Tại sao chẩn đoán viêm ruột thừa cấp lại khó khăn và dễ nhầm lẫn?

Bài viết bởi Thạc sĩ, Bác sĩ - Khoa Ngoại Tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long

Biểu hiện lâm sàng viêm ruột thừa cấp rất đa dạng, với bệnh cảnh điển hình thì chẩn đoán xác định khá đơn giản, tuy nhiên, cũng sẽ có nhiều tình huống khó khăn khiến cho việc chẩn đoán thường gặp khó khăn, tiên lượng bất lợi cho người bệnh.

Viêm ruột thừa cấp là bệnh lý cấp cứu bụng rất hay gặp. Bệnh chủ yếu gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên (10-20 tuổi), nhưng thực tế có thể gặp ở mọi lứa tuổi và biểu hiện lâm sàng đa dạng của bệnh khiến cho việc chẩn đoán thường gặp khó khăn, tiên lượng bất lợi cho người bệnh.

Biểu hiện lâm sàng viêm ruột thừa cấp rất đa dạng, với bệnh cảnh điển hình thì chẩn đoán xác định khá đơn giản, tuy nhiên, cũng sẽ có nhiều tình huống khó khăn hơn như:

• Do vị trí giải phẫu ruột thừa thay đổi (sau manh tràng, dưới gan, trong mạc treo ruột, hố chậu trái, tiểu khung...)
• Tuỳ thuộc giai đoạn diễn biến và chẩn đoán bệnh (đám quánh ruột thừa, áp xe ruột thừa, viêm phúc mạc, viêm ruột thừa giả u...)
• Thay đổi về triệu chứng đau khác thường: Hoặc đau dữ dội hoặc chỉ đau mơ hồ (viêm ruột thừa ở trẻ còn bú, ở người già, ở người bệnh đái tháo đường...)

Chẩn đoán dễ dàng cơ bản dựa trên khám lâm sàng. Các triệu chứng cơ năng điển hình:

• Đau bụng âm ỉ vùng hố chậu phải. Điển hình đau ở quanh rốn hay thượng vị, sau mới lan hố chậu phải.
• Rối loạn tiêu hoá: Buồn nôn, đại tiện phân nát hay phân lỏng...
• Sốt.

Khám lâm sàng:

• Đau khi thăm khám: Ấn đau điểm Mac Burney ở hố chậu phải.
• Phản ứng thành bụng hố chậu phải là dấu hiệu điển hình viêm ruột thừa cấp (nhưng chỉ được ghi nhận trong 53% trường hợp).

Các thăm dò chẩn đoán:

• Xét nghiệm máu: Bạch cầu tăng > 10.000/ml (đa nhân trung tính tăng > 75%) và CRP máu tăng.
• Chẩn đoán hình ảnh:
• Siêu âm ổ bụng và chụp cắt lớp vi tính bụng-tiểu khung (CT bụng-tiểu khung): hình ảnh viêm ruột thừa và các biến chứng.
• Nội soi ổ bụng: Vừa là phương tiện chẩn đoán xác định các trường hợp nghi ngờ đồng thời cũng là phương pháp điều trị tốt nhất.

Tuy nhiên, thể điển hình chỉ chiếm khoảng 50% các trường hợp viêm ruột thừa cấp, số còn lại là các hoàn cảnh làm cho việc chẩn đoán xác định viêm ruột thừa khó khăn hơn rất nhiều, khi đó rất cần kinh nghiệm của các bác sĩ và cần sự trợ giúp từ các thăm dò hình ảnh đặc biệt là CT bụng - tiểu khung giúp chẩn đoán chính xác và kịp thời các thể bệnh khó chẩn đoán của viêm ruột thừa.

• Viêm ruột thừa sau manh tràng: Triệu chứng đau không điển hình, khám điểm đau trên mào chậu phải, người bệnh sẽ thấy đỡ đau khi gấp đùi. Siêu âm ổ bụng và CT bụng-tiểu khung giúp thêm chẩn đoán.
• Ruột thừa thể trong mạc treo: Còn gọi VRT thể “ụ nhô”. Điển hình thể này biểu hiện bởi một tắc ruột (đặc biệt không có tiền sử mổ bụng) kèm theo sốt.
• Viêm ruột thừa tiểu khung: Đau tương tự viêm vòi trứng, viêm dây chằng rộng ở nữ, viêm túi thừa đại tràng sigma, nhiễm trùng đường tiểu. Biểu hiện triệu chứng chủ yếu ở bàng quang (tiểu đau rát, tiểu rắt) hoặc trực tràng (mót rặn, tiêu chảy..).
• Viêm ruột thừa dưới gan: Đau vùng dưới sườn phải như bệnh lý gan mật.
• Viêm ruột thừa bên trái: Gặp ở đảo ngược phủ tạng hay ruột xoay bất toàn (có thể người bệnh biết trước, hoặc xác định qua X quang phổi hay X Quang bụng không chuẩn bị).

Trẻ còn bú và dưới 3 tuổi: Cần phân biệt với các bệnh lý sau:

• Viêm dạ dày ruột thông thường, viêm hạch mạc treo: Cùng biểu hiện đau quanh rốn. Tuy nhiên viêm hạch mạc treo thường chỉ tăng nhẹ bạch cầu.
• Lồng ruột non cũng khởi phát đau quanh rốn, sau lan hố chậu phải, giai đoạn sớm không sốt, thăm trực tràng có máu giúp thêm chẩn đoán...

Trẻ trên 3 tuổi:

• Nhiễm trùng đường tiểu (hay gặp ở các bé gái).
• Viêm túi thừa Meckel: Đau bụng quanh rốn kèm sốt và các dấu hiệu tương tự trường hợp điển hình.
• Viêm phúc mạc nguyên phát do phế cầu: Rất khó phân biệt với bệnh cảnh viêm ruột thừa vỡ mủ. Khởi phát đột ngột, sốt cao rất nhanh, có tiêu điểm nhiễm trùng tiên phát (phổi, màng phổi), đặc biệt hay gặp trẻ hội chứng thận hư (50%). Trường hợp nghi ngờ, nội soi ổ bụng cho phép đánh giá ruột thừa nguyên vẹn, soi tươi ngay dịch ổ bụng nếu có vi khuẩn Gram dương (phế cầu hoặc liên cầu)
• Viêm đáy phổi phải: Khó thở nhanh, nghe phổi và nghe bụng (với âm ruột bình thường giúp ít nghĩ đến bệnh cảnh viêm phúc mạc nặng).

Thanh thiếu niên:

• Ở nam giới chẩn đoán nói chung đơn giản. Đôi khi cần phân biệt cơn đau sỏi niệu quản phải, thận phải ứ nước, viêm hồi manh tràng, bệnh Crohn (đau bụng tái diễn, tiêu chảy, CT bụng-tiểu khung giúp xác định chẩn đoán).
• Đối với phụ nữ trẻ có nhiều khó khăn hơn, cần phân biệt với bệnh lý phụ khoa: Viêm vòi trứng (điểm đau sẽ thấp hơn thường ở hạ vị và đau hai bên, kèm khí hư gần đây (lưu ý bệnh hoa liễu cơ quan sinh dục ngoài), vỡ nang noãn De Graff (xảy ra giữa khoảng giữa hai chu kỳ kinh nguyệt)

Người già:

• Ở nam giới cần phân biệt với bệnh thủng ổ loét dạ dày-tá tràng (đau đột ngột như dao đâm, về sau có thể đau khu trú hố chậu phải do dịch dạ dày chảy xuống theo rãnh bên-đại tràng, tiền sử có đau dạ dày dạng loét, mới thủng thường không có sốt, chụp Xquang bụng có hơi tự do ổ phúc mạc...)
• Ở phụ nữ cần lưu ý phân biệt viêm túi mật cấp với viêm ruột thừa và ngược lại, đặc biệt nếu túi mật sa thấp bất thường, hoặc ruột thừa quặt lên dưới gan. Viêm túi mật cấp thường có tiền sử cơn đau quặn gan, hay rối loạn tiêu hoá tiêu chảy với thức ăn mỡ, tăng nhẹ bilirubin máu và phosphatase kiềm...

Tóm lại, với khoảng 50% các trường hợp người bệnh có các biểu hiện triệu chứng không điển hình, việc chẩn đoán chính xác viêm ruột thừa thật sự không dễ dàng, làm người bệnh rất dễ bỏ sót hoặc đi khám muộn và để xảy ra các biến chứng nặng nề ảnh hưởng đến sức khỏe và tăng chi phí điều trị của người bệnh. Vì thế khi có các biểu hiện các triệu chứng đau bụng và sốt chúng ta không nên bỏ qua, tự điều trị, tự theo dõi ở nhà mà nên đến các cơ sở khám chữa bệnh có uy tín để được khám, chẩn đoán và can thiệp kịp thời bệnh lý này.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long sử hữu đội ngũ các bác sĩ chuyên khoa cấp cứu và ngoại tiêu hóa giàu kinh nghiệm, nhiệt tình, tận tâm với bệnh nhân. Bệnh nhân sẽ được trực tiếp thăm khám bởi các chuyên gia ngoại tiêu hóa cũng như được sử dụng các phương tiện thăm dò về hình ảnh hiện đại và tiên tiến nhất để được chẩn đoán chính xác viêm ruột thừa và điều trị can thiệp kịp thời bằng phẫu thuật nội soi.

XEM THÊM

• Điều trị viêm ruột thừa có cần mổ hay không?
• Cẩm nang những điều cần biết về viêm ruột thừa cấp
• Trẻ bị sốt kèm đau bụng, nôn: Cảnh giác viêm ruột thừa