Nhận biết thoát vị đĩa đệm L4 L5

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là một trong những chẩn đoán phổ biến nhất trong các bệnh lý cơ xương khớp. Thoát vị đĩa đệm L4 L5 chiếm vị trí thứ 2 trong số các vị trí hay xảy ra thoát vị, sau thoát đĩa đệm L5 - S1. Việc hiểu rõ về nguyên nhân và triệu chứng giúp bạn chủ động trong việc bảo vệ sức khỏe cũng như hạn chế nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm.

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là tình trạng đĩa đệm lệch khỏi vị trí ban đầu do nguyên nhân thoát vị và rò rỉ một số vật chất bên trong đĩa đệm ra bên ngoài hoặc đứt rách vòng sợi sụn đĩa đệm. Tình trạng này thường xảy ra ở nam giới từ 35-50, những người phải mang vác nặng, ngồi nhiều hoặc hoạt động bị sai lệch tư thế...

Thực tế, 2 vị trí ở cột sống thắt lưng dễ bị thoát vị đĩa đệm nhất là đốt sống L4 – L5 và L5 – S1. Có một số nguyên nhân lý giải cho điều này như: đây là vị trí có tính chất bản lề của cột sống, vị trí di động nhiều nhất và với biên độ rộng nhất của cột sống, chịu nhiều lực tác động nhất do phải nâng đỡ toàn bộ nửa thân trên của cơ thể, cũng như chịu ảnh hưởng trực tiếp về lực khi thực hiện các động tác khuân vác hay di chuyển,...

Các cơn đau do thoát vị đĩa đệm L4 L5 có thể xảy ra đột ngột, nhưng thông thường là kết quả của một quá trình dài lâu dưới sự tác động của nhiều yếu tố nguy cơ gây ra thoát vị như:

• Tuổi tác: Đây là một trong những nguy cơ trực tiếp nhất vì những người từ 35 – 50 thuộc độ tuổi lao động rất dễ mắc bệnh.
• Thoái hóa: Mặc dù tình trạng này hiếm gặp hơn ở người sau 80 tuổi, tuy nhiên tình trạng thoái hóa đĩa đệm, đốt sống nằm trong bối cảnh thoái hóa chung của cơ thể cũng là yếu tố thúc đẩy bệnh tiến triển.
• Giới tính: Nam giới có nguy cơ thoát vị đĩa đệm L4 L5 cao hơn nữ giới rất nhiều, thường là gấp đôi.
• Chấn thương: Ngã hoặc tai nạn xe hơi,... có thể gây áp lực lên đĩa đệm ở lưng làm nó bị trượt khỏi vị trí ban đầu.
• Công việc nặng nhọc: Những người hay phải mang vác vật nặng và trong thời gian dài làm phát triển thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng. Các hành động kéo, đẩy và vác một cách đột ngột thường là hành động tác động trực tiếp gây ra cơn đau thoát vị đĩa đệm.
• Béo phì: Những người thừa cân béo phì có nguy cơ gặp các vấn đề ở đĩa đệm lưng cao hơn so với những người có cân nặng bình thường, đồng thời tỷ lệ tái phát ở đối tượng này cũng gấp 12 lần.
• Thuốc lá: Nicotin có trong thuốc lá làm tốc độ thoái hóa đĩa đệm tăng lên vì hạn chế lưu lượng máu đến đĩa đệm cột sống, đồng thời việc hút thuốc cũng làm cản trở quá trình chữa lành những tổn thương ở đĩa đệm.
• Yếu tố gia đình: Mặc dù chưa có khẳng định chắc chắn, một số chuyên gia chỉ ra rằng yếu tố di truyền có liên quan đến việc tăng nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm, đặc biệt là vị trí thắt lưng L4 L5.

Khi bị thoát vị đĩa đệm L4 L5 người bệnh sẽ nhận biết bằng các triệu chứng điển hình như:

• Đau vùng thắt lưng: Thường xảy ra sau một gắng sức, mang vác nặng, bê vật nặng sai tư thế. Cơn đau với tính chất dữ dội, cấp tính như dao đâm, thậm chí không thể cử động được. Cũng có khi cơn đau kéo dài âm ỉ kéo nhiều tháng, ngay cả khi người bệnh không làm gì. Đau tăng lên khi đứng lâu, đi lại, vận động vùng lưng, rặn, ho hoặc hắt hơi.
• Đau lan xuống mông một bên cùng với bên thoát vị, sau đó lan xuống mặt ngoài đùi, khoeo chân, mặt ngoài cẳng chân, tiếp tục đi xuống mu bàn chân và kết thúc ở kẽ giữa ngón 1-2.
• Cảm giác tê nhức, châm chích, ngứa ran như điện giật dọc theo dây thần kinh tọa bị chèn ép do thoát vị.
• Người bệnh không thể thực hiện động tác đứng bằng gót chân.
• Yếu cơ, teo cơ cùng với bên đau chân làm người bệnh vận động khó khăn hoặc dễ bị vấp ngã khi đứng hoặc đi.

Bên cạnh các dấu hiệu nhận biết thoát vị đĩa đệm L4 L5, để chẩn đoán chắc chắn, bác sĩ sẽ hỏi thêm về tiền sử bệnh, quan sát tư thế bệnh nhân và thực hiện một số nghiệm pháp đơn giản. Những người có các dấu hiệu sau thường được nghi ngờ thoát vị đĩa đệm L4 L5:

• Lệch vẹo cột sống, co cứng cơ cạnh sống đoạn L4 L5, giảm tầm vận động cột sống như hạn chế cúi, ngửa, xoay.
• Ấn các điểm đau tại cột sống L4 L5
• Nghiệm pháp Lasègue dương tính.

Bên cạnh triệu chứng lâm sàng, người bệnh sẽ được chỉ định làm các xét nghiệm cận lâm sàng nhằm tìm ra vị trí thoát vị và phát hiện các tổn thương đang tồn tại:

• Chụp X-quang: là chỉ định đầu tay, đơn giản, dễ thực hiện, không cần chuẩn bị giúp xác định vị trí thoát vị và các tổn thương trượt đốt sống, mất ưỡn cột sống, vẹo cột sống...
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): là phương pháp chẩn đoán thoát vị đĩa đệm chính xác nhất, xác định được hình ảnh, vị trí và số lượng đĩa đệm bị thoát vị.
• Chụp cắt lớp vi tính (chụp CT): xác định vị trí và mức độ thoát vị, thường dùng ở bệnh nhân không thể chụp MRI.
• Điện cơ: được chỉ định khi nghi ngờ bệnh lý thần kinh cơ, bệnh lý tủy... hoặc bệnh lý rễ thần kinh do bị thoát vị đĩa đệm chèn ép.

Trước khi cần phải can thiệp ngoại khoa, hầu hết các bệnh nhân đều được kiểm soát các cơn đau ban đầu bằng các phương pháp điều trị nội khoa gồm:

• Nghỉ ngơi nhiều hơn: Người bệnh nên hạn chế đi lại, vận động trong những ngày đầu khi tình trạng đau dữ dội. Tuy nhiên, nếu nằm quá lâu cũng sẽ dẫn đến nguy cơ cứng khớp và đau nhiều hơn.
• Chườm đá: Giúp giảm bớt tình trạng viêm và co thắt cơ tại đoạn cột sống bị thoát vị , từ đó giúp giảm đau. Tuy nhiên, chườm đá thường chỉ có hiệu quả nhất trong 48 giờ đầu kể từ khi bắt đầu đau lưng.
• Thuốc giảm đau: Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen hoặc naproxen có thể được chỉ định để điều trị đau và viêm.
• Thuốc giãn cơ: Thoát vị đĩa đệm L4L5 có thể đi kèm với co thắt cơ thắt lưng. Vì thế, vì vậy, các loại thuốc kê đơn có thể giúp giảm đau do các cơn co thắt, giúp người bệnh thấy dễ chịu hơn.
• Vật lý trị liệu: Các bài tập như kéo giãn cột sống, bài tập giãn cơ, nắn chỉnh cột sống cơ lưng có tác dụng phục hồi chức năng cho người bệnh.
• Châm cứu: Mặc dù dựa trên các lý luận của Y học cổ truyền, châm cứu ngày nay đã được phê duyệt và xem châm cứu như một phương pháp điều trị đau lưng hiệu quả do nhiều nguyên nhân khác nhau.
• Massage: Cách này giúp tăng cường lưu thông máu, thư giãn cơ nên sẽ giúp giãn đau và tăng cường sự thoải mái cho người bệnh.

Tuy nhiên, thông thường sau 6 tuần điều trị nội khoa mà các cơn đau và những triệu chứng khác của thoát vị đĩa đệm L4L5 vẫn còn, biện pháp điều trị phẫu thuật sẽ được xem xét. Và người bệnh sẽ được khuyến nghị phẫu thuật thoát vị đĩa đệm L4L5 nếu thuộc các trường hợp sau:

• Đau dữ dội, gặp khó khăn hoặc không thể duy trì các chức năng hàng ngày như đi, đứng.
• Các triệu chứng thần kinh tiến triển như tê, yếu, teo cơ.
• Chức năng ở ruột hoặc bàng quang bị hạn chế.
• Thất bại trong điều trị nội khoa.

Như vậy, không khó để nhận biết một tình trạng đau lưng do thoát vị đĩa đệm, tuy nhiên cần sự thăm khám kỹ càng và những chẩn đoán chuyên biệt để chẩn đoán chắc chắn. Người bệnh khi nhận thấy có các triệu chứng nghi ngờ một tình trạng thoát vị đĩa đệm L4 L5 cần nhanh chóng đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.