Đo áp lực thẩm thấu niệu là xét nghiệm nhằm xác định khối lượng các chất hòa tan trong một đơn vị thể tích nước tiểu thông qua việc đo nồng độ các chất hòa tan trong nước tiểu. Đây là phương pháp có độ chính xác cao và đóng vai trò hiệu quả trong việc hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý thay vì xét nghiệm đo tỷ trọng nước tiểu.
1. Áp lực thẩm thấu niệu là gì?
Áp lực thẩm thấu niệu biểu thị nồng độ các chất hòa tan trong nước tiểu, là giá trị cho thấy nồng độ nhiều hay ít của các ion như chloride, natri, ure hay kali. Glucose niệu cũng ảnh hưởng đến nồng độ thẩm thấu niệu khi lượng glucose trong nước tiểu tăng cao. Tỷ trọng nước tiểu ở người bình thường cũng phần nào phản ánh áp lực thẩm thấu niệu
Đánh giá áp lực thẩm thấu niệu cho phép bác sĩ biết được khả năng của thận bệnh nhân trong việc duy trì cân bằng nước điện giải cho cơ thể. So sánh áp lực thẩm thấu niệu với áp lực thẩm thấu máu còn giúp đánh giá khả năng điều chỉnh của thận hoặc tìm hiểu các chất hòa tan bất thường trong nước tiểu. Tỷ lệ áp lực thẩm thấu niệu/ áp lực thẩm thấu huyết tương bình thường sẽ ở mức 1/3.
Đo áp lực thẩm thấu niệu sẽ được chỉ định trong các trường hợp sau:
- Chẩn đoán và đánh giá các bất thường về dịch và điện giải trong cơ thể
- Quyết định nhu cầu dịch trong cơ thể
2. Đo áp lực thẩm thấu niệu như thế nào?
Về mẫu bệnh phẩm: mẫu bệnh phẩm được sử dụng để đo áp lực thẩm thấu niệu là nước tiểu 24h, bệnh nhân không cần nhịn ăn trước khi đo áp lực thẩm thấu niệu đối với mẫu bệnh phẩm nước tiểu ngẫu nhiên nhưng cần khai thác các thuốc mà bệnh nhân sử dụng trong vòng 72 giờ trước đó (nhất là các thuốc lợi tiểu)
Cách đo áp lực thẩm thấu niệu:
- Áp lực thẩm thấu niệu sẽ được đo bằng máy đo thẩm thấu kế (osmometry)
- Nguyên tắc đo: dựa vào sự thay đổi điểm nhiệt độ đông đặc của nước tiểu so với nước
- Tính áp lực thẩm thấu niệu: cứ 1 mOsm/kg sẽ là giảm nhiệt độ đông xuống 0,001858 °C nên nhiệt độ đông của nước tiểu càng thấp thì áp lực thẩm thấu niệu càng cao.
- Nếu không có máy đo áp lực thẩm thấu niệu thì có thể ước tính bằng công thức sau: Áp lực thẩm thấu niệu = [ Na + K + Urea] là tổng nồng độ 3 chất trong nước tiểu tính bằng mmol/l
3. Ý nghĩa của các bất thường trong áp lực thẩm thấu niệu:
Đối với mẫu bệnh phẩm nước tiểu ngẫu nhiên áp lực thẩm thấu niệu sẽ vào khoảng 50- 1200 mOsm/ kg H2O hay 50- 1200 mmol/kg
Đối với mẫu bệnh phẩm sau nhịn ăn 12-14h áp lực thẩm thấu niệu bình thường là: trên 850 mmol/kg
Các trường hợp tăng áp lực thẩm thấu niệu gồm có:
- Mất nước
- Hội chứng tăng tiết ADH bất thường
- Đái tháo đường
- Tăng natri máu
- Bệnh Addison
- Suy tim ứ huyết
- Tiêu chảy, phù
- Xơ gan
- Toan ceton máu
- Chế độ ăn nhiều protid
Các trường hợp giảm áp lực thẩm thấu niệu gồm có:
- Uống nhiều nước
- Đái tháo nhạt
- Suy thận cấp
- Viêm cầu thận
- Cường Aldosterol
- Tăng canxi máu
- Hạ kali máu
- Bệnh đa u tủy xương
- Thiếu máu hồng cầu hình liềm
- Tắc nghẽn đường tiết niệu
4. Ý nghĩa lâm sàng của đo áp lực thẩm thấu niệu:
Độ thẩm thấu niệu sẽ đo số lượng các phần tử có hoạt tính thẩm thấu trong 1 kg nước tiểu phản ánh khả năng cô đặc nước tiểu của thận. Do đó xét nghiệm đặc biệt hữu ích để đánh giá tình trạng tăng hoặc giảm natri trong cơ thể, ngoài ra còn giúp chẩn đoán phân biệt giữa tăng nito máu nguồn gốc trước thận với hoại tử ống thận cấp do thiếu máu cục bộ. Tuy nhiên trong một số trường hợp gây ra thay đổi kết quả do các tác nhân như:
- Sử dụng kháng sinh
- Sử dụng thuốc chống trầm cảm, điều trị tâm thần
- Sử dụng hóa chất điều trị ung thư, dextran, thuốc lợi tiểu, glucose, manitol và thuốc cản quang
Kiểm tra sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm bệnh tật, từ đó có kế hoạch điều trị đạt kết quả tối ưu. Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec có các gói Khám sức khỏe tổng quát phù hợp với từng độ tuổi, giới tính và nhu cầu riêng của quý khách hàng với chính sách giá hợp lý, bao gồm:
- Gói khám sức khỏe tổng quát kim cương
- Gói khám sức khỏe tổng quát Vip
- Gói khám sức khỏe tổng quát đặc biệt
- Gói khám sức khỏe tổng quát toàn diện
- Gói khám sức khỏe tổng quát tiêu chuẩn
Kết quả khám của người bệnh sẽ được trả về tận nhà. Sau khi nhận được kết quả khám sức khỏe tổng quát, nếu phát hiện các bệnh lý cần khám và điều trị chuyên sâu, Quý khách có thể sử dụng dịch vụ từ các chuyên khoa khác ngay tại Bệnh viện với chất lượng điều trị và dịch vụ khách hàng vượt trội.
Để đăng ký khám và điều trị nhanh nhất, Quý Khách có thể liên hệ Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
