Công dụng thuốc VePesid

Etoposide là hoạt chất chính có trong thuốc Vepesid, hoạt chất này hoạt động bằng cách ngăn chặn hoạt động của một loại enzyme trong tế bào gọi là topoisomerase, enzyme này rất cần thiết cho sự nhân lên của tế bào và sự phát triển của khối u. Tế bào cần enzyme topoisomerase để giữ cho DNA của chúng ở hình dạng thích hợp khi chúng đang phân chia. Việc ngăn chặn enzyme này sẽ dẫn đến sự phá vỡ DNA, dẫn đến “cái chết” của tế bào ung thư. Thuốc Vepesid công dụng điều trị ung thư phổi tế bào nhỏ, thuốc thường được dùng phối hợp với các loại thuốc ung thư khác.

Thuốc Vepesid được sử dụng bằng cách truyền tĩnh mạch khi thuốc được bào chế dưới dạng dung dịch tiêm hoặc thuốc Vepesid cũng có thể được sử dụng bằng đường uống dưới dạng bào chế viên nang. Liều lượng và lịch trình sử dụng thuốc Vepesid được xác định bởi cân nặng của bệnh nhân, loại ung thư và phương thức sử dụng của bệnh nhân đó. Thuốc Vepesid có thể sử dụng dơn trị hoặc phối hợp với các loại thuốc khác.

Ngay cả khi được sử dụng một cách cẩn thận và chính xác bởi nhân viên được đào tạo, thuốc Vepesid cũng có thể gây ra cảm giác bỏng và đau do nguy cơ thuốc Vepesid bị rò rỉ ra ngoài tĩnh mạch tại vị trí tiêm, dẫn đến tổn thương mô nghiêm trọng. Nếu khu vực tiêm thuốc Vepesid trở nên đỏ, sưng hoặc đau bất cứ lúc nào trong hoặc sau tiêm, bệnh nhân hãy thông báo cho bác sĩ ngay lập tức.

Người bệnh có thể áp dụng một số phương pháp khác nhau để kiểm soát các tác dụng phụ của thuốc Vepesid, các biện pháp này sẽ được bác sĩ hướng dẫn và lựa chọn cho phù hợp với từng người bệnh cụ thể. Sau đây là một số tác dụng phụ phổ biến và quan trọng nhất của thuốc Vepesid:

3.1. Số lượng tế bào bạch cầu giảm thấp

Tế bào bạch cầu có vai trò chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng. Trong quá trình điều trị bằng Vepesid, số lượng bạch cầu có thể giảm dẫn đến tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng gia tăng. Điều quan trọng người bệnh đang dùng Vepesid hãy thông báo cho bác sĩ hoặc y tá ngay lập tức nếu có dấu hiệu của nhiễm trùng như: sốt hơn 38 độ, đau họng, cảm lạnh, khó thở, ho, tiểu gắt buốt hoặc các vết loét chậm lành.

Một số khuyến cáo của bác sĩ để hạn chế nhiễm trùng trong thời gian dùng Carfilzomib:

• Rửa tay thường xuyên, kể cả bệnh nhân, thân nhân hoặc khách ghé thăm;
• Hạn chế đến những nơi đông người hoặc tiếp xúc với người có dấu hiệu mắc các bệnh lây nhiễm (bị cảm, sốt, ho hoặc sống với người đang có triệu chứng này);
• Không xử lý chất thải vật nuôi khi đang điều trị với thuốc Vepesid;
• Giữ vệ sinh tại các thương hở hoặc vết xước ngoài da;
• Tắm rửa, vệ sinh thân thể, chăm sóc răng miệng thường xuyên;
• Không lấy khóe, cắt móng tay/móng chân mọc ngược;
• Trao đổi với bác sĩ ung thư trước khi thực hiện một thủ thuật nha khoa trong khi đang dùng thuốc Vepesid;
• Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi chủng ngừa bất kỳ loại vắc-xin nào khi đang uống Vepesid.

3.2. Giảm hồng cầu, tăng nguy cơ thiếu máu

Hồng cầu có vai trò vận chuyển oxy trong máu đến cung cấp cho các mô, do đó số lượng hồng cầu giảm thấp sẽ khiến các cơ quan trong cơ thể bị thiếu oxy để hoạt động, biểu hiện như: mệt mỏi, không có sức. Bệnh nhân nên thông báo cho bác sĩ nếu có các biểu hiện của thiếu máu như khó thở, mệt mỏi hoặc đau ngực... trong quá trình điều trị bằng thuốc Vepesid. Một số trường hợp số lượng hồng cầu quá thấp do thuốc Vepesid có thể cần phải được truyền máu.

3.3. Giảm tiểu cầu

Tiểu cầu là một phần của quá trình đông máu, vì vậy khi số lượng tiểu cầu giảm thấp sẽ dẫn đến nguy cơ chảy máu cao hơn. Bệnh nhân dùng Vepesid hãy cho bác sĩ biết nếu xuất hiện bầm tím hoặc chảy máu bất thường (chảy máu mũi hay chân răng, tiêu tiểu ra máu...). Truyền tiểu cầu là biện pháp xử trí nếu số lượng tiểu cầu quá thấp khi dùng Vepesid. Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên tránh một số hoạt động có khả năng gây chảy máu trong quá trình điều trị với thuốc Vepesid như sau:

• Hạn chế hoặc tránh sử dụng dao cạo;
• Tránh chơi thể thao tiếp xúc mạnh, có khả năng gây thương tích hoặc chảy máu;
• Không dùng đồng thời Carfilzomib với Aspirin hoặc các thuốc chống viêm không steroid (NSAID);
• Không sử dụng chỉ nha khoa, tăm xỉa răng;
• Không nên chải răng bằng bàn chải có lông quá cứng.

3.4. Loét miệng

Một số phương pháp điều trị ung thư có thể gây ra vết loét hoặc đau trong miệng, cổ họng của bệnh nhân vì vậy cần thông báo cho bác sĩ khi miệng, lưỡi, bên trong má hoặc cổ họng người dùng thuốc Vepesid trở nên trắng, loét hoặc đau. Nếu vết loét miệng do thuốc Vepesid trở nên đau đớn, bác sĩ hoặc y tá có thể đề nghị dùng thuốc giảm đau và:

• Chải răng bằng bàn chải đánh răng lông mềm hoặc sử dụng tăm bông 2 lần một ngày.
• Tránh các loại nước súc miệng có cồn, nên súc miệng bằng baking soda và/hoặc muối pha với nước ấm (2 thìa cà phê baking hoặc 1 thìa cà phê muối trong một cốc nước ấm) 4 lần/ngày.
• Nếu miệng bị khô, hãy ăn thức ăn ẩm, uống nhiều nước và sử dụng kẹo cứng không chứa đường.
• Tránh hút thuốc lá, uống đồ uống có cồn và nước trái cây họ cam quýt.

3.5. Buồn nôn, nôn ói

Khi điều trị thuốc Vepesid có thể sử dụng thêm các thuốc khác giúp kiểm soát buồn nôn và nôn kèm theo thay đổi chế độ ăn uống, tránh những thứ có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng nôn như: ăn thức ăn quá đặc hoặc nhiều dầu mỡ/chất béo, gia vị hoặc axit (chanh, cà chua, cam).

3.6. Rụng hoặc mỏng da đầu và lông trên cơ thể

Tóc của bệnh nhân có thể trở nên mỏng, dễ gãy hoặc có thể rụng thường bắt đầu từ 2 đến 3 tuần sau khi bắt đầu điều trị thuốc Vepesid. Rụng lông có thể xảy ra ở toàn bộ lông trên cơ thể, bao gồm lông mu, lông dưới cánh tay, chân, tay, lông mi và lông mũi. Việc sử dụng khăn quàng cổ, tóc giả, mũ và khăn choàng tóc có thể hữu ích cho tóc do tóc thường bắt đầu mọc lại ngay sau khi điều trị xong. Mái tóc giúp bệnh nhân giữ ấm trong thời tiết lạnh, vì vậy một chiếc mũ là đặc biệt quan trọng trong thời tiết lạnh hoặc để bảo vệ bệnh nhân khỏi ánh nắng mặt trời.

3.7. Mệt mỏi

Mệt mỏi là cảm giác rất phổ biến trong quá trình điều trị ung thư với thuốc Vepesid, người dùng thuốc Vepesid thường xuyên cảm thấy kiệt sức và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi. Do đó trong khi điều trị ung thư với thuốc Vepesid và trong một thời gian sau đó, bệnh nhân cần điều chỉnh lịch sinh hoạt để kiểm soát tình trạng mệt mỏi. Nên lập kế hoạch về thời gian để nghỉ ngơi để tiết kiệm năng lượng cho các hoạt động quan trọng hơn. Ngoài ra, việc tập thể dục hợp lý cũng có thể giúp bệnh nhân chống lại sự mệt mỏi do thuốc Vepesid.

3.8. Các tác dụng phụ quan trọng nhưng ít phổ biến của thuốc Vepesid

• Hạ huyết áp: Huyết áp có thể giảm trong khi thuốc Vepesid đang được truyền. Khi nhận thuốc Vepesid qua tĩnh mạch, y tá sẽ kiểm tra huyết áp của bệnh nhân trước và trong khi truyền. Có thể cần ngừng sử dụng thuốc Vepesid hoặc làm chậm tốc độ truyền nếu huyết áp của bệnh nhân bị giảm.
• Phản ứng dị ứng: Bệnh nhân có thể có phản ứng dị ứng với thuốc Vepesid. Các dấu hiệu của phản ứng thuốc Vepesid có thể bao gồm: sưng tấy, ớn lạnh, sốt, tăng nhịp tim, thở gấp hoặc khó thở, giảm huyết áp.
• Nhạy cảm hơn với bức xạ: Khi sử dụng thuốc Vepesid gây ra phản ứng trên da giống như bị cháy nắng (đỏ, sưng tấy, đau nhức, bong tróc da) ở những vùng đã được chiếu bức xạ trước đó. Thông báo cho bác sĩ nếu bệnh nhân nhận thấy tác dụng phụ này để có hướng điều trị sớm bao gồm: thuốc mỡ steroid tại chỗ, trì hoãn liều hóa trị thuốc Vepesid tiếp theo.
• Các khối u ác tính thứ phát: Có rất ít nguy cơ phát triển bệnh bạch cầu do điều trị bằng thuốc Vepesid, tuy nhiên điều này vẫn có thể xảy ra nhiều năm điều trị do liên quan đến việc điều trị lặp đi lặp lại hoặc dùng liều cao.

• Thuốc Vepesid có thể ảnh hưởng đến hệ thống sinh sản, dẫn đến chu kỳ kinh nguyệt bất thường hoặc quá trình sản xuất tinh trùng trở nên không đều hoặc ngừng vĩnh viễn. Phụ nữ có thể gặp các triệu chứng mãn kinh bao gồm bốc hỏa và khô âm đạo, ham muốn tình dục có thể giảm trong quá trình điều trị thuốc Vepesid.
• Việc cho thai nhi tiếp xúc với thuốc Vepesid có thể gây dị tật bẩm sinh, vì vậy không nên mang thai hoặc làm cha khi đang dùng thuốc Vepesid. Kiểm soát sinh sản hiệu quả là cần thiết trong quá trình điều trị thuốc Vepesid và ít nhất 6 tháng đối với phụ nữ và 4 tháng đối với nam giới sau khi điều trị thuốc Vepesid, ngay cả khi chu kỳ kinh nguyệt đã ngừng lại hoặc bệnh nhân tin rằng mình không sản xuất tinh trùng.
• Có thể xem xét ngân hàng tinh trùng hoặc trứng nếu bệnh nhân muốn có con trong tương lai.

Nguồn tham khảo: oncolink.org