Dấu hiệu sốt xuất huyết người lớn

Thời tiết nắng nóng kéo dài xen kẽ các đợt mưa lớn đan xen là thời điểm thuận lợi khiến cho các dịch bệnh truyền nhiễm bùng phát trên diện rộng. Trong đó nguy hiểm nhất là dịch sốt xuất huyết và tay chân miệng.

Sốt xuất huyết có thể gặp ở người lớn hay trẻ em. Đây là bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra. Virus này lây truyền từ người bệnh sang người lành do muỗi đốt. Trong đó, muỗi Aedes aegypti (muỗi vằn) là loài muỗi truyền bệnh chủ yếu. Bệnh có biểu hiện lâm sàng khá đa dạng.

Bệnh sốt xuất huyết thường khiến cho cơ thể người bệnh trở nên mệt mỏi, đặc biệt là đau nhức ở cơ và các khớp. Sốt xuất huyết dạng nhẹ có thể gây sốt và phát ban ngoài da. Sốt xuất huyết dạng nặng thì có thể gây chảy máu, giảm huyết áp đột ngột và khiến người bệnh tử vong. Bệnh khởi phát đột ngột và có khả năng diễn biến nhanh chóng. Vì vậy cần chú ý theo dõi các dấu hiệu cảnh báo và để nhập viện để điều trị nội trú kịp thời khi bệnh có dấu hiệu chuyển nặng.

>> Chi tiết: Các cấp độ của sốt xuất huyết và dấu hiệu đi kèm - Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Nguyễn Thị Ngọc - Bác sĩ Đa khoa, Đơn nguyên Khám Sức khỏe Tổng quát, Bệnh viện ĐKQT Vinmec Central Park.

Tại Việt Nam, sốt xuất huyết có thể mắc phải phổ biến ở cả 3 miền, bao gồm thành thị và nông thôn. Bệnh thường xảy ra quanh năm nhưng hay bùng phát thành dịch vào mùa mưa, khoảng từ tháng 6 đến tháng 10 hàng năm. Vi-rút gây bệnh là Dengue, có 4 chủng huyết thanh là: DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4. Để chẩn đoán căn nguyên virus Dengue, người bệnh cần được xét nghiệm huyết thanh:

• Test nhanh: Dengue NS1 (tìm kháng nguyên NS1 trong 5 ngày đầu tiên của bệnh hoặc tìm kháng thể IgM từ ngày thứ 5 trở đi); xét nghiệm ELISA (tìm kháng thể IgM, IgG).
• Test chậm như: xét nghiệm PCR, phân lập virus.

Sốt xuất huyết thường có những triệu chứng giống với sốt do virus thông thường, do đó người lớn mắc sốt xuất huyết thường rất chủ quan và tự mua thuốc về uống, chỉ nhập viện khi các dấu hiệu sốt xuất huyết ở người lớn đã chuyển biến nặng. Sốt xuất huyết không được phát hiện, chẩn đoán và xử trí kịp thời có thể dẫn đến sốc giảm thể tích tuần hoàn, rối loạn đông máu, suy tạng... rất dễ dẫn đến tử vong.

>> Chi tiết: Mắc sốt xuất huyết cấp độ này, chú ý nhập viện ngay - Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Nhật - Bác sĩ Chuyên khoa truyền nhiễm - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2009, sốt xuất huyết người lớn được chia làm 3 cấp độ và tùy vào mỗi cấp độ sẽ có các dấu hiệu bệnh khác nhau:

Người bệnh sốt cao đột ngột, sốt liên tục từ 2 - 7 ngày và kèm theo ít nhất 2 trong các dấu hiệu sau:

• Biểu hiện xuất huyết: có nghiệm pháp dây thắt dương tính, chấm xuất huyết ở dưới da, chảy máu chân răng hoặc chảy máu cam.
• Nhức đầu, chán ăn, buồn nôn.
• Da xung huyết, phát ban.
• Đau cơ, đau khớp, nhức hai hố mắt.

Bao gồm tất cả các triệu chứng của sốt xuất huyết Dengue, kèm theo các dấu hiệu cảnh báo sau đây:

• Vật vã, lừ đừ, li bì.
• Đau bụng vùng gan (hạ sườn phải) hoặc ấn đau vùng gan.
• Gan to > 2 cm.
• Nôn nhiều.
• Xuất huyết niêm mạc.
• Tiểu ít.

Không chỉ có các triệu chứng ban đầu như trên, sốt xuất huyết cấp độ nặng cũng có thể gây các biến chứng nhanh, ảnh hưởng đến tính mạng như xuất huyết, suy đa tạng, sốc, viêm cơ tim... Khi người bệnh có một trong các biểu hiện sau chứng tỏ sốt xuất huyết nặng:

• Thoát huyết tương nặng dẫn đến sốc giảm thể tích (Sốc sốt xuất huyết Dengue), ứ dịch ở khoang màng phổi và ổ bụng nhiều.
• Xuất huyết nặng.
• Suy tạng.

Phần lớn các trường hợp sốt xuất huyết đều được điều trị ngoại trú và theo dõi tại các cơ sở y tế, chủ yếu là điều trị triệu chứng và phải theo dõi chặt chẽ. Đặc biệt cần theo dõi để phát hiện sớm các biểu hiện sốc trong sốt xuất huyết để xử trí kịp thời. Điều trị sốt xuất huyết chủ yếu là điều trị triệu chứng:

• Nếu người bệnh sốt cao ≥ 39 độ C, uống thuốc hạ nhiệt, nới lỏng quần áo và lau mát toàn thân bằng nước ấm.
• Thuốc hạ sốt chỉ được sử dụng là paracetamol đơn chất, liều dùng từ 10 - 15 mg/kg cân nặng/lần, cách nhau mỗi 4 - 6 giờ.
• Tổng liều paracetamol không được vượt quá 60 mg/kg cân nặng/24h.
• Không dùng aspirin (Acetylsalicylic acid), Ibuprofen, Analgin để điều trị hạ sốt vì có thể gây xuất huyết, toan máu.
• Bù dịch sớm cho bệnh nhân bằng đường uống: nước oresol hoặc nước đun sôi để nguội, nước trái cây (nước dừa, nước cam, nước chanh...) hoặc nước cháo loãng với muối.
• Nếu người bệnh có các dấu hiệu thuộc cấp độ 2 - sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo và cấp độ 3 - sốt xuất huyết Dengue nặng thì cần được nhập viện cấp cứu để điều trị kịp thời.

>> Xem thêm: Những loại thuốc hạ sốt nên dùng và không nên dùng khi bị sốt xuất huyết - Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Dược sĩ Ngô Thị Thu Thủy và dược sĩ Nguyễn Hoàng Phương Khanh - Khoa Dược - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

• Sốt xuất huyết Dengue trên cơ địa đặc biệt như phụ nữ mang thai, người béo phì, người cao tuổi, người có các bệnh lý kèm theo như đái tháo đường, viêm phổi, hen phế quản, bệnh tim, bệnh gan, bệnh thận..., người sống một mình hoặc người nhà ở xa... thì cơ sở y tế nên xem xét cho nhập viện sớm để theo dõi điều trị.
• Trong quá trình điều trị, đặc biệt lưu ý thời điểm giảm sốt (thường rơi vào ngày thứ 4 sau khi mắc bệnh), đây là thời điểm nguy hiểm nhất vì có thể xuất hiện các biến chứng nặng khi người bệnh đang sốt cao, đột ngột chuyển sang hết sốt nhưng chân tay lạnh, mệt mỏi li bì, có thể kèm theo nôn hoặc đi ngoài ra máu.

Biện pháp phòng bệnh chủ yếu là kiểm soát côn trùng trung gian truyền bệnh như:

• Diệt bọ gậy (lăng quăng), diệt muỗi trưởng thành, vệ sinh môi trường, loại bỏ ổ chứa nước đọng.
• Đậy kín các vật dụng chứa nước, thường xuyên thay nước ở các bình hoa.
• Thả cá để diệt lăng quăng.
• Tránh muỗi đốt bằng cách: mắc màn khi ngủ, xịt muỗi, thoa kem chống muỗi, mặc áo quần dài tay...