Thận khỏe mạnh sẽ giúp cơ thể cân bằng muối và khoáng chất, chẳng hạn như canxi, phốt pho, natri và kali trong máu. Thẩm phân phúc mạc loại bỏ chất thải và chất lỏng thừa ra khỏi cơ thể nhưng không duy trì sự cân bằng hoàn hảo. Do đó, chế độ dinh dưỡng trong khi lọc màng bụng có thể ảnh hưởng đến cảm giác của bệnh nhân và hiệu quả của các phương pháp điều trị.
1. Lọc màng bụng là phương pháp gì?
Lọc màng bụng là phương pháp sử dụng màng bụng của bệnh nhân làm màng lọc thay thế cho thận bị suy, để lọc các chất chuyển hoá, chất lỏng, chất điện giải ra khỏi cơ thể người bệnh và giúp cân bằng nội môi.
2. Ảnh hưởng của lọc màng bụng lên tình trạng dinh dưỡng của người bệnh
- Hấp thu dưỡng chất: Số lượng dưỡng chất hấp thụ phụ thuộc vào kê đơn thẩm phân và tốc độ vận chuyển qua màng bụng của từng người bệnh, nghĩa là tỉ lệ thuận với thể tích dịch ngâm, thời gian ngâm và người bệnh có tốc độ vận chuyển cao. Sự hấp thu glucose sẽ đi kèm với tình trạng tăng insulin máu và có thể gây tăng cân.
- Biến dưỡng lipid: Người bệnh lọc màng bụng có nồng độ nồng độ cholesterol, LDL-C, Triglycerid, Cipolypoprotein, Leptin và resistin cao hơn người bệnh đang chạy thận nhân tạo. Cơ chế bệnh sinh của những thay đổi này chưa được biết rõ.
- Sự làm rỗng dạ dày: Người bệnh đái tháo đường và không đái tháo đường bao gồm cả người bệnh chạy thận nhân tạo có thời gian làm rỗng dạ dày dài hơn do ngâm dịch trong ổ bụng.
- Sự mất chất dinh dưỡng: Mỗi lần trao đổi dịch lọc, protein huyết tương di chuyển vào khoang màng bụng và sự mất đi lượng protein mỗi ngày khác nhau ở từng người bệnh. Sự mất đạm tăng ở những tuần đầu lọc màng bụng, dùng dịch ưu trương và trong đợt viêm phúc mạc. Phần lớn protein mất qua dịch lọc là albumin. Các vitamin đặc biệt là vitamin tan trong nước, Vitamin C, Acid folic có B2 – B6. Chỉ có vitamin B1 bị mất và không có Vitamin B2 trong dịch lọc. Có rất ít Vitamin tan trong dầu có trong dịch lọc A, E, K hoặc caroteinoids.
- Ảnh hưởng của tốc độ vận chuyển dịch qua màng bụng: Nguy cơ tử vong cao hơn ở nhóm giảm albumin máu hoặc suy dinh dưỡng nặng dạng protein do mất protein qua phúc mạc ở những bệnh nhân có tính thấm màng bụng cao.
- Ảnh hưởng của viêm phúc mạc: đây là biến chứng quan trọng nhất của lọc màng bụng. Những đợt viêm phúc mạc làm tăng tạm thời tính thấm mạch máu, làm mất 10-25g protein mỗi ngày và làm giảm lượng protein ăn vào do bệnh lý, đồng thời làm mất Albumin, Pre- albumin, 25-OH, Vitamin P và Calci.
3. Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh lọc màng bụng
Khi người bệnh lọc màng bụng, đâu là chế độ dinh dưỡng cho người lọc màng bụng tốt nhất mà bạn nên thực hiện. Theo đó, chế độ dinh dưỡng phù hợp gồm có:
- Protein: Cơ thể chúng ta luôn cần protein để phát triển, xây dựng cơ bắp và sửa chữa các mô. Sau khi cơ thể sử dụng protein trong thực phẩm ăn vào, một chất thải được gọi là urê sẽ hình thành. Vì thận của bệnh nhân không thể loại bỏ urê này, nên sẽ có thể có quá nhiều ure trong máu. Lọc máu và chế độ ăn uống phù hợp là rất quan trọng để giữ cho mức urê giảm xuống. Cùng với việc loại bỏ urê, cơ thể bạn sẽ mất đi các protein thường có trong máu. Do đó, sẽ cần ăn nhiều protein hơn để thay thế những gì đã mất. Loại protein bạn ăn cũng rất quan trọng. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến khích hầu hết những người đang thẩm phân phúc mạc nên ăn protein chất lượng cao, vì nó tạo ra ít chất thải hơn phải loại bỏ trong quá trình lọc máu. Protein chất lượng cao có từ thịt, gia cầm, cá và trứng. Tránh các loại thịt chế biến sẵn như xúc xích và ớt đóng hộp, có nhiều natri và phốt pho. Protein chất lượng thấp cần được hạn chế trong chế độ ăn uống của bạn, nó đến từ các nguồn thực vật như rau và ngũ cốc.
- Kali: Khoảng 1⁄3 số người bệnh lọc màng bụng bị hạ kali máu do thể tích lọc lớn và ăn không đủ chất. Do đó người bệnh lọc màng bụng cần ăn kali nhiều hơn người bệnh chưa lọc máu hoặc chạy thận nhân tạo. Có rất nhiều kali trong trái cây khô, đậu khô và đậu Hà Lan, các loại hạt, thịt, sữa, trái cây và rau quả.
- Chất lỏng và natri: Natri là một khoáng chất được tìm thấy tự nhiên trong thực phẩm và có thể ảnh hưởng đến huyết áp của người bệnh. Nó được tìm thấy với một lượng lớn trong thức ăn nhanh, muối ăn, thực phẩm đóng hộp và thịt chế biến sẵn (thịt nguội, xúc xích, thịt xông khói). Người bệnh lọc màng bụng dễ bị thừa nước nên cần hạn chế lượng muối ăn vào. Với thẩm phân phúc mạc, bạn có thể tuân theo chế độ ăn uống bình thường của mình. Theo dõi lượng natri của bạn có thể giúp kiểm soát cơn khát và tăng cân của bạn. Nó cũng có thể làm giảm việc sử dụng các dung dịch có nhiều đường. Bác sĩ sẽ chọn loại dịch lọc phù hợp để bạn kiểm soát huyết áp và mức chất lỏng.
- Phospho: Phospho là một khoáng chất có trong tất cả các loại thực phẩm. Nó được tìm thấy với một lượng lớn trong sữa, pho mát, các loại hạt, đậu khô và đậu Hà Lan. Quá nhiều phốt pho trong máu có thể làm cho xương của bạn yếu và dễ gãy. Quá nhiều phốt pho cũng có thể khiến da bạn bị ngứa. Thẩm phân phúc mạc có thể không loại bỏ đủ phốt pho khỏi cơ thể, vì vậy bạn có thể sẽ cần hạn chế thực phẩm chứa nhiều phốt pho. Bạn có thể cần dùng chất kết dính phốt-phát để kiểm soát phốt-pho trong máu. Các chất kết dính phốt phát phổ biến bao gồm sevelamer, axetat canxi, cacbonat lantan và cacbonat canxi. Những loại thuốc này liên kết với phốt pho trong thức ăn khi ở trong ruột và ngăn không cho nó hấp thụ.
- Vitamin và các khoáng chất: Bạn có thể không nhận đủ vitamin và khoáng chất, vì bạn phải tránh dùng một số loại thực phẩm nhất định. Thẩm phân phúc mạc cũng loại bỏ một số vitamin khỏi cơ thể của bạn. Bác sĩ có thể kê đơn bổ sung vitamin và khoáng chất được thiết kế đặc biệt cho những người bị suy thận. Cần lưu ý rằng không bao giờ dùng các chất bổ sung vitamin và khoáng chất bạn có thể mua mà không cần kê đơn. Thuốc bổ sung vitamin và khoáng chất không kê đơn có thể gây hại cho những người bị suy thận.
Chắc hẳn với những chia sẻ trên đây bạn đã có được câu trả lời cho câu hỏi, lọc màng bụng ăn gì và lọc màng bụng kiêng gì? Việc chủ động duy trì chế độ ăn hợp lý sẽ giúp tình trạng sức khỏe người bệnh được cải thiện một cách đáng kể sau khi điều trị.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ thăm khám, điều trị và phòng ngừa các bệnh lý tiết niệu. Với hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, đội ngũ bác sĩ được đào tạo bài bản, dịch vụ y tế hoàn hảo sẽ đem lại kết quả điều trị tối ưu cho khách hàng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
