Uống thuốc giảm đau efferalgan nhiều có hại không mặc dù đây là thuốc được sử dụng khá phổ biến nhưng không phải ai cũng nắm rõ. Với thành phần là paracetamol, các trường hợp quá liều là phổ biến và có thể xảy ra vô tình hoặc trong trường hợp tự gây hại. Nếu quá liều đáng kể có thể dẫn đến suy gan vĩnh viễn khi không được điều trị kịp thời.
1. Paracetamol gây hại cho cơ thể như thế nào?
Paracetamol thường được dùng bằng đường uống và có nhiều dạng khác nhau, chẳng hạn như ở dạng viên nén, viên nén, dạng hòa tan và dạng lỏng. Chúng sẽ đi đến dạ dày và ruột vào cơ thể, giúp giảm đau và hạ sốt. Sau đó, paracetamol bị bất hoạt trước khi được đưa ra khỏi cơ thể.
Khoảng 20% lượng thuốc được xử lý ở thành ruột và phần còn lại ở gan. Kết quả là một lượng nhỏ hợp chất độc hại (n-acetyl-p-benzoquinone imine, hoặc NAPQI) được hình thành trong gan nhưng nhanh chóng được giải độc bởi một chất gọi là glutathione. Tuy nhiên, khi dùng quá liều, lượng dự trữ glutathione có thể bị cạn kiệt do đó không đủ để loại bỏ lượng NAPQI tăng lên. NAPQI sau đó có thể tích tụ và gây hại cho gan.
Paracetamol là loại thuốc phổ biến nhất khi dùng quá liều, có thể dẫn đến suy gan mặc dù đã sử dụng thuốc bảo vệ gan. Suy gan cấp và nặng nề có thể gây tử vong nhanh chóng.
2. Các nguy cơ dẫn đến quá liều paracetamol?
Có nhiều lý do để một người dùng quá liều paracetamol, có thể là do cố tình hay vô tình được thực hiện - ví dụ như trẻ mới biết đi và những người có thị lực kém.
Một số khác lại dùng liều paracetamol cao hơn mức khuyến cáo để giảm đau trong vài ngày. Những người này có thể không có ý định tự sát và đôi khi thậm chí có thể không nhận ra họ đang làm hại chính mình cho đến khi bắt đầu cảm thấy không khỏe.
Trong đó, có một số đối tượng sẽ có nguy cơ tổn thương gan do paracetamol cao hơn số còn lại, nếu có một trong các đặc điểm sau:
- Đang dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như rifampicin, phenobarbital, phenytoin, carbamazepine và rượu.
- Bị suy dinh dưỡng - ví dụ do bệnh mãn tính hoặc rối loạn ăn uống.
- Bị bệnh gan do rượu.
3. Các triệu chứng của quá liều paracetamol là gì?
Quá liều paracetamol có thể không có triệu chứng trong ngày đầu tiên. Cảm giác buồn nôn và nôn ói đôi khi có thể xảy ra vài giờ sau khi dùng quá liều.
Sau 24 giờ, người bệnh có thể bị đau dưới xương sườn bên phải (là nơi có gan) và có thể có biểu hiện màu vàng trên lòng trắng mắt và da. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể có các triệu chứng khác bao gồm:
- Bị nhầm lẫn và mất phương hướng (bệnh não gan).
- Thận cũng có thể bị ảnh hưởng do giảm lượng nước tiểu và có thể xảy ra suy thận.
- Lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết) có thể xảy ra.
- Có thể có một lượng axit tích tụ trong máu khiến bệnh nhân thở nhanh hơn.
4. Đánh giá ngộ độc paracetamol tại bệnh viện như thế nào?
Bác sĩ tiếp cận bệnh nhân sẽ đánh giá đầy đủ các thông tin về ngộ độc paracetamol, bao gồm:
- Số lượng viên đã uống
- Thời điểm xảy ra quá liều thuốc
- Dạng bào chế thuốc đã dùng, ở dạng viên nén, viên nén, dạng lỏng hay dạng hòa tan
- Các loại thuốc khác cũng uống cùng lúc
- Bất kỳ loại rượu nào được uống cùng một lúc
- Bất kỳ yếu tố nghi ngờ tự tử nào, chẳng hạn như có dấu hiệu gợi ý trước đó, để lại thư tuyệt mệnh...
Bên cạnh đó, bác sĩ cũng cần thực hiện thêm các xét nghiệm máu, bao gồm:
- Định lượng nồng độ paracetamol. Kết quả sẽ cho biết lượng paracetamol đã được sử dụng.
- Xét nghiệm chức năng gan: đây là một nhóm các xét nghiệm máu cho biết gan đang hoạt động như thế nào. Ban đầu, chúng có thể bình thường. Khi chúng tăng cao, điều này cho biết rằng các tế bào gan đã chết và có thể bị suy gan. Xét nghiệm đông máu (được gọi là thời gian prothrombin) là một chỉ báo sớm hơn và tốt hơn về tổn thương gan.
- Thời gian prothrombin: là một phần của các xét nghiệm đông máu sẽ được yêu cầu, điều này cho biết máu 'loãng' như thế nào. Gan tạo ra các yếu tố quan trọng cho quá trình đông máu. Khi gan bị tổn thương, thời gian prothrombin tăng lên. Mức độ càng cao thì sự liên quan đến gan càng nặng. Chỉ số này cũng sẽ được kiểm tra nhiều lần.
- Xét nghiệm chức năng thận: đây là những xét nghiệm máu xem xét chức năng của thận, cho biết nếu có bất kỳ tổn thương thận hoặc suy thận.
- Lượng đường trong máu: nếu ở mức thấp (được gọi là hạ đường huyết) có thể xảy ra khi gan bị suy. Mẫu máu kiểm tra đường tại đầu ngón tay sẽ cần được thực hiện hàng giờ.
- Khí máu động mạch: lấy mẫu máu động mạch cho biết nồng độ axit trong máu. Nồng độ axit được cơ thể kiểm soát rất chặt chẽ và trong trường hợp quá liều paracetamol, nồng độ axit có thể tăng lên sớm. Những bệnh nhân này có bệnh cảnh nặng hơn và sẽ vào tình trạng suy gan nhanh chóng.
5. Điều trị quá liều paracetamol như thế nào?
Nếu bệnh nhân quá liều paracetamol được đưa đến bệnh viện trong tình trạng không ổn định - chẳng hạn như huyết áp thấp - hoặc suy gan nặng, thì sẽ cần được điều trị tại đơn vị chăm sóc đặc biệt.
Nồng độ paracetamol trong máu sẽ là một yếu tố giúp định hướng điều trị bằng N-acetylcysteine tiêm tĩnh mạch khẩn cấp hay dùng qua đường uống. Đây là một thuốc giúp bảo vệ gan và giúp khôi phục mức glutathione. Thuốc cũng có thể giúp gan chống lại độc tính do ngộ độc paracetamol gây ra. Tuy nhiên, thuốc chỉ có hiệu quả nhất khi dùng trong vòng tám giờ sau khi dùng quá liều paracetamol. Trong trường hợp nếu có tổn thương gan liên tục do quá liều paracetamol thì việc điều trị này có thể cần phải kéo dài. N-acetylcysteine được sử dụng cho trẻ em và cả phụ nữ có thai. Ở phụ nữ mang thai, quá liều paracetamol cũng có thể ảnh hưởng đến gan của thai nhi và N-acetylcysteine cũng có thể giúp ngăn ngừa điều này.
Biến chứng chính sau khi dùng quá liều paracetamol là suy gan. Bệnh nhân có thể cần được chuyển đến đơn vị gan mật chuyên khoa nếu kết quả xét nghiệm máu xác nhận bị suy gan cũng như điều chỉnh các rối loạn chuyển hóa có liên quan.
Ghép gan khẩn cấp là phương pháp điều trị duy nhất giúp cứu vãn khi xảy ra suy gan cấp nặng không thể hồi phục.
Cuối cùng, tất cả các bệnh nhân sẽ cần được gặp bác sĩ tâm thần trước khi xuất viện, nhằm loại trừ khả năng quá liều paracetamol là do tự ý.
Tóm lại, thuốc giảm đau paracetamol là loại thuốc giảm đau không kê đơn được sử dụng phổ biến. Theo đó, các trường hợp quá liều paracetamol cũng thường gặp phải. Vì vậy, cần tuân thủ chỉ định dùng thuốc và chỉ dùng khi thật sự cần thiết; riêng đối với người già và trẻ em, cần có sự bảo quản thuốc kỹ lưỡng và thực hiện những chỉ dẫn an toàn.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: drugs.com, webmd.com, nhs.uk
