Đẳng sâm hay còn được ví như nhân sâm của người nghèo, bởi thành phần trong đẳng sâm có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ tương tự như nhân sâm. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người chưa biết hết được công dụng của loại cây này.
1. Cây thuốc đẳng sâm
Đẳng sâm có tên gọi khoa học Codonopsis sp. Tuy nhiên dược liệu đẳng sâm được biết đến như dược liệu quý được sử dụng rất nhiều trên thế giới và mỗi quốc gia sẽ có những tên gọi khác nhau cho đẳng sâm, chẳng hạn như ở Trung Quốc đẳng sâm được gọi Dang Shen Giseng, Nauy gọi Cordonkilikke, Thuỵ điển gọi Fatigmans...
Tại Việt Nam, đẳng sâm cũng được gọi theo nhiều tên khác nhau như: đảng sâm, sâm ngọc linh, hồng đẳng sâm, sâm rừng...
Đẳng sâm thuộc loài cây thân cỏ, dây leo có thời gian sống khá lâu. Tuỳ thuộc vào vị trí địa lý cũng như điều kiện tự nhiên ở môi trường sống xung quanh của đẳng sâm mà thân cây có thể mọc lan dưới đất hay leo lên một vật hoặc một cây khác.
Cây đẳng sâm được thu hoạch vào mùa đông, và dấu hiệu nhận biết bởi lá cây đã úa vàng và rụng lá nhiều. Hoặc có thể thu hoạch đẳng sâm vào thời điểm đầu xuân năm sau khi đó lá cây đẳng sâm chưa đâm chồi nảy lộc. Trong quá trình thu hoạch đẳng sâm, cần phải thực hiện đào cả rễ sâu trên 0.7 mét và không được làm trầy xước rễ cây. Sau khi thu hoạch rễ cây được mang về rửa sạch cát bụi, sau đó ủ một đêm hoặc có thể đồ đẳng sâm sao cho bốc hơi là được. Khi đẳng sâm mềm có thể bào mỏng từ 1 đến 2 ly rồi tẩm nước gừng để giảm bớt tính hàn hoặc sao qua trước khi sử dụng. Đẳng sâm được bảo quản bằng cách đậy kín để tránh ẩm, cần thoáng gió, khô ráo, tránh trường hợp đẳng sâm bị mốc vì vị thuốc đẳng sâm có tính thảo dược ngọt và dễ bị mối mọt.
Đẳng sâm có tác dụng gì? Trong đông y đẳng sâm có tính bình có vị ngọt nên có thể tác động trực tiếp vào phế và tỳ giúp ích khí, bổ trung, sinh tân và tiện tỳ. Đẳng sâm có thể được dùng cho các trường hợp người bệnh bị tỳ vị hư nhược, khí hư huyết hư, thể trạng mệt mỏi, ăn kém, đại tiện lỏng...
2. Công dụng của đẳng sâm với sức khỏe con người
Đẳng sâm được sử dụng làm thuốc bổ chữa các chứng bệnh liên quan đến đi tiêu phân sống, lỏng hoặc nát, ăn không tiêu, sắc mặt nhợt nhạt, tiếng nói nhỏ, chân tay mỏi yếu, thở ngắn, mệt mỏi, phế hư sinh ho.... Bên cạnh đó, đẳng sâm còn được sử dụng thay cho nhân sâm ở những bài thuốc có thể chữa các chứng bệnh như tiêu hoá hư yếu, tiêu hoá kém, cùng với các vị thuốc khác như Bạch truật, bạch linh, hoài sơn, liên nhục.... Bài thuốc sử dụng đẳng sâm kết hợp với sâm linh, bạch truật tán, hương sa lục quân giúp bổ trung ích khí chữa các bệnh liên quan đến suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ hoặc trẻ bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hoá, rối loạn hấp thu kéo dài.
Đẳng sâm sẽ được sử dụng với liều dùng khoảng từ 9 đến 30 một ngày và dùng ở dạng thuốc sắt, hoặc thuốc hoàn hoặc bột tán.
3. Các bài thuốc sử dụng đẳng sâm
Bài thuốc dưỡng khí, hư tỳ, kém ăn... Sử dụng đẳng sâm kết hợp cùng các vị khác như mộc hương 80 gam, 160 gam hoàng kỳ, 160 gam long nhãn, 160 gam bạch truật, 160 gam hắc táo, 160 gam phục linh, 40 gam cam thảo, 40 gam đại táo, 16 gam đương quy, 16 gam viễn chí. Đem tất cả hỗn hợp các vị thuốc trên đi tán nhỏ rồi cho vào lọ thuỷ tinh đậy kín. Mỗi lần sử dụng lấy khoảng 9 gam và hoà tan với nước ấm và uống trước khi ăn hai tiếng. Bài thuốc này có thể mang lại hiệu quả giúp cơ thể nhanh chóng phục hồi nếu sử dụng kiên trì và đều đặn.
Bài thuốc tăng cường thể trạng cho người già yếu. Sử dụng 40 gam đẳng sâm cùng với 12 gam đương quy, 12 gam long nhãn, 12 gam ngưu tất. Các nguyên liệu kể trên mang đi làm sạch và sắc thuốc để uống. Và để đạt hiệu quả tốt nhất của thuốc thì bạn nên sử dụng sau bữa ăn.
Bài thuốc giúp ổn định đường ruột và hệ tiêu hoá. Sử dụng 30 gam đẳng sâm, 30 gam thăng ma, 30 gam bạch truật, 30 gam sài hồ, 30 gam trần bì, 30 gam cam thảo, 100gr hoàng kỳ, 12 gam đại táo, 12 gam gừng tươi, 2 gam đương quy. Sử dụng các vị thuốc này đem đi sắc lấy nước uống. Hoặc có thể mang các vị thuốc này đi tán nhỏ thành bột và hoà với nước ấm mỗi khi sử dụng. Bài thuốc này nên sử dụng 18 gam mỗi ngày và chia làm hai lần sử dụng trước bữa ăn khoảng 2 giờ.
Bài thuốc chữa mệt mỏi, cơ thể suy nhược, kém ăn. Sử dụng 16 gam đẳng sâm, 8 gam bạch phục linh, 12 gam bạch truật, 4 gam cam thảo... Đem các vị thuốc này đi sắc lấy nước uống hàng ngày. Hoặc có thể tán thành bột mịn và hoà tan với nước ấm khi sử dụng Một ngày dùng không quá 20 gam bột tán mịn.
Một số phương thuốc kinh nghiệm hỗ trợ các tình trạng bệnh như ăn uống không tiêu, mệt mỏi, nôn, tiêu chảy, có thể dùng đẳng sâm, phục linh, bạch truật, thạch liên nhục, bạch biển đậu, cát cánh, sa nhân, dĩ mễ, cam thảo tán thành bột mịn và hoà tan với nước để uống. Hoặc sử dụng trị tử xung huyết cơ năng với đẳng sâm từ 30 đến 60 gam mỗi ngày được mang đi sắc lấy nước uống chia làm hai lần trong ngày, thực hiện trong 5 ngày của thời kỳ kinh nguyệt. Hoặc những người gầy suy kiệt có thể lấy 16 gam đẳng sâm, 12 gam hoài sơn, Ý dĩ, cam thảo, khoản đông hoa, xa tiền từ sắc nước uống hàng ngày và được chia thành 3 lần uống.
Đẳng sâm mặc dù mang lại nhiều lợi ích cho sức khoẻ nhưng đẳng sâm cũng giống như các vị dược liệu khác nếu sử dụng không đúng cách có thể gây ra phản tác dụng. Thậm chí có thể làm cho bệnh tiến triển nặng và nghiêm trọng hơn. Vì vậy, khi sử dụng đẳng sâm, bạn cần lưu ý;
- Trước khi muốn sử dụng đẳng sâm bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để xác định xem đẳng sâm có thực sự mang lại hiệu quả điều trị cho tình trạng hiện tại của bạn không. Hơn nữa, bác sĩ cũng sẽ giúp bạn hiểu và sử dụng đúng cách, đúng liều phù hợp với tình trạng bệnh và mang lại hiệu quả điều trị tốt nhất.
- Bạn không nên tự ý kết hợp đẳng sâm với các dược liệu thuộc họ hắc
- Bạn nên sử dụng đẳng sâm theo đúng liều lượng đã được chỉ định, không nên sử dụng quá liều có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn và ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ
- Bạn cần thực hiện kết hợp giữa việc sử dụng thuốc với chế độ ăn, luyện tập thể dục, nghỉ ngơi khoa học và hợp lý.
- Sử dụng thuốc sẽ có hiệu quả từ từ nên bạn cần kiên trì thực hiện mới nhận thấy được tác dụng của thuốc.
- Đối với những trường hợp phụ nữ mang thai hoặc phụ nữ đang cho con bú, bạn không nên tự ý sử dụng đẳng sâm khi không được sự cho phép của bác sĩ điều trị.
Trên đây là những thông tin quan trọng về vị thuốc đẳng sâm, bạn nên đọc kỹ trước khi dùng để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
