Công dụng cây ban lá dính

Cây ban lá dính là dược liệu được sử dụng trong các bài thuốc điều trị đau lưng, phong thấp, nhức xương, tiểu tiện ra máu... Cùng tìm hiểu đặc điểm, công dụng và cách dùng vị thuốc ban lá dính qua bài viết dưới đây.

Cây ban lá dính còn được gọi là thanh thiên, lưu ký lô, nguyên bảo thảo, có tên khoa học Hypericum sampsonii Hance – thuộc họ Măng cụt (Clusiaceae). Đây là loại cây thảo sống nhiều năm và có những đặc điểm sau:

• Chiều cao cây từ 50 – 70cm, thân nhẵn và tròn;
• Lá cây mọc đối và dính liền với nhau tại gốc, vì vậy lá cây thường không có cuống, mặt dưới lá màu nhạt và có điểm những tuyến màu đen;
• Hoa cây mọc thành xim ngù ở ngọn cây và nách lá, hoa nhỏ màu vàng, có 5 lá đài hình bầu dục điểm tuyến màu đen. Hoa có 5 tràng cùng dạng với lá đài. Nhị hoa hợp thành 3 nhóm, trong đó mỗi nhóm có 12 – 15 nhị. Mùa ra hoa của cây vào khoảng tháng 4 – 6;
• Quả cây thuộc dạng quả nang, hình nón có 3 mảnh nhỏ. Trong quả chứa nhiều hạt hình trứng nhọn.

Công dụng cây ban lá dính đối với sức khỏe đã được thực hiện qua nhiều nghiên cứu khoa học. Theo đó, dược liệu này chứa nhiều hoạt chất gồm naphthodianthron; các loại flavonoid (quercetin, kaempferol, quercitin, amentoflavon, isoquercitrin, luteolin, rutin, hyperosid, myricetin); hợp chất phloroglucinol (adhyperforin, hyperforin); tinh dầu (secquiterpin, monoquiterpin) và các hợp chất anthraquinon (pseudohypericin, hypericin)...

Công dụng cây ban lá dính theo y học hiện đại:

• Tác dụng kháng virus: Hoạt chất pseudohypericin và hypericin trong dược liệu có tác dụng tiêu diệt và ức chế sự phát triển của virus cúm, HIV gây suy giảm miễn dịch ở người, bại liệt, Herpes simplex, viêm gan C, Cytomegalovius;
• Tác dụng trên proteinkinase C: Hoạt chất pseudohypericin và hypericin có công dụng ức chế proteinkinase C. Các nghiên cứu cho thấy nồng độ ức chế 50% hoạt động của enzym proteinkinase C trong môi trường in vitro là 1,7 μg/ml đối với hypericin và 15 μg/ml đối với pseudohypericin;
• Các hoạt chất trong cây ban làm ức chế hấp thu seronin (chất vận chuyển thần kinh), giúp làm dịu thần kinh, giãn nở mao mạch, từ đó có công dụng giải âu lo, trị suy nhược tâm thần.

Cây ban lá dính trong Đông y có tính mát, vị cay đắng và tác dụng hoạt huyết, chỉ huyết, thanh nhiệt giải độc nên được dùng trong các bài thuốc chữa bệnh với công dụng sau:

• Trị kinh nguyệt không đều, thổ huyết, chảy máu cam, tiểu ra máu;
• Phong thấp đau nhức;
• Trị ho, ra mồ hôi trộm, lỵ;
• Dạng dùng ngoài có công dụng chữa đinh độc, nhọt sưng, đòn ngã tổn thương, chốc đầu, rắn cắn, bỏng nước sôi.

Cây ban lá dính được dùng trong các bài thuốc chữa bệnh như sau:

• Bài thuốc chữa đau lưng, nhức xương, phong thấp: Dùng 20 – 50g thân cành hoặc 10 – 20g rễ cây ban lá dính, 20g thân rễ cốt toái bổ. Tất cả các vị thuốc được thái nhỏ, đem sắc với nước và chia làm 2 lần uống trong ngày;
• Bài thuốc chữa kiết lỵ, tiêu chảy ra máu, kinh nguyệt không đều, chảy máu mũi: Dùng 50g cây ban lá dính, 20g mỗi vị thuốc gồm lá trắc bá và huyết dụ. Hỗn hợp dược liệu đem sắc với nước dùng uống trong ngày;
• Bài thuốc chữa tiểu tiện ra máu: Dùng 8 – 10g hạt ban lá dính, đem sao vàng, tán nhỏ và dùng uống với nước ấm.

Cần lưu ý không sử dụng vị thuốc trong điều trị bệnh đối với người không chứng thực và ứ trệ.

Như vậy, cây ban lá dính là dược liệu có nhiều công dụng đối với sức khỏe. Cũng như các vị thuốc khác, dược liệu này có thể gây ra những tác dụng phụ nhất định. Vì vậy, để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong điều trị, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.