Gù cột sống ở trẻ em rất phổ biến

Mặc dù đoạn cột sống ngực có độ cong tự nhiên từ 20-45 độ, nhưng các bất thường về tư thế hoặc cấu trúc có thể dẫn tới mức độ cong nằm ngoài phạm vi bình thường này. Nếu đường cong cột sống lớn hơn 50 độ được gọi là gù cột sống dẫn đến lưng trên tròn.

Gù cột sống có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Tuy nhiên, tình trạng này thường gặp ở tuổi thanh thiếu niên, giai đoạn xương phát triển nhanh chóng. Gù cột sống có nhiều mức độ khác nhau, đường cong càng lớn, tình trạng bệnh càng nghiêm trọng.

Trong phần lớn các trường hợp, chứng gù cột sống ở trẻ em gây ra ít ảnh hưởng và không cần điều trị. Đôi khi, bệnh nhân có thể phải đeo nẹp lưng hoặc tập các bài tập để cải thiện tư thế và tăng cường cột sống.

Tuy nhiên, trong trường hợp nghiêm trọng hơn, tình trạng gù cột sống có thể gây đau đớn, làm biến dạng cột sống đáng kể và dẫn đến các rối loạn về hô hấp. Người bị gù cột sống nặng có thể cần phải phẫu thuật để giúp giảm mức độ cong cột sống quá mức và cải thiện các triệu chứng vận động.

Có ba yếu tố thường ảnh hưởng đến tình trạng gù cột sống ở trẻ em là:

• Gù cột sống tư thế: Là loại gù cột sống phổ biến nhất, thường xuất hiện rõ ràng ở tuổi vị thành niên. Có thể quan sát thấy tư thế của trẻ bị sai hoặc chùng xuống, nhưng không liên quan đến các bất thường nghiêm trọng về cấu trúc của cột sống. Đường cong gây ra bởi chứng gù cột sống tư thế thường tròn và trẻ có thể điều chỉnh được khi đứng thẳng. Loại gù cột sống này hay gặp ở trẻ em gái hơn trẻ em trai. Tình trạng này rất hiếm khi gây đau đớn và do đường cong không tiến triển nên nó thường không dẫn đến các vấn đề trong cuộc sống khi lớn lên.
• Gù cột sống của Scheuermann: Chứng gù cột sống của Scheuermann cũng giống như gù cột sống tư thế, thường trở nên rõ ràng trong những năm thiếu niên. Tuy nhiên, chứng gù cột sống của Scheuermann lại có thể dẫn đến biến dạng nghiêm trọng đáng kể sau này, đặc biệt ở những bệnh nhân gầy. Tình trạng này là do bất thường cấu trúc ở cột sống.
• Gù cột sống bẩm sinh: Đây là tình trạng mắc phải từ lúc mới sinh. Do cột sống không phát triển bình thường khi thai nhi còn đang phát triển trong tử cung. Xương sống có thể không hình thành như mong muốn hoặc một số đốt sống có thể bị dính với nhau. Thường thì chứng gù cột sống bẩm sinh sẽ nặng hơn khi trẻ lớn lên. Trẻ mắc chứng gù cột sống bẩm sinh thường cần điều trị phẫu thuật ngay từ khi còn rất bé để ngăn chặn sự tiến triển của đường cong. Nhiều khi những đứa trẻ này sẽ có thêm các dị tật bẩm sinh ở các bộ phận khác của cơ thể như tim và thận.

Các dấu hiệu nhận biết và triệu chứng của chứng gù cột sống rất khác nhau, phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của đường cong cột sống. Các triệu chứng có thể bao gồm:

• Tròn vai
• Bướu gù có thể nhìn thấy ở lưng
• Đau lưng nhẹ
• Mệt mỏi
• Cột sống cứng

Mặc dù hiếm khi xảy ra, nhưng theo thời gian, nếu đường cong tăng dần có thể dẫn đến:

• Yếu, tê hoặc ngứa ran ở chân
• Mất cảm giác
• Khó thở, thở nông.

Khi trẻ đi khám, trước tiên bác sĩ sẽ hỏi tiền sử bệnh và hỏi về sức khỏe tổng quát cũng như các triệu chứng của trẻ, kiểm tra lưng, ấn vào cột sống để xác định xem vùng bị đau nếu có. Trong những trường hợp nặng, có thể nhìn thấy cột sống gù xuống hoặc nổi một cái bướu.

Trong quá trình khám, bác sĩ sẽ yêu cầu trẻ gập người về phía trước với tư thế hai bàn chân sát vào nhau, đầu gối thẳng và cánh tay buông thõng. Đây được gọi là “thử nghiệm uốn cong về phía trước của Adam”, tư thế này cho phép bác sĩ nhìn rõ hơn độ dốc của cột sống và quan sát được bất kỳ biến dạng cột sống nào.

Bác sĩ cũng có thể yêu cầu trẻ nằm xuống để xem liệu điều này có giúp làm thẳng đường cong hay không. Nếu trẻ có thể nằm thẳng, điều đó cho thấy đường cong cột sống mềm dẻo và có thể là biểu hiện của chứng gù cột sống tư thế.

Sau đó, trẻ sẽ được thực hiện các chỉ định cận lâm sàng để đánh giá tình trạng bệnh:

• Chụp X-quang
• Các xét nghiệm thần kinh
• Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Mục tiêu của điều trị gù cột sống ở trẻ em là ngăn chặn sự tiến triển của đường cong và biến dạng cột sống. Bác sĩ sẽ dựa vào một số yếu tố để cân nhắc khi lựa chọn phương pháp điều trị chứng gù cột sống, bao gồm:

• Tuổi và sức khỏe tổng thể của trẻ
• Số năm tăng trưởng còn lại của trẻ là bao nhiêu?
• Loại gù cột sống
• Mức độ nghiêm trọng của đường cong cột sống.

Điều trị không phẫu thuật được khuyến khích cho trẻ mắc chứng gù cột sống tư thế. Nó cũng được khuyến cáo cho những trẻ mắc chứng gù cột sống Scheuermann có đường cong dưới 75 độ.

Các phương pháp điều trị không phẫu thuật gồm có:

• Theo dõi trẻ
• Cho trẻ tập các bài tập vật lý trị liệu
• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) có thể được sử dụng để giúp giảm đau lưng.
• Mặc áo nẹp có thể được chỉ định cho những trẻ mắc chứng gù cột sống Scheuermann vẫn đang phát triển. Loại áo nẹp cụ thể và số giờ mặc mỗi ngày sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của đường cong. Bác sĩ sẽ theo dõi và điều chỉnh áo nẹp thường xuyên khi đường cong được cải thiện dần dần. Thông thường, áo nẹp được đeo cho đến khi trẻ trưởng thành về xương và phát triển hoàn chỉnh. Cần chụp X-quang cột sống trước và sau khi mặc áo nẹp để đánh giá hiệu quả.

Với những trẻ mắc chứng gù cột sống bẩm sinh thường được chỉ định phẫu thuật. Phẫu thuật cũng có thể được khuyến nghị cho các trường hợp sau:

• Trẻ mắc chứng gù cột sống của Scheuermann có đường cong lớn hơn 75 độ.
• Trẻ bị đau lưng dữ dội mà không cải thiện với các phương pháp điều trị không phẫu thuật.

Phương pháp hàn xương cột sống giúp:

• Giảm mức độ của đường cong.
• Ngăn chặn bất kỳ sự tiến triển nào thêm.
• Duy trì sự cải tiến theo thời gian.
• Giảm đau lưng đáng kể nếu nó xuất hiện.

Hàn xương cột sống thực chất là một quá trình phẫu thuật làm “dính cột sống”. Về cơ bản là cách hợp nhất các đốt sống bị ảnh hưởng với nhau để chúng hợp lại thành một xương vững chắc duy nhất. Việc hợp nhất các đốt sống sẽ làm giảm độ cong và cũng có thể giúp giảm đau lưng, vì nó loại bỏ chuyển động giữa các đốt sống bị ảnh hưởng.

Trong quá trình phẫu thuật, các đốt sống ở đoạn gù sẽ được tái cấu trúc lại để giảm sự cong của cột sống. Các mảnh xương nhỏ hay còn gọi là mảnh xương ghép sẽ được đặt vào khoảng trống giữa các đốt sống để nối liền các đốt sống.

Theo thời gian, các xương phát triển cùng nhau tương tự như cách chữa lành xương gãy. Trước khi đặt mảnh xương ghép, bác sĩ thường sử dụng nẹp vít, đĩa và thanh kim loại để có thể tăng tốc độ liền xương và làm vững cột sống. Số đốt sống phải làm liền sẽ phụ thuộc vào kích thước đường cong cột sống của trẻ. Chỉ có các đốt sống trong đoạn gù là dính với nhau. Các đốt sống khác vẫn có thể di chuyển và hỗ trợ việc uốn, duỗi thẳng và xoay người.

Bệnh gù cột sống ở trẻ em nếu được chẩn đoán sớm, phần lớn có thể được điều trị thành công mà không cần phải phẫu thuật. Trẻ sẽ có cuộc sống năng động, khỏe mạnh sau này. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, sự tiến triển của đường cong có thể dẫn đến các vấn đề khi trưởng thành. Chính vì vậy bạn nên đưa trẻ đi khám sớm khi nghi ngờ trẻ có bất thường ở cột sống.