Bệnh thương hàn là một bệnh truyền nhiễm cấp tính gây dịch gây nhiễm độc nhiễm khuẩn toàn thân, đặc biệt là tổn thương đường tiêu hóa. Nếu không người bệnh không được chẩn đoán và điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí là tổn thương.
1. Tổng quan về bệnh thương hàn
1.1. Khái niệm
Bệnh thương hàn là bệnh do trực khuẩn Salmonella typhi và Salmonella paratyphi gây ra. Trong đó, trực khuẩn Salmonella typhi là trực khuẩn gram âm không sinh nha bào dễ mọc ở môi trường nuôi cấy thông thường, trực khuẩn có 3 loại kháng nguyên chính: O, H và Vi. Các dấu hiệu lâm sàng của trực khuẩn là sốt kéo dài và gây nhiều biến chứng, đặc biệt là xuất huyết tiêu hóa và thủng ruột.
Salmonella là loại trực khuẩn gram âm, có lông, có sức đề kháng tốt ở ngoại cảnh; trong đất sống được vài tháng; trong nước và phân sống được vài tuần; trong thực phẩm đông lạnh được 2 - 3 tháng và sống cả ở những thực phẩm có nồng độ muối cao; ở 1000C phải hơn 5 phút mới diệt được. Khi xâm nhập vào cơ thể, Salmonella sẽ phát triển và sinh sản ở ruột non và đi vào máu sau khi đi vào hàng rào axit dạ dày. Tế bào .bạch cầu có vai trò chuyên chở vi khuẩn đi vào gan, lách, tủy xương để. Vi khuẩn sẽ sinh sôi với cấp số nhân khi xâm nhập vào túi mật, hệ thống ống mật và mô lympho trong ruột.
Đây là một bệnh truyền nhiễm cấp tính, các con đường lây nhiễm bệnh:
- Qua đường tiêu hóa: trực khuẩn thải qua phân ở tất cả các giai đoạn bệnh, nhất là ở giai đoạn nung bệnh.
- Trực khuẩn lây truyền qua đường ăn uống bởi nước hay thức ăn bị nhiễm.
- Ngoài ra, trực khuẩn còn lây qua đường nước tiểu, đờm, chất nôn.
Trong nhiều trường hợp, người bệnh mang trực khuẩn không có triệu chứng, biểu hiện lâm sàng, nên rất khó kiểm soát và người bệnh. Theo thống kê, số người bệnh khỏi về lâm sàng nhưng vẫn tiếp tục mang vi khuẩn đến hàng tháng, hàng năm sau do vi khuẩn khu trú trong đường mật, đường ruột là 3 - 5%.
1.2. Biểu hiện của bệnh
Ở giai đầu của bệnh (sau khi nhiễm bệnh từ 7 -15 ngày), sẽ có nhiều biểu hiện, triệu chứng rõ rệt. Dựa vào một số triệu chứng sau đây, để chẩn đoán lâm sàng bệnh:
- Sốt: Bệnh thương hàn có triệu chứng sốt rất phổ biến, có thể sốt cao từ 39-40 độ C. Kèm theo triệu chứng sốt, người bệnh xuất hiện thêm các dấu hiệu nhức đầu, mất ngủ, ù tai, nói ngọng, đến tình trạng nằm bất động thờ ơ với ngoại cảnh, rồi có thể li bì, mê sảng hoặc hôn mê (ít gặp).
- Xuất hiện hồng ban: tức là các ban dát nhỏ 2- 3mm, màu hồng thường mọc ở bụng, mạng sườn, ngực
- Gan tổn thương: to mềm, bụng trướng nhẹ, đau dọc hố chậu phải, đi ngoài khoảng 5-6 lần/ngày, phân màu vàng nâu, đặc biệt mùi rất khắm.
- Mạch chậm tương đối so với huyết áp, huyết áp thấp.
2. Vì sao bệnh thương hàn gây ra các biến chứng?
Bệnh thương hàn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ra các biến chứng rất nguy hiểm về đường tiêu hóa, tim mạch, tiết niệu, não...Với sự tiến bộ của y học, nhiều loại kháng sinh tốt đã ra đời, làm giảm tỷ lệ biến chứng nhưng một số trường hợp vẫn gặp phải. Các nguyên nhân gây biến chứng là do độc tố, do bội nhiễm vi khuẩn khác, do tai biến của kháng sinh.
2.1. Biến chứng đường tiêu hóa
Các biến chứng về đường tiêu hóa mà người bệnh thường gặp là: xuất huyết tiêu hóa, thủng ruột, biến chứng gan mật...
Xuất huyết tiêu hóa thường xảy ra vào tuần thứ 2 – 3 của bệnh. Bệnh có thể tự khỏi nhưng cũng có kèm theo những triệu chứng nặng hơn như: mạch nhanh, huyết áp hạ, da xanh, bụng trướng, đi ngoài phân đen. Có khoảng 15%, người bệnh bị biến chứng xuất huyết tiêu hóa.
Thủng ruột: gây đau bụng dữ dội ở hố chậu phải hoặc lan tỏa toàn bụng, mạch nhanh, huyết áp hạ. Khám có phản ứng thành bụng, cảm ứng phúc mạc, gõ mất diện đục trước gan. Bệnh thường xuất hiện ở tuần thứ 2 – 3 của bệnh.
Biến chứng gan mật: viêm gan, viêm túi mật...
2.2. Biến chứng tim mạch
Các biến chứng tim mạch do bệnh thương hàn gây ra gồm: viêm cơ tim, trụy tim mạch; viêm tắc động mạch, tĩnh mạch; viêm màng ngoài tim.
2.3. Biến chứng đường tiết niệu
Bao gồm: viêm cầu thận, viêm đài bể thận, viêm tiểu cầu thận, suy thận cấp.
2.4. Nhiễm trùng khu trú cơ quan
Viêm màng não mủ, viêm đài bể thận...
3. Phòng chống
Để phòng được bệnh, trước tiên cần điều trị người lành mang trùng, cách ly và xử lý chất thải của người bệnh, tiêm phòng vắc-xin.
Ngoài ra, cần cải thiện tình trạng vệ sinh môi trường, kiểm soát nước, chất thải, cống rãnh, khử trùng nguồn nước, cần được sát khuẩn bằng dung dịch cloramin B, vôi bột. Ở những nơi bệnh thương hàn thường xuyên xảy ra nên tiêm phòng bằng vắc-xin, tùy từng hiệu lực của từng loại vắc-xin có thể tiêm nhắc lại sau 2-5 năm.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang triển khai dịch vụ tiêm vắc-xin thương hàn:
- Trẻ sẽ được các bác sĩ chuyên khoa nhi – vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc - xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế thế giới nhằm đảm bảo hiệu quả tốt và an toàn nhất cho trẻ.
- Đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng nhi giàu kinh nghiệm, chuyên nghiệp, hiểu tâm lý trẻ và áp dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
- 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và đánh giá lại sức khỏe trước khi ra về.
- Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Vinmec và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy ra.
- Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
- Vắc xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt để đảm bảo chất lượng.
- Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng Quốc gia.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang cung cấp Chương trình tiêm chủng trọn gói với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai.
Riêng trong tháng 12/2019, Vinmec miễn phí tiêm Vắc-xin Viêm gan B sơ sinh (tiêm ngay sau khi sinh) cho bé khi đăng ký Gói tiêm chủng trọn gói dành cho trẻ từ 0-1 tuổi hoặc từ 0-2 tuổi.
Để đăng ký tiêm phòng cho trẻ, Quý khách vui lòng liên hệ trực tiếp đến Hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc hoặc đặt hẹn TẠI ĐÂY.
XEM THÊM:
