Siêu âm khảo sát cột sống thai nhi

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Trịnh Lê Hồng Minh - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Central Park.

Siêu âm khảo sát cột sống thai nhi vào thời điểm 18-22 tuần là việc làm rất quan trọng để phát hiện sớm dị tật thai nhi như chẻ đôi cột sống, nứt đốt sống... Từ đó, tùy mức độ cụ thể, bác sĩ sẽ có lời khuyên phù hợp nhất cho các cặp vợ chồng.

Dị tật thai nhi là những khiếm khuyết trên cơ thể trẻ trong giai đoạn mang thai mà có thể tới khi sinh ra mới nhận biết được. Một số dị tật ở thai nhi bắt nguồn từ những nguyên nhân như di truyền, trong thời gian mang thai người mẹ tiếp xúc với hóa chất độc hại, sử dụng thuốc không đúng trong 3 tháng đầu thai kỳ, người mẹ mắc các bệnh nhiễm trùng trong khi mang thai (giang mai, liên cầu lợn, Rubella,...).

Có nhiều dạng dị tật thai nhi như bệnh đột biến gen (hội chứng Down), các bệnh di truyền, dị tật bẩm sinh ở các cơ quan đầu mặt cổ (thai vô sọ, thoát vị não - màng não, não úng thủy), cột sống (chẻ đôi cột sống, nứt đốt sống), lồng ngực (bệnh tim bẩm sinh), vùng bụng (hở thành bụng, thoát vị rốn,...), ở chi (khoèo chi, cụt chi,...) và các chứng đa dị tật khác.

Việc khám thai chẩn đoán trước sinh bằng các xét nghiệm và phương pháp chẩn đoán hình ảnh nhằm xác định hình thái và những bất thường về cơ thể của thai nhi là rất cần thiết. Thông qua các phương pháp thăm khám, tiêu biểu là kỹ thuật siêu âm, bác sĩ sẽ tiến hành can thiệp điều trị hoặc đưa ra lời khuyên cho gia đình là nên giữ thai hay bỏ thai, cách theo dõi và chăm sóc cho bé sau sinh,...

Các thai phụ được khuyến nghị nên đi khám thai, siêu âm đúng lịch hẹn của bác sĩ. Đặc biệt, không nên bỏ qua 3 thời điểm vàng trong siêu âm là:

• Lần 1: Khi tuổi thai 11 - 14 tuần. Siêu âm ở tuổi thai này nhằm mục đích chẩn đoán tuổi thai, dự kiến thời gian sinh, khảo sát độ mờ da gáy, kết hợp với xét nghiệm sàng lọc Double test để phát hiện một số hội chứng rối loạn di truyền thường gặp như hội chứng Down, hội chứng Edwards hay hội chứng Patau. Ngoài ra, siêu âm giúp chẩn đoán số lượng thai, số lượng bánh rau và buồng ối cho sản phụ mang đa thai, đồng thời sàng lọc nguy cơ tiền sản giật;
• Lần 2: Khi tuổi thai 18 - 22 tuần. Siêu âm ở tuổi thai này giúp phát hiện được 80% những bất thường hình thái ở thai nhi. Cụ thể, kiểm tra tứ chi về độ dài và số lượng, khảo sát dị tật về não bộ và cột sống, tình trạng các cơ quan nội tạng như tim, phổi, dạ dày,... đánh giá các dị tật tim thai, dịch bất thường trong ổ bụng, khoang màng phổi. Ngoài ra, siêu âm còn đánh giá dị tật ở gương mặt thai nhi xem có bị sứt môi - hở hàm ếch không, có đủ 2 tai không, có sự bất thường về bánh rau, nước ối không;
• Lần 3: Khi tuổi thai 28 - 32 tuần. Lúc này, siêu âm giúp đánh giá sự phát triển của thai trong tử cung, khảo sát một số bất thường khác của thai nhi. Thai nhi phát triển bình thường, nhỏ hoặc lớn hơn bình thường đều được xác định ở lần siêu âm này. Đồng thời, ở thời điểm này, siêu âm còn phát hiện các dị tật thai xuất hiện muộn như nhẵn não, tắc ruột và xác định xem vị trí bánh rau như thế nào. Khi gần tới ngày chuyển dạ, có thể thực hiện siêu âm thêm một lần để xác định kích thước thai, mức độ trưởng thành của bánh nhau và lượng nước ối,...

Ở 3 tháng đầu của thai kỳ, siêu âm có thể khảo sát đường cong bình thường của cột sống gồm: Lớp da, mảnh sống, ống sống và thân đốt sống.

Siêu âm có thể phát hiện các tình trạng bất thường ở cột sống sau:

• Bất thường đường cong sinh lý cột sống;
• Bất thường ở đóng - khép ống thần kinh: Gồm tật nứt đốt sống dạng hở Aperta, thoát vị màng não tủy, dị tật liền não/tật thoát vị não chẩm;
• Dị tật không đóng kín ống cột sống;
• Những dị tật cột sống dạng cong vẹo có thể dễ dàng nhận diện;
• Những dị tật xuất hiện trong một đoạn dây rốn ngắn với hội chứng đa dị tật.

Ở 3 tháng giữa và 3 tháng cuối của thai kỳ, siêu âm có thể khảo sát hình ảnh cột sống với các phần về da, cung xương sau, ống sống, tủy sống và thân đốt sống.

• Phần da: Khảo sát tính toàn vẹn và liên tục của da trên suốt chiều dài cột sống;
• Cung xương sống sau: Cho hình ảnh đều đặn của vòng cung sau xương sống (đường liền mảnh sống);
• Ống sống và tủy sống;
• Phần chóp cùng/nón tủy

Kỹ thuật siêu âm có thể phát hiện bất thường tủy sống, gồm:

• Tật nứt dọc cột sống:
  • Thể hở: Còn gọi là tật nứt đốt sống hở, chiếm 75% các trường hợp. Có thể là thoát vị màng não, thoát vị màng não tủy hoặc nứt đốt sống một phần;
  • Thể đóng: Còn gọi là tật nứt đốt sống ẩn. Đây có thể là tật nứt đốt sống đơn thuần, có khối dưới da (nứt với u mỡ, thoát vị màng não tủy với u mỡ) hoặc không có khối dưới da (u mỡ dưới màng cứng, xoang dưới da, tật tủy đôi);
• Loạn sản xương cột sống:
  • Khiếm khuyết về hình thành và phân đoạn đốt sống, bao gồm thừa đốt sống, bất sản đốt sống, nửa đốt sống, dính khối đốt sống;
  • Vẹo cột sống

Có thể khẳng định siêu âm cột sống thai nhi đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá xem cột sống của thai nhi có phát triển bình thường không, giúp phát hiện sớm những dị tật thai nhi để có biện pháp can thiệp kịp thời. Vì vậy, khi đến thời điểm được khuyến nghị, các bà bầu nên đi siêu âm khảo sát cột sống thai nhi.