Siêu âm tim qua thành ngực là gì?

Siêu âm tim qua thành ngực là sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh của tim. Phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát cách tim đập và bơm máu. Bác sĩ có thể sử dụng hình ảnh từ siêu âm tim để xác định bệnh tim.

Siêu âm tim là một phương tiện hình ảnh học quan trọng không chỉ trong chẩn đoán và mà còn theo dõi điều trị các bệnh lý tim mạch. Siêu âm tim có thể tiếp cận bằng đầu dò khảo sát qua thành ngực hoặc qua thực quản. Trong đó, siêu âm tim qua thành ngực được sử dụng phổ biến hơn cả, không chỉ trong bệnh viện, phòng mổ, phòng khám của bác sĩ cho đến những máy siêu âm di động xách tay.

Nguyên lý cơ bản của siêu âm được dựa trên sự hoạt động của sóng âm. Sóng âm phát ra từ đầu dò, đi xuyên qua thành ngực, đến tim cũng như các cơ quan khác. Đồng thời, đầu dò cũng thu nhận sóng phản xạ, thể hiện lên màn hình máy tính. Qua đó, bác sĩ sẽ biết được cấu trúc bên dưới như thế nào. Đối với mục tiêu mô tả luồng dòng máu trong tim, bác sĩ cần đến siêu âm doppler. Đây cũng là một chùm siêu âm được phát và thu nhưng sẽ tương thích với tốc độ và hướng di chuyển của dòng máu. Nhờ vậy, bác sĩ có thể phát hiện được các bệnh lý hở hẹp van tim, những luồng thông bất thường.

Siêu âm tim qua thành ngực được xem là một cận lâm sàng thường quy ở người trưởng thành khi bước vào tuổi trung niên. Cũng như các xét nghiệm tổng quát khác, siêu âm tim nên thực hiện mỗi năm một lần nhằm đánh giá tình trạng sức khỏe nói chung, chức năng tim mạch nói riêng. Đôi khi, trong các trường hợp bệnh nhân lớn tuổi, bệnh lý tim mạch không rõ ràng nhưng cần can thiệp phẫu thuật, siêu âm tim rất cần thiết để tiên lượng khả năng chịu đựng cuộc mổ cũng như quá trình hậu phẫu về sau.

Nói riêng trong chuyên khoa Tim mạch, hầu hết các trường hợp đều cần ít nhất một lần thực hiện siêu âm tim để chẩn đoán bệnh lý. Những trường hợp phức tạp hoặc bệnh đang diễn tiến cấp tính, nguy kịch đôi khi cần thiết phải siêu âm tim lặp lại nhiều lần để đánh giá diễn tiến, hội chẩn giữa các chuyên gia hoặc tiếp cận bằng con đường đầu dò qua thực quản. Trong theo dõi điều trị bệnh, siêu âm tim cũng có thể chỉ định mỗi 6 tháng đến một năm trong những lần đến tái khám. Đây chính là cơ sở để bác sĩ nhận định khả năng đáp ứng với thuốc của bệnh nhân và điều chỉnh thuốc hay các can thiệp khác nếu cần.

Các nhóm bệnh lý tim mạch có chỉ định siêu âm tim qua thành ngực được liệt kê như sau:

• Bệnh lý van tự nhiên và van tim nhân tạo
• Viêm nội tâm mạc nhiễm trùng
• Bệnh tim thiếu máu cục bộ
• Hội chứng mạch vành cấp (nhồi máu cơ tim cấp hay cơn đau thắt ngực không ổn định)
• Suy tim và bệnh cơ tim
• Bệnh màng ngoài tim

• Bướu tim và cấu trúc khối trong tim
• Bệnh đại động mạch
• Bệnh tim bẩm sinh ở trẻ em
• Bệnh tăng huyết áp
• Bệnh phổi và bệnh mạch máu phổi
• Bệnh thần kinh và bệnh thuyên tắc từ tim khác
• Loạn nhịp tim và hồi hộp
• Ngất
• Siêu âm tầm soát bệnh
• Siêu âm tim trong phẫu thuật (bao gồm cả phẫu thuật ngoài tim và phẫu thuật tại tim)

Trước khi tiến hành siêu âm tim, bác sĩ sẽ giải thích rõ cho bệnh nhân và người nhà của họ mục tiêu, tư thế, cách thức thực hiện.

Siêu âm tim có thể được thực hiện tại phòng mạch của bác sĩ hoặc bệnh viện. Bệnh nhân sẽ nằm trên giường và kéo áo từ eo lên. Bác sĩ sẽ đính các miếng dán (điện cực) vào cơ thể để giúp phát hiện và theo dõi các dòng điện của tim.

Trong siêu âm tim, bác sĩ sẽ giảm ánh sáng trong phòng để hình ảnh nhìn rõ hơn trên màn hình. Sau đó, bác sĩ sẽ bôi một loại gel đặc biệt trên ngực Bệnh nhân để tăng khả năng dẫn truyền sóng âm thanh và loại bỏ không khí giữa da và bộ chuyển đổi (một thiết bị nhỏ bằng nhựa gửi và nhận sóng âm thanh).

Bác sĩ sẽ di chuyển đầu dò qua lại trên ngực và sóng âm thanh tạo ra hình ảnh của tim được ghi lại trên một màn hình quan sát. Bệnh nhân có thể nghe thấy tiếng “whoosh”, đó là tiếng máu chảy trong tim được máy siêu âm ghi lại.

Siêu âm tim là một phương tiện đánh giá chức năng tim mạch thuận tiện nhất với các ưu điểm là nhanh chóng, sẵn có, chi phí thấp và có thể thực hiện tại phòng siêu âm chuyên biệt hoặc ngay tại giường bệnh trong những trường hợp cấp cứu. Đây cũng là kỹ thuật không xâm lấn, không có nguy cơ lây nhiễm hay nhiễm phóng xạ nên tuyệt đối an toàn cho phụ nữ có thai và trẻ em.

Tuy nhiên, siêu âm tim là cận lâm sàng hoàn toàn chủ quan, tùy thuộc vào trình độ, kinh nghiệm và tay nghề của bác sĩ thực hiện. Siêu âm cũng sẽ gặp hạn chế khi khảo sát những bệnh nhân béo phì, thành ngực dày, lớp mỡ dưới da dày, bệnh nhân có bệnh phổi mạn tính, bệnh nhân có van tim cơ học hay các cấu trúc của tim nằm phía xa đầu dò. Khi đó, chất lượng hình ảnh không rõ ràng và nếu cần thiết phải thay thế bằng siêu âm tim qua thực quản hoặc các hình ảnh học chuyên sâu khác. Một số bệnh nhân có bệnh tim hay bệnh phổi nặng, khó thở phải ngồi thì có thể khó hợp tác để thực hiện siêu âm do cửa sổ siêu âm sẽ hạn chế rất nhiều.