Đối mặt với mãn kinh sớm

1. Mãn kinh sớm là gì?

Khi tuổi của phụ nữ tăng lên, cơ thể họ sản sinh ra ít estrogen và progesterone hơn, đây là các hormone chính tham gia vào quá trình sinh sản ở phụ nữ. Khi những hóc môn này chạm đến ngưỡng đủ thấp, chu kỳ kinh nguyệt của một người phụ nữ sẽ không xuất hiện nữa.

Mãn kinh sẽ chính thức bắt đầu sau 12 tháng kể từ lần có kinh cuối cùng của người phụ nữ. Hầu hết mọi phụ nữ bắt đầu quá trình mãn kinh của họ ở giữa độ tuổi 44 và 55, với độ tuổi trung bình ở Mỹ là 51 tuổi. Nhưng đối với một vài phụ nữ, thời kỳ mãn kinh đến sớm hơn.

Nếu bạn đang ở độ tuổi từ 35 đến 45 và không có kinh nguyệt trong vòng 3 tháng hoặc hơn, có thể bạn đang trải qua thời kỳ mãn kinh sớm hơn bình thường.

2. Những triệu chứng của mãn kinh sớm là gì?

Những triệu chứng của quá trình mãn kinh sớm tương tự mới quá trình mãn kinh thông thường. Một vài triệu chứng thông thường bao gồm:

• Chu kỳ kinh nguyệt không đều
• Mất kinh
• Những cơn nóng bừng
• Đổ mồ hôi vào ban đêm
• Khô âm đạo
• Ủ rũ
• Sương mù tâm trí
• Giảm ham muốn tình dục

Nếu như bạn chưa trải qua chu kỳ kinh nguyệt trong vòng 3 tháng hoặc nhiều hơn, bạn nên đến gặp bác sĩ. Có nhiều nguyên nhân gây tắt kinh ngoài mãn kinh, chẳng hạn như:

• Căng thẳng
• Mang thai
• Bệnh lý
• Thay đổi chế độ ăn hay luyện tập thể dục
• Phản ứng với thuốc hoặc biện pháp tránh thai

Việc thiếu hụt estrogen cùng với mất chu kỳ kinh nguyệt có thể dẫn đến mất đi khối lượng xương. Việc điều trị sớm có thể giúp ngăn chặn phá huỷ xương.

3. Nguyên nhân gây ra mãn kinh sớm

Mãn kinh sớm có thể xảy ra bởi hai nguyên nhân: suy giảm nang trứng hoặc rối loạn chức năng nang trứng.

Khi những nguyên nhân này xảy ra, trứng sẽ không trưởng thành hay không được giải phóng, khiến chu kỳ kinh nguyệt của người phụ nữ bị dừng lại. Những quá trình này được xem là bình thường khi chúng xảy đến khi phụ nữ lớn tuổi. Nhưng nếu chúng xuất hiện sớm, bác sĩ sẽ kiểm tra để tìm nguyên nhân.

Suy giảm nang trứng và rối loạn chức năng nang trứng có thể xảy ra bởi nhiều nguyên nhân:

• Tuổi tác. Rủi ro mắc phải mãn kinh sớm sẽ gia tăng sau tuổi 35.
• Tiền sử gia đình. Có quan hệ huyết thống với những phụ nữ từng mắc mãn kinh sớm cũng làm gia tăng rủi ro của bạn.
• Rối loạn di truyền. Mang các nhiễm sắc thể hay gien bất thường, như hội chứng Turner hay hội chứng Fragile X
• Các loại độc tố. Tiếp xúc với các thuốc hoá trị và liệu pháp xạ trị dùng để điều trị ung thư cũng ảnh hưởng đến sự khởi phát của mãn kinh sớm.
• Bệnh tự miễn. Khi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các cơ quan sản xuất hóc môn của cơ thể, làm ảnh hưởng đến buồng trứng
• Sự nhiễm trùng. Bị nhiễm một số loại vi sinh vật nhất định (ví dụ virus quai bị).
• Phẫu thuật. Những quá trình như cắt bỏ buồng trứng hai bên hay cắt bỏ tử cung có thể gây ra mãn kinh sớm.

4. Mãn kinh sớm được chẩn đoán như thế nào?

Bác sĩ sẽ khai thác thông tin về những triệu chứng và chu kỳ kinh nguyệt.

• Hỏi thăm bạn về lịch sử tiếp xúc với các độc tố (chẳng hạn như thuốc hoá trị hay các liệu pháp xạ trị)
• Tiến hành kiểm tra sức khỏe (bao gồm cả khám phụ khoa)
• Thực hiện việc thử thai
• Xét nghiệm máu để kiểm tra các loại hormone, bao gồm: hormone kích thích nang trứng (FSH), estradiol, prolactin, và hóc môn AMH
• Xét nghiệm DNA để kiểm tra những nguyên nhân có tính di truyền gây ra mãn kinh sớm

5. Mãn kinh sớm gây ra những biến chứng gì?

Mãn kinh sớm có thể làm gia tăng khả năng phát triển các vấn đề sức khoẻ khác. Bao gồm:

• Vô sinh. Hầu hết phụ nữ trải qua tình trạng mãn kinh sớm đều không thể mang thai
• Căng thẳng, rối loạn lo âu, trầm cảm. Những sự thay đổi trạng thái tâm lý gây ra bởi việc mất khả năng sinh sản và các vấn đề sức khoẻ của tình trạng mãn kinh sớm
• Loãng xương. Gây ra bởi nồng độ estrogen thấp và khiến cho phụ nữ dễ nhận lấy rủi ro bị gãy xương.
• Bệnh lý tim mạch. Bệnh tim cũng có thể bị gây ra bởi nồng độ estrogen thấp.

6. Phương án điều trị

Dựa trên tình trạng cụ thể của từng người bệnh, bác sĩ chuyên khoa sẽ đưa ra phác đồ điều trị. Một vài phương pháp điều trị phổ biến cho những người mắc phải mãn kinh sớm bao gồm:

• Liệu pháp hóc môn thay thế

Bổ sung estrogen và progestin có thể giúp thay thế vài loại hormone sinh sản mà cơ thể bạn không thể tự tạo ra được nữa. Những thuốc bổ sung này thường được sử dụng cho đến độ tuổi trung bình của mãn kinh (khoảng 50 tuổi) để chế ngự những triệu chứng khó chịu mà mãn kinh sớm gây ra.

Phương pháp điều trị này cũng giúp bạn ngăn chặn tình trạng loãng xương và hỗ trợ sức khỏe tim mạnh .

Phương pháp điều trị này không được khuyến cáo cho mọi phụ nữ vì nó có thể làm gia tăng rủi ro:

• Đột quỵ
• Cục máu đông
• Ung thư vú

Việc thảo luận với bác sĩ về những lợi ích và rủi ro của các sự lựa chọn điều trị là rất quan trọng.

• Phương pháp tự nhiên để làm giảm các triệu chứng của mãn kinh
• Bổ sung canxi và vitamin D

Sự thay đổi hóc môn trong suốt thời kỳ mãn kinh có thể khiến cho xương yếu đi, gia tăng nguy cơ loãng xương. Canxi và vitamin D có mối liên hệ mật thiết với sự chắc khỏe của xương, vì thế việc tiêu thụ đầy đủ lượng dinh dưỡng này trong bữa ăn là rất quan trọng. Lượng vitamin D được cung cấp đầy đủ cho cơ thể của những phụ nữ hậu mãn kinh cũng có liên hệ tới việc làm giảm đi nguy cơ gãy xương hông vì xương yếu. Có nhiều loại thực phẩm giàu canxi bao gồm các sản phẩm làm từ sữa như sữa chua, sữa và phô mai. Màu xanh lá cây, các loại rau củ có nhiều lá như cải xoăn, cải búp và rau diếp cá chứa rất nhiều canxi. Canxi cũng chứa nhiều trong đậu hũ, các loại đậu, cá mòi và các loại thực phẩm khác.

Thêm vào đó, các thực phẩm tăng cường canxi cũng là những nguồn dinh dưỡng tốt, gồm một số loại ngũ cốc nhất định, nước trái cây hay các loại sữa thay thế (loại sữa không phải từ động vật). Ánh mặt trời chính là nguồn cung cấp vitamin D chính, vì khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, da sẽ tổng hợp loại vitamin này. Nếu như bạn không tiếp xúc với ánh nắng nhiều hoặc thường che chắn cho làn da của mình, hãy chọn một cách bổ sung hoặc gia tăng lượng thực phẩm giàu vitamin D. Nguồn dinh dưỡng phong phú gồm các loại cá chứa nhiều dầu, trứng, dầu gan cá và những loại thực phẩm giúp củng cố vitamin D.

• Sở hữu và duy trì cân nặng khoẻ mạnh

Việc gia tăng cân nặng trong thời kỳ mãn kinh là bình thường. Điều này xảy ra do sự kết hợp của thay đổi về hóc môn, tuổi tác, lối sống và do di truyền. Nhưng việc gia tăng cân nặng quá mức, đặc biệt là ở xung quanh vùng eo, sẽ làm gia tăng nguy cơ phát triển thành các bệnh như bệnh lý tim mạch hay béo phì.

Thêm vào đó, cân nặng cơ thể có thể gây ảnh hưởng đến các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh.

Một nghiên cứu đối với 17,473 phụ nữ hậu mãn kinh đã chỉ ra rằng những người mà mất đi 4,5kg cân nặng hay 10% cân nặng toàn cơ thể trong vòng 1 năm thường có khả năng không bị các cơn nóng bừng hay đổ mồ hôi đêm nữa.

• Ăn nhiều trái cây và rau củ

Một chế độ ăn nhiều trái cây và rau củ có thể giúp ngăn ngừa một số triệu chứng của thời kỳ mãn kinh.

Trái cây và rau củ chứa một lượng calo thấp và có thể giúp bạn cảm thấy no, vì thế chúng rất tuyệt vời cho việc giảm và duy trì cân nặng.

Chúng cũng giúp ngăn ngừa một số chứng bệnh, bao gồm cả bệnh tim. Điều này rất quan trọng vì nguy cơ mắc bệnh tim thường gia tăng sau thời kỳ mãn kinh. Có thể do một vài tác nhân như tuổi tác, tăng cân và có khả năng là do giảm nồng độ estrogen.

Và cuối cùng, trái cây và rau củ còn giúp ngăn ngừa loãng xương. Một nghiên cứu quan sát từ 3.236 phụ nữ có độ tuổi từ 50 đến 59 cho thấy rằng những chế độ ăn chứa nhiều trái cây và rau củ còn dẫn đến việc làm giảm sự tổn thương xương.

• Tránh xa những thực phẩm gây kích thích

Một số thực phẩm nhất định có thể gây ra những cơn nóng bừng, đổ mồ hôi đêm và tâm trạng thất thường. Chúng còn có thể dễ gây kích thích cho bạn khi bạn ăn chúng vào buổi tối.

Những chất gây dị ứng thông thường là caffein, cồn và thực phẩm chứa nhiều đường hoặc cay. Hãy ghi lại các triệu chứng vào nhật ký. Nếu bạn cảm thấy những loại thực phẩm đặc biệt gây ra sự khởi phát cho các triệu chứng mãn kinh, hãy cố giảm mức tiêu thụ hoặc tránh chúng hoàn toàn.

• Tập thể dục thường xuyên

Hiện tại chưa có đủ bằng chứng xác nhận về việc luyện tập thể dục có hiệu quả cho việc điều trị những cơn nóng bừng hay đổ mồ hôi đêm hay không. Tuy nhiên, đã có bằng chứng về việc tập luyện thể dục mang lại những lợi ích khác. Bao gồm việc cải thiện năng lượng và sự trao đổi chất, khớp và xương khỏe mạnh hơn, làm giảm sự căng thẳng và giúp ngủ ngon hơn.

Ví dụ, một nghiên cứu chỉ ra rằng việc tập luyện thể dục 3 giờ mỗi tuần trong một năm sẽ cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần cùng với chất lượng tổng quan của cuộc sống trong một nhóm các phụ nữ mãn kinh.

Tập luyện thể dục thường xuyên làm cho sức khỏe tốt hơn và bảo vệ bạn khỏi các chứng bệnh và tình trạng như ung thư, bệnh tim, đột quỵ, huyết áp cao, đái tháo đường tuýp 2, béo phì và loãng xương.

• Ăn nhiều thức ăn giàu thực vật nữ tố

Thực vật nữ tố là các hợp chất từ các thực vật mọc tự nhiên có tác động giống với estrogen trong cơ thể, vì thế, chúng có thể giúp căn bằng hormone. Việc sử dụng nhiều thực vật nữ tố ở các nước châu Á như Nhật Bản được cho là lí do tại sao những phụ nữ ở những nơi này rất hiếm trải nghiệm những cơn nóng bừng. Thực phẩm giàu thực vật nữ tố bao gồm đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành như đậu hũ, tempê, hạt lanh, vừng và các loại đậu. Tuy nhiên, các chất thực vật nữ tố chứa trong thức ăn sẽ khác nhau tùy theo cách chế biến.

Một nghiên cứu chỉ ra rằng những chế độ ăn giàu đậu nành có liên hệ với việc giảm nồng độ cholesterol, huyết áp, và còn làm giảm tính nghiêm trọng của những cơn nóng bừng và đổ mồ hôi đêm đối với các phụ nữ bắt đầu thời kì mãn kinh.

Tuy nhiên, tranh luận vẫn nổi lên về việc những sản phẩm từ đậu nành có tốt cho sức khỏe hay không. Bằng chứng cho thấy rằng thực phẩm chứa thực vật nữ tố thật tốt hơn so với thực phẩm hỗ trợ hay thực phẩm đã qua chế biến được thêm protein từ đậu nành.

• Uống đủ nước

Suốt thời kỳ mãn kinh, phụ nữ thường trải nghiệm sự khô khan. Điều này gây ra bởi sự thiếu hụt nồng độ estrogen. Uống từ 8 đến 12 ly nước mỗi ngày có thể giúp làm dịu đi triệu chứng này. Uống nhiều nước cũng làm giảm chứng đầy hơi có thể xuất hiện khi hormone thay đổi. Thêm vào đó, nước còn giúp ngăn chặn việc tăng cân và giúp giảm cân bằng cách làm cho bạn cảm thấy no và giúp tăng chuyển hoá nhẹ . Uống 500ml nước 30 phút trước khi ăn có thể giúp bạn tiêu thụ ít đi 13% lượng calo của bữa ăn.

• Giảm tiêu thụ đường tinh luyện và các thực phẩm chế biến sẵn

Một chế độ ăn giàu calo và đường tinh luyện có thể gây tăng và giảm đột ngột lượng đường trong máu, khiến bạn mệt mỏi và dễ cáu gắt. Trên thực tế, một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những chế độ ăn giàu calo tinh chế làm gia tăng nguy cơ mắc trầm cảm ở các phụ nữ hậu mãn kinh.

Những chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn cũng có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ xương. Một nghiên cứu quan sát lớn đã chỉ ra rằng những phụ nữ ở độ tuổi 50 đến 59 có chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn và thức ăn nhanh có chất lượng xương kém.

• Dừng việc bỏ bữa ăn

Việc ăn uống đều đặn rất quan trọng khi bạn đang trải qua thời kỳ mãn kinh. Ăn uống không đều đặn có thể khiến những triệu chứng của mãn kinh trở nên tệ hơn và còn có thể cản trở những nỗ lực trong việc kiểm soát cân nặng. Một chương trình quản lý cân nặng kéo dài một năm về những phụ nữ hậu mãn kinh cho thấy việc bỏ bữa gây mất đi ít hơn 4.3% cân nặng.

• Ăn những thực phẩm giàu protein

Thường xuyên ăn thực phẩm có chứa protein trong ngày có thể giúp ngăn ngừa việc mất đi khối lượng cơ bắp theo tuổi tác. Một nghiên cứu còn chỉ ra rằng việc tiêu thụ protein vào mỗi bữa ăn trong ngày có thể làm chậm việc mất dần cơ bắp do tuổi tác. Để giúp ngăn ngừa việc mất đi khối lượng cơ bắp, những chế độ ăn giàu protein còn nâng cao sự nở nang của cơ bắp và gia tăng lượng calo được đốt cháy. Những thực phẩm giàu protein gồm thịt, cá, các loại trứng, cây thuộc họ đậu, hạt và sữa.

Mãn kinh không phải là một căn bệnh. Nó là một phần tự nhiên của cuộc đời người phụ nữ.

Việc trải qua thời kỳ mãn kinh sớm sẽ là một thách thức lớn. Hãy thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để giải đáp bất cứ sự quan ngại nào của bạn.

Tìm hiểu nhiều hơn về tình trạng của bản thân sẽ giúp trang bị những kiến thức cần thiết để bạn quyết định điều trị một cách sáng suốt.

Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.

Bài viết tham khảo nguồn: healthline.com