Khi người bệnh mắc thoát vị đĩa đệm, nhân nhầy bên trong đĩa đệm cột sống sẽ trượt ra khỏi vị trí ban đầu, gây áp lực lên các dây thần kinh xung quanh, dẫn đến cảm giác tê và đau. Nguyên nhân và triệu chứng của tình trạng này là gì sẽ được giải đáp thông qua bài viết sau.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của ThS.BS Nguyễn Thị Oanh - Bác sĩ Nội cơ xương khớp - Khoa Nội tổng hợp - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
1. Tổng quan bệnh thoát vị đĩa đệm
Thoát vị đĩa đệm là một thuật ngữ dùng để mô tả tình trạng khi nhân nhầy của đĩa đệm cột sống bị lệch ra khỏi vị trí ban đầu, xuyên qua dây chằng và chèn ép vào các rễ thần kinh, gây ra các triệu chứng tê bì và đau nhức.
Tình trạng này thường xuất phát từ chấn thương hoặc do quá trình thoái hóa, nứt, rách của đĩa đệm và có thể xảy ra ở bất kỳ đoạn nào của cột sống. Trên thực tế, tình trạng đau lan tỏa từ thắt lưng xuống chân (đau thần kinh tọa) do thoát vị đĩa đệm ở cột sống thắt lưng là phổ biến nhất.
Trắc nghiệm: Bạn biết gì về bệnh đau cổ vai gáy?
Đau cổ vai gáy là tình trạng cơ vùng vai gáy co cứng gây đau, kèm theo các hạn chế vận động khi quay cổ hoặc quay đầu. Bệnh thường xuất hiện vào buổi sáng và có liên quan chặt chẽ đến hệ thống cơ xương khớp và mạch máu vùng vai gáy.
2. Nguyên nhân bệnh thoát vị đĩa đệm
Một số nguyên nhân chính gây bệnh mà một người có thể gặp phải bao gồm:
- Làm việc, vận động, lao động quá sức hoặc sai tư thế dẫn đến tổn thương đĩa đệm và cột sống.
- Tuổi tác là nguyên nhân phổ biến nhất. Khi quá trình lão hóa diễn ra, đĩa đệm và cột sống mất nước, thoái hóa xơ cứng và dễ bị tổn thương.
- Chấn thương ở vùng lưng.
- Các bệnh lý bẩm sinh hoặc mắc phải ở vùng cột sống như gù vẹo, thoái hóa cột sống.
- Yếu tố di truyền.
Ngoài ra, còn có một số yếu tố nguy cơ của bệnh thoát vị đĩa đệm như:
- Cân nặng: Cân nặng càng lớn, gánh nặng lên đĩa đệm cột sống càng cao, đặc biệt là ở khu vực thắt lưng.
- Nghề nghiệp: Những người lao động chân tay, mang vác nặng, sai tư thế đều có nguy cơ cao mắc bệnh.
3. Triệu chứng bệnh
Một số triệu chứng điển hình của thoát vị đĩa đệm bao gồm:
- Đau nhức tay hoặc chân: Bệnh nhân trải qua các cơn đau đột ngột ở vùng cổ, thắt lưng, vai gáy, và tay chân. Tính chất đau có thể từ âm ỉ kéo dài vài ngày, vài tuần, hoặc vài tháng, đến rất dữ dội, và tăng lên khi vận động hoặc đi lại, nhưng giảm đi khi nghỉ ngơi.
- Triệu chứng tê bì tay chân: Nhân nhầy của đĩa đệm thoát ra ngoài sẽ chèn ép các rễ thần kinh, gây ra cảm giác đau nhức và tê bì ở vùng thắt lưng và cổ, sau đó lan xuống mông, đùi, cẳng chân và gót chân. Người bệnh có thể bị rối loạn cảm giác, cảm thấy như có kiến bò trong người.
- Yếu cơ, bại liệt: Xuất hiện khi bệnh ở giai đoạn nặng và thường sau một thời gian dài mới phát hiện. Ở giai đoạn này, người bệnh gặp khó khăn trong việc đi lại và vận động, dần dần dẫn đến teo cơ, teo chân, và có thể liệt các chi, khiến người bệnh phải ngồi xe lăn.
Bên cạnh đó, cũng có những trường hợp bệnh nhân bị thoát vị đĩa đệm nhưng không xuất hiện triệu chứng. Tuy nhiên, khi gặp các dấu hiệu sau, bệnh nhân cần đến bệnh viện và tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức:
- Đau, tê bì, yếu cơ ngày càng nặng, ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt thường ngày.
- Tình trạng són tiểu hoặc bí tiểu.
- Mất cảm giác tại các vùng gọi là “yên ngựa” trên cơ thể như bắp đùi trong, phía sau chân, vùng quanh hậu môn.
- Nếu thoát vị đĩa đệm không được điều trị sớm, tình trạng này sẽ gây ra những biến chứng nghiêm trọng:
- Khi nhân nhầy chui vào trong ống sống và chèn ép rễ thần kinh, làm hẹp khoang sống, bệnh nhân có nguy cơ bị liệt nửa người hoặc bại liệt toàn thân.
- Hội chứng đuôi ngựa: Rễ thần kinh vùng thắt lưng bị chèn ép, dẫn đến không kiểm soát được việc đi đại tiện.
- Khi người bệnh không vận động lâu ngày dẫn đến cơ suy yếu, bị teo, các chi teo nhanh chóng, chân tay trở nên nhỏ lại, khả năng đi lại và vận động giảm sút.
- Rối loạn cơ vòng: Rễ thần kinh bị tổn thương gây ảnh hưởng đến cơ vòng đường tiểu, dẫn đến bí tiểu, sau đó là đái dầm dề, nước tiểu chảy rỉ ra một cách thụ động.
4. Đối tượng nguy cơ bệnh
Các đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh bao gồm:
- Những người lao động chân tay, thường xuyên mang vác nặng hoặc làm việc sai tư thế.
- Người thừa cân, béo phì.
- Người có tiền sử gia đình có nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm.
5. Các biện pháp chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm
Trong quá trình khám lâm sàng, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ căng cứng vùng lưng của bệnh nhân bằng cách yêu cầu bệnh nhân nằm xuống và thực hiện các động tác di chuyển chân theo nhiều tư thế khác nhau để xác định nguyên nhân gây đau.
Bên cạnh đó, bác sĩ cũng có thể thực hiện các thử nghiệm về chức năng thần kinh để đánh giá mức độ thả lỏng, trương lực cơ, khả năng đi lại và khả năng cảm nhận kích thích.
Thông thường, quá trình khám lâm sàng kết hợp với thu thập thông tin tiền sử sẽ giúp bác sĩ kết luận về tình trạng bệnh.
Để tìm hiểu các nguyên nhân khác hoặc xác định rõ vùng bị tổn thương, bác sĩ sẽ chỉ định tiến hành các xét nghiệm bổ sung sau:
- Hình ảnh chẩn đoán bao gồm X quang, CT scan, MRI, và chụp cản quang. Các phương pháp này cung cấp hình ảnh về tình trạng sức khỏe của bệnh nhân từ nhiều góc độ khác nhau, hỗ trợ trong quá trình đưa ra kết luận chính xác về tình trạng bệnh.
- Test thần kinh: Phương pháp đo điện cơ dùng để xác định mức độ lan truyền của xung thần kinh dọc theo các mô thần kinh giúp xác định vị trí và phạm vi tổn thương của các dây thần kinh.
6. Thoát vị đĩa đệm có chữa được không?
Quá trình chữa trị thoát vị đĩa đệm phụ thuộc vào nhiều yếu tố chính như sau:
- Tình trạng thoát vị đĩa đệm: Thời gian hồi phục phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của thoát vị đĩa đệm. Các triệu chứng như đau, tê liệt, và yếu cơ thường gây ra cảm giác khó chịu cho người bệnh nhưng có thể được điều trị hiệu quả thông qua các phương pháp vật lý trị liệu mà không cần dùng thuốc hay phẫu thuật.
- Sự kiên trì của bệnh nhân: Đĩa đệm bị tổn thương trong một thời gian dài, vì vậy để đạt được kết quả tích cực như mong đợi, người bệnh cần kiên trì điều trị ít nhất vài tháng.
7. Phương pháp điều trị bệnh
Để điều trị thoát vị đĩa đệm bảo tồn, người bệnh nên tránh những tư thế gây đau, tuân thủ kế hoạch luyện tập và sử dụng thuốc để giúp giảm các triệu chứng trong thời gian ngắn.
Các loại thuốc được sử dụng bao gồm thuốc giảm đau, thuốc giãn cơ và corticoid phong bế ngoài màng cứng. Trong trường hợp các biện pháp này không giải quyết được triệu chứng sau vài tuần, bác sĩ sẽ xem xét biện pháp vật lý trị liệu.
Một số trường hợp bệnh cần sử dụng phương pháp phẫu thuật, tuy nhiên, tỷ lệ này rất nhỏ. Bác sĩ sẽ xem xét và sử dụng phẫu thuật nếu sau 6 tuần điều trị bảo tồn mà không có hiệu quả, đặc biệt là khi bệnh nhân trải qua các triệu chứng như yếu cơ, khó đứng, khó đi lại, hoặc mất kiểm soát cơ vòng.
Ngoài ra, một số phương pháp thay thế uống thuốc cũng giúp giảm các triệu chứng đau lưng như:
- Phương pháp kéo nắn xương khớp
- Châm cứu
- Mát-xa
- Yoga
Đồng thời, người bệnh cũng nên áp dụng chế độ sinh hoạt phù hợp trong quá trình điều trị thoát vị đĩa đệm:
- Hạn chế hoạt động mạnh, tăng cường nghỉ ngơi và thực hiện các bài tập nhẹ nhàng theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhân viên y tế.
- Đến khám ngay khi có các triệu chứng nặng hơn như tê liệt ở chân, đau tê vùng bàn tọa, khó tiểu hoặc đại tiện, hoặc yếu đột ngột ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, đặc biệt là chân.
- Tránh nằm quá lâu, tốt nhất là nghỉ ngơi một thời gian ngắn rồi đứng dậy và thực hiện các hoạt động nhẹ nhàng như đi lại hay làm việc nhà vì nằm quá lâu có thể gây cứng khớp cột sống và làm yếu cơ.
8. Phòng ngừa bệnh
Người bệnh có thể thực hiện một số biện pháp để ngăn chặn tình trạng thoát vị đĩa đệm sau:
- Thực hiện các hoạt động thể chất vừa sức bằng các môn thể thao như bơi lội và đạp xe đạp để tăng cường sức khỏe và linh hoạt cho cơ cạnh cột sống. Việc tập luyện này giúp ổn định cột sống và giảm nguy cơ tổn thương đĩa đệm.
- Tránh mang vác quá nặng, thực hiện các hoạt động vận động một cách cẩn thận, vừa sức và tránh các tư thế không đúng.
- Giữ cân nặng ở mức phù hợp với chiều cao, tránh tạo áp lực quá nặng lên cột sống.
Nhìn chung, tình trạng thoát vị đĩa đệm xảy ra khi nhân nhầy của đĩa đệm trong cột sống chệch ra khỏi vị trí bình thường, đồng thời gây chèn ép các rễ thần kinh gây ra các triệu chứng như tê bì và đau nhức.
Tình trạng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh. Vì vậy, khi có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng, người bệnh nên đến các cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một bệnh viện đa khoa chuyên thăm khám và điều trị các bệnh lý liên quan đến cơ xương khớp như viêm khớp, thoái hóa, thoát vị, đau nhức xương khớp, và nhiều loại bệnh khác.
Vinmec đã áp dụng các phương pháp chẩn đoán và điều trị bằng các công nghệ y học hiện đại, mang lại hiệu quả cao và giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh.
Sự thành công lớn của Vinmec không chỉ là nhờ vào việc trang bị cơ sở vật chất hiện đại, mà còn nhờ vào đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và chuyên môn. Quy trình thăm khám và điều trị được thực hiện bởi các chuyên gia có tay nghề cao, từ đó mang lại kết quả điều trị tối ưu nhất cho các bệnh nhân.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
