Tiến triển có thể gặp của viêm gan B cấp tính

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Võ Thị Thùy Trang - Bác sĩ Nội soi tiêu hóa - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Sau khi nhiễm virus viêm gan B, cơ thể phản ứng lại bằng miễn dịch (kháng thể) sinh ra. Nếu lượng kháng thể (anti virus) cao, đủ khả năng tiêu diệt virus thì bệnh tự khỏi. Ngược lại, lượng kháng thể không đủ tiêu diệt làm lượng virus tăng lên sẽ chuyển tình trạng viêm gan B cấp tính của người nhiễm thành mạn tính.

Viêm gan B được xem là “kẻ giết người thầm lặng” vì thường không có triệu chứng rõ ràng. Bằng chứng là nhiều người khi làm xét nghiệm kiểm tra chức năng gan vẫn có kết quả men gan bình thường trong khi đang nhiễm virus mạn tính. Đa số viêm gan B cấp tính chuyển thành mạn tính nếu hệ miễn dịch không chống lại được virus. Sau cùng, người bệnh viêm gan B không kiêng, không thực hiện chăm sóc sức khỏe sẽ trở thành yếu tố nguy cơ cao gây ra các bệnh nghiêm trọng khác về gan như viêm gan, xơ gan, thậm chí là ung thư gan. Khi có các biểu hiện lâm sàng thì thường bệnh đã ở giai đoạn muộn và khó cứu chữa.

Viêm gan B nguy hiểm vì nó là nguyên nhân chính gây ung thư gan, loại ung thư gây ra số ca tử vong cao thứ 2 trong tất cả các loại ung thư. Viêm gan B là nguyên nhân của 37% các trường hợp tử vong do ung thư gan trên thế giới. Người mắc viêm gan B mạn có nguy cơ bị ung thư gan cao gấp 100 lần so với người bình thường. Người mắc viêm gan B do bị lây từ mẹ khi sinh hoặc ở lứa tuổi nhỏ có thể tiến triển thành ung thư rất sớm, thậm chí ở tuổi vị thành niên. Vì vậy những người này cần có ý thức khám sàng lọc định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh hiệu quả ở giai đoạn sớm.

Virus viêm gan B sau khi xâm nhập vào cơ thể sẽ nhân lên hoặc giảm đi tùy thuộc vào nhiều yếu tố (thời gian phát hiện bệnh, phản ứng miễn dịch của cơ thể,...). Từ đó, làm tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hoặc được cải thiện. Cụ thể, tiên lượng bệnh như sau:

• Tiến triển thành viêm gan tối cấp và tử vong do suy gan: Gây tổn thương tế bào gan nặng nề, dẫn tới suy gan cấp, thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Những trường hợp viêm gan B tiến triển thành viêm gan tối cấp là rất hiếm, chỉ xảy ra ở tỷ lệ nhỏ (1%).
• Phục hồi sau nhiễm trùng và tạo ra miễn dịch bảo vệ: Cơ thể loại bỏ virus viêm gan B sau vài tháng và tạo được miễn dịch bảo vệ suốt đời. Hiện nay vẫn chưa có thuốc chữa khỏi viêm gan B cấp mà chỉ có thuốc điều trị hỗ trợ.
• Tiến triển thành viêm gan B mạn: Viêm gan B chuyển thành viêm gan B mạn tính khi cơ thể không loại bỏ virus gây bệnh. Hiện nay đã có thuốc kháng virus giúp điều trị hiệu quả viêm gan B mạn tính. Tuy nhiên, vì bệnh là mạn tính nên bệnh nhân vẫn cần khám theo dõi và sàng lọc ung thư gan định kỳ để phát hiện sớm các tổn thương gan hoặc các dấu hiệu bệnh chuyển nặng hơn. Việc làm này rất quan trọng vì nếu không được điều trị và theo dõi đúng cách, khoảng 1⁄4 người mắc viêm gan B mạn sẽ tử vong do xơ gan, ung thư gan hoặc suy gan.

Độ tuổi khi nhiễm virus viêm gan B là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến việc bệnh có chuyển thành viêm gan mạn hay không. Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ mắc virus viêm gan B có nguy cơ tiến triển thành viêm gan B mạn tính cao nhất. Nếu không được tiêm và điều trị dự phòng, trên 90% trẻ sinh ra từ người mẹ nhiễm viêm gan B sẽ mắc viêm gan B mạn. Đối với người lớn mắc virus viêm gan B thì tỷ lệ tiến triển thành viêm gan B mạn tính vào khoảng 6 - 10%.

• Tiêm phòng vắc xin viêm gan A: Viêm gan A là tình trạng nhiễm trùng tại gan do một loại virus gây bệnh khác. Viêm gan A lây nhiễm qua đường miệng do thức ăn hoặc nước uống nhiễm virus. Người mắc viêm gan B cũng cần được tiêm phòng viêm gan A để giảm nguy cơ gây hại thêm cho gan.
• Hạn chế uống rượu bia và các chất hại gan: Uống rượu gây độc cho gan và có thể làm bệnh nhanh tiến triển sang xơ gan hoặc suy gan. Đồng thời người bệnh cũng nên trao đổi với bác sĩ về các thuốc đã và đang sử dụng vì một số thuốc có thể gây hại cho gan.
• Dự phòng lây truyền sang người khác: Khi có vết thương hợ cần băng bó đúng cách, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục, không dùng chung các vật dụng cá nhân có thể dính máu như dao cạo, bàn chải đánh răng... Đối với người bị tiểu đường, nên vệ sinh và bảo quản các thiết bị theo dõi đường huyết có thể dính máu, không để người khác chạm vào. Người bệnh cũng được không tham gia hiến máu, tạng, mô hoặc tinh trùng.

• Xét nghiệm men gan (ALT): Xét nghiệm thực hiện 6 tháng một lần. ALT tăng cao là một dấu hiệu chỉ điểm gan bị tổn thương. Nếu men gan bình thường thì có thể không cần làm thêm các xét nghiệm khác, trừ khi có biểu hiện xơ gan hoặc đang dùng hóa chất điều trị ung thư.
• Xét nghiệm tải lượng vi rút bằng PCR (xét nghiệm HBV DNA): Xét nghiệm được thực hiện nhằm đo tải lượng vi rút trong máu. Nếu bệnh nhân có ALT cao, xét nghiệm tải lượng vi rút sẽ giúp khẳng định tổn thương gan có phải do virus viêm gan B gây ra hay không.
• HBeAg và anti-HBe: Xét nghiệm HBeAg nên được thực hiện sau khi có kết quả khẳng định viêm gan B mạn. HBeAg là dấu ấn đánh giá mức độ hoạt động của virus và gián tiếp phản ánh kết quả tải lượng vi rút trong máu. Nếu HBeAg(+), nên xét nghiệm lại hàng năm để theo dõi mức độ hoạt động của vi rút. Nếu HBeAg chuyển từ + sang - và xuất hiện anti-HBe là dấu hiệu đáp ứng điều trị tốt. Tuy nhiên, có sự xuất hiện anti-HBe không có nghĩa là bệnh nhân đã khỏi bệnh hoàn toàn và không cần tiếp tục điều trị. vì một số bệnh nhân mang virus viêm gan B thể đột biến không tạo ra HBeAg.
• Số lượng tiểu cầu và albumin: Số lượng tiểu cầu thấp (dưới 150,000 tế bào/mm3) kết hợp với mức albumin thấp (<=3.5 gm/dl) là các dấu hiệu gợi ý bệnh nhân có xơ gan và suy giảm chức năng gan.
• Sinh thiết gan: Là thủ thuật xâm lấn không nên chỉ định rộng rãi. Trong một số trường hợp nhất định, sinh thiết gan được thực hiện để đưa ra quyết định điều trị ở những bệnh nhân có men gan tăng nhẹ hoặc không liên tục. Nếu đã có đủ bằng chứng xác định bệnh thì chỉ định sinh thiết gan không được đưa ra.

Hiện nay Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các Gói khám sàng lọc gan mật được thực hiện bởi đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực sàng lọc bệnh về gan mật cùng sự hỗ trợ của trang thiết bị, cơ sở y tế hiện đại sẽ giúp xác định chính xác các vấn đề liên quan đến gan.

Gói sàng lọc gan mật giúp khách hàng:

• Đánh giá khả năng làm việc của gan thông qua các xét nghiệm men gan;
• Đánh giá chức năng mật; dinh dưỡng lòng mạch;
• Tầm soát sớm ung thư gan;
• Thực hiện các xét nghiệm như Tổng phân tích tế bào máu, khả năng đông máu, sàng lọc viêm gan B,C;
• Đánh giá trạng thái gan mật qua hình ảnh siêu âm và các bệnh có nguy cơ ảnh hưởng gây ra bệnh gan/làm bệnh gan nặng hơn;
• Phân tích sâu các thông số đánh giá chức năng gan mật thông qua xét nghiệm, cận lâm sàng; các nguy cơ ảnh hưởng đến gan và tầm soát sớm ung thư gan mật.

Với gần 20 năm làm việc tại Bệnh viện Đa khoa Đà Nẵng trong chuyên ngành nội tiêu hóa - Gan mật tụy, mỗi năm bác sĩ Võ Thị Thùy Trang tham gia nội soi hơn 1500 ca bao gồm: nội soi chẩn đoán các bệnh lý dạ dày, đại tràng như: phát hiện viêm, loét, polyp, ung thư, tìm vi khuẩn HP, phát hiện ung thư sớm đường tiêu hóa...; Nội soi điều trị như: Cầm máu trong xuất huyết tiêu hóa, thắt búi giãn tĩnh mạch thực quản trong xơ gan, cắt polype ống tiêu hóa qua nội soi...