Thay khớp khuỷu kèm đoạn xương cánh tay nhân tạo

Bài viết của ThS.BSNT Trần Đức Thanh - Bác sĩ Phẫu thuật u xương và phần mềm - Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City

Thay khớp khuỷu kèm đoạn xương cánh tay nhân tạo là một kĩ thuật đặc biệt, được thực hiện để bảo tồn chức năng, thẩm mĩ cho cánh, cẳng bàn tay trong các trường hợp ung thư xương hoặc gãy phức tạp đầu dưới xương cánh tay, thoái hóa khớp khuỷu.... Đây là một thách thức lớn đối với các phẫu thuật viên chấn thương chỉnh hình do phải giải phóng nhiều cấu trúc giải phẫu phức tạp của vùng khuỷu với các mạch máu, thần kinh nằm xung quanh và bắt chéo nhiều phía của khuỷu tay.

Là một kĩ thuật mổ chuyên sâu được thực hiện tại Trung tâm Chấn thương chỉnh hình & Y học thể thao – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec và một trong số rất ít trung tâm Chấn thương chỉnh hình trên thế giới có thể thực hiện được.

• Tên khoa học: Thay khớp khuỷu kèm đoạn xương cánh tay nhân tạo
• Tên thường gọi: Thay khớp khuỷu kèm đoạn xương cánh tay nhân tạo

Các tổn thương ở đầu dưới xương cánh tay khá đa dạng và có nguy cơ gây ảnh hưởng đến tính mạng, chất lượng cuộc sống của bệnh nhân trong các bệnh lý ung thư xương, gãy xương phức tạp đầu dưới xương cánh tay, dị tật, biến dạng xương khớp bẩm sinh, các bệnh lý thoái hóa khớp khuỷu,...

Chỉ định chính cho thay khớp khuỷu kèm đoạn xương cánh tay nhân tạo là cho các khối u xương đầu dưới xương cánh tay. Sau khi được phẫu thuật cắt rộng rãi khối u, khớp khuỷu sẽ được tái tạo lại bằng khớp khuỷu kèm đoạn xương cánh tay nhân tạo thay vì phải phẫu thuật cắt cụt chi như trước đây. Vật liệu chế tạo khớp khuỷu và đoạn xương cánh tay nhân tạo là hợp kim titan hoặc vật liệu PEEK, sử dụng công nghệ 3D để thiết kế và tính toán dựa trên tổn thương thực tế của từng bệnh nhân.

Chỉ định:

• Các khối u lành tính đầu dưới xương cánh tay nhưng tái phát nhiều lần hoặc có tính chất phá hủy xương mạnh như u tế bào khổng lồ, nang xương phình mạch.
• Các khối u ác tính đầu dưới xương cánh tay như sarcoma xương, sarcoma sụn, sarcoma Ewing.
• Các khối u đầu dưới xương cánh tay do di căn từ cơ quan khác đến như ung thư vú, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư thận, ung thư phổi, ung thư đại tràng.
• Gãy xương phức tạp đầu dưới xương cánh tay không thể kết hợp xương (gãy vụn nhiều mảnh) hoặc thất bại sau khi kết hợp xương.
• Dị tật, biến dạng xương đầu dưới xương cánh tay và khớp khuỷu bẩm sinh.
• Thoái hóa nặng, loãng xương.

Chống chỉ định:

• Ung thư xương xâm lấn rộng tại chỗ, chèn ép, xâm lấn thần kinh làm mất chức năng của cánh, cẳng bàn tay.
• Thể trạng toàn thân không đáp ứng được yêu cầu của gây mê hồi sức.
• Ung thư xương giai đoạn IV, tiên lượng sống kém < 6 tháng.

• Thiết kế và lên kế hoạch trước mổ bằng công nghệ 3D, sản xuất trợ cụ phẫu thuật cho bệnh nhân.
• Bệnh nhân được gây mê toàn thân, nằm tư thế ngửa hoặc nghiêng sấp.
• Bộc lộ khối u theo đường phía sau, mở rộng tiếp cận khối u theo các vách gian cơ.
• Phẫu tích và bảo vệ các cấu trúc quan trọng như động mạch cánh tay, động mạch quay, động mạch trụ, thần kinh quay, thần kinh trụ, thần kinh giữa.
• Phẫu tích đánh dấu điểm cắt xương cách rìa trên khối u trên 3 cm, các diện cắt u tại phần mềm lành, cách rìa khối u qua 1 ranh giới cấu trúc giải phẫu của khoang cơ hoặc ít nhất 0,5 cm
• Tạo điểm vào đầu trên xương trụ và điểm vào tại xương cánh tay
• Khoan nòng ống tủy xương trụ và xương cánh tay.
• Đặt khớp khuỷu và đoạn xương cánh tay nhân tạo, test vận động, kiểm tra lại bằng robot 3D hỗ trợ cho đến khi đạt yêu cầu và cố định vị trí của khớp.

Ưu điểm: Thay khớp giúp:

• Bảo tồn được chức năng chi thể trong các trường hợp ung thư xương quanh khuỷu.
• Phục hồi khả năng vận động ngay lập tức sau phẫu thuật
• Giữ được chức năng khuỷu tay trong các trường hợp gãy xương phức tạp không thể kết hợp xương.
• Thời gian nằm viện hậu phẫu chỉ từ 5 ngày

Nhược điểm:

• Còn có tỉ lệ về biến chứng sau mổ và các vấn đề của khớp nhân tạo cần khắc phục.
• Chi phí cho vật liệu nhân tạo còn khá cao.