Nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em là một trong những bệnh lý rất thường gặp, đặc biệt là bé gái. Bệnh xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu, gây viêm nhiễm. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của trẻ. Cùng tìm hiểu thông tin chi tiết trong bài viết sau nhé!
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc khoa Tiêu hoá - Gan Mật - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Nguyên nhân trẻ mắc viêm đường tiết niệu
Hệ miễn dịch yếu khiến trẻ nhỏ rất dễ mắc các bệnh nhiễm trùng, trong đó có nhiễm khuẩn đường tiết niệu. Nguyên nhân chủ yếu gây nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em là do các loại vi khuẩn, đặc biệt là những loại vi khuẩn sống trong ruột như E. coli và Enterococcus.
Những vi khuẩn này thường xâm nhập vào đường tiết niệu của trẻ qua phân hoặc qua da, từ đó gây ra bệnh. Ngoài vi khuẩn, nhiều yếu tố khác cũng góp phần làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em:
- Trẻ mắc các dị tật bẩm sinh ở hệ tiết niệu, bé trai bị hẹp bao quy đầu thường gặp tình trạng ứ đọng nước tiểu, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn sinh sôi, gây bệnh.
- Trẻ em bị suy giảm hệ miễn dịch thường dễ mắc các bệnh viêm nhiễm, bao gồm cả viêm đường tiết niệu.
- Các bệnh lý về đường tiết niệu như sỏi bàng quang hoặc sỏi thận ở trẻ em thường đi kèm với nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
- Việc vệ sinh không đúng cách khiến các chất bẩn còn sót lại, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em.
- Việc thường xuyên nhịn tiểu và không uống đủ nước là những thói quen xấu có thể dẫn đến nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em.
Nhiễm trùng tiết niệu ở trẻ em khá phổ biến, đặc biệt ở bé gái. Theo thống kê, khoảng 8% bé gái và 2% bé trai dưới 7 tuổi từng mắc phải bệnh này. Độ tuổi dễ mắc bệnh nhất là giai đoạn sơ sinh và từ 2-4 tuổi (khi trẻ bắt đầu tập đi vệ sinh).
Tỷ lệ bé gái bị nhiễm trùng đường tiểu so với bé trai thay đổi theo độ tuổi. Trong 2 tháng đầu đời, tỷ lệ này dao động ừ 1:1 đến 1:4. Tuy nhiên, tỷ lệ này nhanh chóng tăng lên theo tuổi, đạt khoảng 2:1 ở trẻ từ 2-12 tháng tuổi, 4:1 ở trẻ 2 tuổi và trên 5:1 ở trẻ trên 4 tuổi.
Nguyên nhân khiến bé gái dễ mắc bệnh hơn là do niệu đạo của bé gái ngắn hơn so với bé trai. Ngoài ra, việc cắt bao quy đầu ở bé trai cũng giúp giảm nguy cơ mắc bệnh. Nhìn chung, nhiễm trùng tiết niệu ở bé gái thường diễn biến phức tạp hơn và có nguy cơ gây nhiễm trùng máu cao hơn so với bé trai.
2. Dấu hiệu nhiễm trùng tiết niệu ở trẻ em
Phụ huynh có thể nhận thấy một số dấu hiệu bất thường cho thấy nhiễm trùng tiết niệu ở trẻ em như:
- Trẻ có thể mắc phải các triệu chứng rối loạn đường tiểu như tiểu khó, tiểu buốt, tiểu rắt, rặn khi đi tiểu. Bên cạnh đó, tình trạng tiểu đêm nhiều lần cùng với nước tiểu màu trắng đục (có khi ra mủ trắng), cặn lắng đọng và mùi khai cũng là những dấu hiệu đáng lo ngại.
- Một số trẻ bị nhiễm khuẩn tiết niệu cũng có biểu hiện đau vùng hạ vị, thắt lưng hoặc hố thận, cảm giác đau âm ỉ và sốt. Tùy thuộc vào loại vi khuẩn gây bệnh, trẻ có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao.
- Đặc biệt, nhiều trường hợp trẻ bị nhiễm khuẩn tiết niệu sẽ sốt cao liên tục trên 39 độ C. Sốt thường khó hạ nếu không được điều trị bằng kháng sinh phù hợp. Thông thường, việc sử dụng kháng sinh đúng loại sẽ giúp hạ sốt trong khoảng 3 đến 5 ngày.
3. Nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em có nguy hiểm không?
Tuy viêm đường tiết niệu được xem là một bệnh lý dễ điều trị nếu được phát hiện và điều trị kịp thời, nhiều người lại có xu hướng chủ quan, bỏ qua các dấu hiệu ban đầu của bệnh. Sự thờ ơ này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, khi bệnh tiến triển nặng và gây ra các biến chứng khó chữa khỏi hoàn toàn.
- Viêm thận bể thận cấp là tình trạng ổ nhiễm trùng đã tiến triển, lan rộng và gây tổn thương nghiêm trọng cho các vùng xung quanh. Với điều trị thích hợp, bệnh nhân thường hồi phục hoàn toàn sau khoảng 10-14 ngày.
- Áp xe thận là tình trạng hình thành các ổ áp xe trong thận, gây khó khăn cho quá trình điều trị. Bệnh thường cần thời gian dài để hồi phục và cần dẫn lưu ổ áp xe.
- Nhiễm trùng huyết xảy ra khi vi khuẩn từ các ổ nhiễm trùng xâm nhập vào máu. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong.
- Suy thận cấp là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng, trong đó chức năng của thận bị suy giảm đột ngột, khiến cơ quan này không còn khả năng lọc sạch, loại bỏ các chất thải ra khỏi cơ thể.
4. Cách điều trị nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em
Mục tiêu điều trị nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em là loại bỏ hoàn toàn vi khuẩn gây bệnh, ngăn ngừa các đợt nhiễm trùng tái phát và bảo vệ chức năng thận. Tất cả trẻ em có biểu hiện nhiễm bệnh đều được chỉ định dùng kháng sinh ngay lập tức.
Khi trẻ được chẩn đoán mắc nhiễm khuẩn tiết niệu, bác sĩ sẽ dựa trên phác đồ để đưa ra điều trị kháng sinh phù hợp. Tùy thuộc vào loại vi khuẩn gây bệnh, trẻ có thể được điều trị tại nhà bằng thuốc uống hoặc nhập viện để tiêm kháng sinh. Quá trình điều trị thường kéo dài từ 10 đến 15 ngày và cần được đánh giá lại bằng xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn vào cuối đợt điều trị.
Đối với trẻ sơ sinh và trẻ em trên 2 tháng tuổi bị nhiễm trùng nặng, mất nước hoặc không thể bú, bác sĩ thường chỉ định tiêm kháng sinh. Cephalosporin thế hệ thứ ba (như ceftriaxone) là loại kháng sinh hay được lựa chọn.
Trong một số trường hợp nhiễm trùng đặc biệt do những vi khuẩn nhất định gây ra, bác sĩ có thể kê đơn cephalosporin thế hệ thứ nhất (như cefazolin) hoặc aminoglycoside (như gentamicin). Tuy nhiên, aminoglycoside có thể gây hại cho thận nên chỉ được sử dụng khi cần thiết và dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.
Trong trường hợp kết quả cấy máu âm tính và bệnh nhi đáp ứng tốt với điều trị (không sốt, các triệu chứng cải thiện), bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh đường uống phù hợp như cefixime, ceshalexin, sulfamethoxazole/trimethoprim, SMX-TMP, cotrimoxazole, amoxicillin/axit clavulanic,... để hoàn tất liệu trình điều trị trong khoảng 7-10 ngày.
Đối với một số trẻ em trên 1 tuổi bị biến chứng nhiễm trùng đường tiểu do các vi khuẩn như E. coli, P. aeruginosa hoặc các loại vi khuẩn Gram âm khác, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng fluoroquinolone.
Đối với trẻ sơ sinh không có dấu hiệu mất nước, nhiễm trùng nặng và vẫn bú tốt, kháng sinh đường uống có thể là lựa chọn đầu tiên. Các loại kháng sinh thường được sử dụng bao gồm SMX-TMP, cephalosporin (như cefixime, cefalexin) hoặc amoxicillin/axit clavulanic.
Tuy nhiên, loại thuốc cụ thể và thời gian điều trị có thể thay đổi tùy thuộc vào kết quả cấy nước tiểu và độ nhạy cảm của vi khuẩn với kháng sinh. Thông thường, liệu trình kéo dài từ 7 đến 10 ngày, nhưng có thể ngắn hơn hoặc kéo dài đến 14 ngày trong trường hợp viêm thận bể thận hoặc trẻ chậm đáp ứng điều trị. Việc kiểm tra nước tiểu định kỳ thường không cần thiết trừ khi tình trạng bệnh không cải thiện.
5. Cách chăm sóc trẻ bị viêm đường tiết niệu
Để hỗ trợ quá trình điều trị và tăng cường sức đề kháng cho trẻ, cha mẹ cần khuyến khích trẻ uống đủ nước, bổ sung đầy đủ dinh dưỡng và các loại vitamin. Song song đó, việc hướng dẫn trẻ các thói quen vệ sinh cá nhân đúng cách cũng như giữ gìn vệ sinh vùng kín sạch sẽ sẽ giúp bảo vệ trẻ khỏi các vi khuẩn gây bệnh.
6. Cách phòng bệnh viêm đường tiết niệu ở trẻ
Để phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em, các bậc phụ huynh nên chú ý đến:
- Vệ sinh vùng kín sạch sẽ và đúng cách cho trẻ:
- Với bé gái, cha mẹ cần đặc biệt lưu ý lau rửa từ phía sau (hậu môn) ra phía trước (lỗ tiểu) để ngăn ngừa vi khuẩn xâm nhập vào đường tiểu, gây nhiễm trùng ngược dòng.
- Còn đối với bé trai, bố mẹ nên theo dõi quá trình đi tiểu của bé. Nếu thấy bao quy đầu phồng rộp hoặc tia nước tiểu yếu, hãy đưa bé đi khám ngay để bác sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời. Có thể bao quy đầu của bé bị hẹp hoặc dài, ảnh hưởng đến việc đi tiểu.
- Bố mẹ cần thường xuyên thay tã và lau khô vùng kín cho bé sau mỗi lần đi vệ sinh. Đồng thời, hãy chú ý quan sát màu sắc nước tiểu của bé để phát hiện những dấu hiệu bất thường.
- Ngoài ra, bố mẹ cần khuyến khích trẻ uống đủ nước và đi tiểu định kỳ.
- Bố mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy bé bị nhiễm khuẩn tiết niệu.
Nhiễm khuẩn đường tiết niệu là bệnh thường gặp ở mọi lứa tuổi, kể cả trẻ em. Bệnh có thể điều trị dễ dàng, nhưng nếu chủ quan, bệnh có thể tiến triển nhanh chóng, gây ra những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.
Chúng tôi hy vọng rằng bài viết này sẽ là nguồn thông tin hữu ích, giúp quý phụ huynh hiểu rõ hơn về bệnh nhiễm khuẩn tiết niệu ở trẻ em. Nhờ đó, cha mẹ có thể chủ động chăm sóc sức khỏe cho con em mình, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và có biện pháp xử lý kịp thời.
Nếu có bất kỳ thắc mắc nào hoặc muốn đặt lịch khám cho bé, phụ huynh hãy liên hệ ngay với Bệnh viện Đa khoa Vinmec. Tại đây, chúng tôi cung cấp Gói khám sàng lọc Tiết niệu - Sỏi, giúp phát hiện sớm các bệnh lý về tiết niệu.
- Các bác sĩ chuyên khoa tiết niệu giàu kinh nghiệm sẽ trực tiếp thăm khám và đưa ra những lời khuyên chuyên môn.
- Việc thực hiện các kỹ thuật hình ảnh hiện đại như chụp X-quang và siêu âm sẽ giúp chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh.
- Nhờ đó, quý khách có thể phát hiện và điều trị bệnh về tiết niệu, sỏi kịp thời.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
