chua, rau diếp và cần tây. Khi xem bạn tiêu thụ bao nhiêu chất lỏng trong một ngày, hãy nhớ đếm những thực phẩm này.

Trọng lượng khô là trọng lượng của bạn sau khi chạy thận nhân tạo đã loại bỏ tất cả chất lỏng thừa ra khỏi cơ thể. Kiểm soát lượng chất lỏng sẽ giúp bạn duy trì trọng lượng khô thích hợp. Nếu để quá nhiều chất lỏng tích tụ giữa các buổi tập, cơ thể sẽ khó đạt được cân nặng như mong muốn.

4.1. Kali

Thận khỏe mạnh giữ lượng kali thích hợp trong máu để tim đập nhịp độ ổn định. Nồng độ kali có thể tăng lên giữa các lần chạy thận nhân tạo và ảnh hưởng đến nhịp tim của bạn. Ăn quá nhiều kali có thể gây nguy hiểm cho tim và thậm chí là tử vong.

Để kiểm soát mức độ kali, hãy hạn chế thực phẩm giàu kali như bơ, chuối, kiwi và trái cây khô. Chọn trái cây và rau có ít kali hơn. Ăn một phần rất nhỏ thức ăn có hàm lượng kali, chẳng hạn như một hoặc hai quả cà chua bi trong món salad hoặc một ít nho khô trong bột yến mạch của bạn.

Bạn có thể loại bỏ một phần kali khỏi khoai tây bằng cách thái hạt lựu hoặc cắt nhỏ, sau đó luộc chúng trong một nồi nước đầy.

4.2. Phốt pho

Quá nhiều phốt pho trong máu có thể làm mất canxi từ xương, khi đó có thể làm cho xương của bạn yếu và dễ gãy. Người bệnh nên hạn chế bổ sung phốt pho, vì trong một số loại thực phẩm có chứa phốt như: thịt gia cầm, cá, các loại hạt, bơ đậu phộng, đậu, cola, trà và các sản phẩm từ sữa. Thông thường, những người chạy thận nhân tạo chỉ nên uống 1/2 cốc sữa mỗi ngày. Bạn nên lưu ý ăn đủ chất đạm, tuy nhiên cũng không nên ăn quá nhiều.

Bạn có thể cần dùng chất kết dính phốt phát như sevelamer (Renagel), canxi axetat (PhosLo), lantan cacbonat (Fosrenol) hoặc canxi cacbonat để kiểm soát phốt pho trong máu giữa các lần chạy thận nhân tạo. Chất kết dính phốt pho gắn phốt pho thức ăn và di chuyển nó ra ngoài qua phân để phốt pho không đi vào máu.

4.3. Protein

Hầu hết những người chạy thận nhân tạo đều được chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị nên ăn protein chất lượng cao, vì chúng tạo ra ít chất thải hơn để loại bỏ trong quá trình lọc máu. Protein chất lượng cao đến từ thịt, gia cầm, cá và trứng. Tránh các loại thịt chế biến sẵn như: xúc xích và ớt đóng hộp, những loại thịt này có lượng natri và phốt pho cao.

Cố gắng chọn các loại thịt nạc hoặc ít mỡ, ít phốt pho, chẳng hạn như thịt gà, cá hoặc thịt bò nướng. Nếu bạn là người ăn chay, hãy hỏi về những cách khác để nạp protein.

Sữa ít béo là nguồn cung cấp protein dồi dào. Tuy nhiên, sữa có nhiều phốt pho và kali. Sữa cũng bổ sung vào lượng chất lỏng của bạn. Vì thế nên người bệnh cần nói chuyện với chuyên gia dinh dưỡng để xem liệu sữa có phù hợp với kế hoạch thực phẩm hay không.

4.4. Natri

Natri một phần của muối. Natri được tìm thấy trong nhiều loại thức ăn đóng hộp, đóng gói, đông lạnh và thức ăn nhanh. Natri cũng được tìm thấy trong nhiều loại gia vị và thịt. Quá nhiều natri khiến cơ thể khát và uống nhiều nước hơn.

Cố gắng ăn thực phẩm tươi tự nhiên ít natri. Tìm kiếm các sản phẩm có nhãn hàm lượng natri thấp, đặc biệt là thực phẩm đóng hộp và đông lạnh.

Không sử dụng chất thay thế muối vì chúng có chứa kali. Tốt nhất nên trao đổi thêm với bác sĩ và các chuyên gia dinh dưỡng. Chuyên gia dinh dưỡng có thể giúp bạn tìm ra hỗn hợp gia vị không có natri hoặc kali.

4.5. Calo

Tất cả các loại thực phẩm đều chứa calo và bạn cần calo để cung cấp năng lượng. Nhiều người chạy thận nhân tạo không có cảm giác ngon miệng và không nạp đủ calo. Nếu bạn cảm thấy không muốn ăn, hãy nói chuyện với bác sĩ để tìm cách bổ sung calo lành mạnh vào chế độ ăn uống hàng ngày. Dầu thực vật như: dầu ô liu, dầu hạt cải và dầu cây rum,... đều cung cấp calo dồi dào. Tuy nhi, chỉ sử dụng chúng trên bánh mì, cơm và mì nếu chuyên gia dinh dưỡng thận yêu cầu bạn thêm calo vào chế độ ăn uống của mình.

Bơ và bơ thực vật rất giàu calo, tuy nhiên, chúng chủ yếu là chất béo bão hòa. Chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có thể làm tắc nghẽn động mạch của bạn.

Kẹo cứng, đường, mật ong, mứt, thạch cung cấp calo và năng lượng mà không có chất béo hoặc bổ sung những thứ khác cho cơ thể. Nếu bạn bị tiểu đường, hãy lưu ý về việc sử dụng đồ ngọt trong chế độ ăn.

Nhu cầu calo của mỗi người là khác nhau. Bạn có thể cần phải cắt giảm lượng calo nếu bạn đang thừa cân hoặc bạn có thể phải bổ sung calo vào chế độ ăn uống của mình nếu bạn đang giảm cân mà không cố gắng.

4.6. Vitamin và chất khoáng

Bạn có thể không nhận đủ vitamin và khoáng chất trong chế độ ăn uống của mình vì bạn phải tránh nhiều loại thực phẩm. Hơn nữa, quá trình chạy thận nhân tạo cũng loại bỏ một số vitamin khỏi cơ thể. Bác sĩ điều trị có thể kê đơn thuốc bổ sung vitamin và khoáng chất được thiết kế đặc biệt cho những người bị suy thận.

Chế độ dinh dưỡng luôn đóng một vai trò hết sức quan trọng khi ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình điều trị và hồi phục sức khỏe người bệnh. Đó cũng chính là lý do vì sao bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ chuyên khoa trước khi bắt đầu duy trì một chế độ ăn nào đó.

Ngoài dinh dưỡng cho người chạy thận nhân tạo, thì chất lượng lọc là điều quan trọng mà mỗi bệnh nhân cần lưu ý. Hiện Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang vận hành hệ thống máy chạy thận nhân tạo HDF online 5008S thế hệ mới. Việc chạy máy giúp bệnh nhân ổn định huyết áp, tránh được các biến chứng của lắng đọng beta – microglobulin và đặc biệt không còn cảm giác ngứa, đau xương khớp, đau mỏi chân tay...

Đây là hướng điều trị tân tiến nhất giúp người bệnh cải thiện tốt về mặt sức khỏe. Để hiểu sâu hơn về quy trình thăm khám và điều trị, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện để được tư vấn cụ thể hơn.

Nguồn tham khảo: niddk.nih.gov