Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Sắt thuộc một thành phần cấu thành nên huyết sắc tố của hồng cầu, hỗ trợ vận chuyển dưỡng khí và thán khí trong hô hấp. Thiếu sắt sẽ gây ra ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe, đặc biệt, đây là nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu máu vô cùng nguy hiểm.
1. Quá trình hấp thụ sắt vào cơ thể
Sắt là một nguyên tố vi lượng thiết yếu và đóng vai trò đặc biệt quan trọng đối với sức khỏe. Theo tài liệu của Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, quá trình hấp thu sắt bắt đầu từ dạ dày nhưng chủ yếu diễn ra tại hành tá tràng và ở mức độ ít hơn tại đoạn đầu ruột non. Để có thể hấp thu được, sắt sẽ phải chuyển từ dạng ferric (Fe3+) sang dạng ferrous (Fe2+). Pepsin tách sắt khỏi các hợp chất hữu cơ và chuyển thành dạng gắn với các axit amin hoặc đường.
Trong trường hợp bị thiếu sắt, một lượng sắt lớn hơn được hấp thu qua diềm bàn chải vào tế bào niêm mạc ruột và vào máu đi về tĩnh mạch cửa. Ngược lại, trong trường hợp cơ thể quá tải sắt thì lượng sắt được hấp thu vào tế bào niêm mạc ruột sẽ giảm đi.
Có khoảng 2/3 lượng sắt trong cơ thể chứa trong hemoglobin (≈ 2500mg), khoảng 30% sắt được dự trữ ở trong ferritin và hemosiderin trong hệ liên võng nội mô tại gan, lách, tủy xương,... Sắt được dự trữ chủ yếu trong ferritin, là một protein có cấu trúc đa phân tử, được hấp thu tốt nhất khi đang đói vì thức ăn sẽ làm giảm sự hấp thu vi chất dinh dưỡng quan trọng này.
2. Thời điểm uống sắt hợp lý nhất trong ngày
Thời điểm uống sắt vào lúc nào tốt nhất? Theo bác sĩ chuyên khoa, bạn nên uống sắt lúc sáng sớm sẽ có tác dụng tốt, vì lúc này cơ thể vừa trải qua một giấc ngủ dài và khoảng thời gian này là lúc hàm lượng canxi và sắt trong cơ thể đang ở mức thấp nhất. Vì vậy, mỗi ngày uống sắt vào buổi sáng là điều được các chuyên gia khuyến khích.
Sắt là một khoáng chất rất quan trọng trong quá trình tạo máu cho cơ thể, không chỉ đối với người lớn mà còn đối với trẻ em đang trong quá trình phát triển thì không thể thiếu chất này.
Sắt được hấp thu tốt nhất vào thời điểm bạn đang đói vì thức ăn sẽ làm giảm sự hấp thụ vi chất dinh dưỡng quan trọng này. Tốt nhất là bạn nên uống sắt trước hay sau bữa ăn sáng khoảng 30 phút.
3. Vai trò của sắt
Sắt rất cần thiết để tạo hemoglobin, đây là một thành phần quan trọng trong máu và cung cấp oxy đến các cơ quan trọng trong cơ thể của chúng ta. Đặc biệt, chất sắt rất quan trọng đối với phụ nữ đang mang thai và trẻ nhỏ.
Đối với phụ nữ mang thai:
Trong thời gian thai kỳ, cơ thể của người mẹ phải trải qua nhiều sự thay đổi cả về tâm lý và sinh lý. Chính vì vậy mà chúng ta thường thấy sự thay đổi rõ nhất là tình trạng thiếu máu của người phụ nữ đang mang thai.
Vì vậy mà chế độ dinh dưỡng cho bà bầu cũng thay đổi để bổ sung chất sắt trong suốt thai kỳ và giúp tái tạo máu hiệu quả. Tuy nhiên, trong thời gian này, người mẹ cần cung cấp nhiều chất dinh dưỡng để thai nhi hấp thụ tốt nên không thể bảo đảm đầy đủ các khoáng chất.
Vì vậy, người mẹ cần phải bổ sung thêm từ các loại thực phẩm chức năng và uống sắt mỗi ngày. Uống sắt còn hỗ trợ tổng hợp các khoáng chất giúp cho cơ thể phòng tránh tác nhân gây thiếu máu, giúp cho thai nhi hấp thu tối ưu hơn. Ngoài ra, thai nhi trong quá trình hình thành các cơ quan mà đặt biệt là sự hình thành não bộ sẽ rất cần được cung cấp đầy đủ các khoáng chất thiết yếu, đặc biệt là bổ sung đầy đủ chất sắt.
Chính vì vậy ở thời gian này mẹ bầu cần chú ý uống sắt mỗi ngày để mang đến một sức khỏe tốt cho bản thân và cung cấp đầy đủ cho sự phát triển toàn diện của thai nhi.
Đối với trẻ em:
Không chỉ thai nhi mới cần được cung cấp đầy đủ chất sắt mà trẻ nhỏ cũng rất cần bổ sung đầy đủ khoáng chất. Uống sắt mỗi ngày không những giúp trẻ bổ sung nguyên tố sắt do thiếu máu mà còn hỗ trợ và hấp thu lượng canxi cần thiết để phát triển khung xương toàn diện.
Để trẻ có một sức khỏe toàn diện thì việc bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh mỗi ngày là điều rất cần thiết mà các bậc phụ huynh cần chú ý.
3. Một số lưu ý khi uống thuốc sắt
- Không nên uống canxi cùng với sắt bởi vì nếu liều lượng của canxi ở mức 300mg có thể gây ra cản trở sự hấp thụ của sắt. Đây chính là một lưu ý dành cho bạn khi uống sắt, hãy cân đối liều lượng và thời gian uống thuốc để tránh gây nên hiện tượng các khoáng chất cản trở sự hấp thụ lẫn nhau.
- Vitamin C có tác dụng khử Fe3+ thành Fe2+ để sắt dễ hấp thu, vì vậy, bạn nên uống nước cam để chất sắt được hấp thụ vào cơ thể. Trong protein động vật cũng chứa chất giúp hỗ trợ hấp thụ sắt tối ưu, vì vậy, nên bổ sung cá, thịt trong các bữa ăn hàng ngày ngày. Tuy nhiên, cần chú ý tránh các thức uống gây kích thích như trà, cà phê, nước giải khát có gas vì chúng cản trở quá trình hấp thụ của sắt.
- Không nên phối hợp chung thuốc sắt với các thuốc kháng sinh nhóm tetracyclin và nhóm quinolon, thuốc kháng acid, hormone tuyến giáp.
- Do sắt được hấp thu tốt hơn nếu uống lúc đói và chất trong thức ăn ( là những thức ăn chứa nhiều canxi) sẽ làm ảnh hưởng tới sự hấp thu sắt nên thời điểm tốt nhất để uống viên sắt thường là trước khi ăn 1 giờ hoặc sau khi ăn 2 giờ. Uống thuốc với ít nhất nửa cốc nước và không nhai viên thuốc khi uống (đối với các dạng viên).
- Trẻ em dưới 12 tuổi hoặc người già không dùng dạng viên mà sử dụng dạng giọt hoặc sirô (dễ nuốt). Cần theo đúng chỉ dẫn về liều lượng số giọt hoặc thìa đong thuốc hợp với từng lứa tuổi, khi uống dạng siro răng sẽ có màu đen (khắc phục bằng cách hút qua ống hút, pha vào nước rồi hút).
Bạn có thể bổ sung các thực phẩm giàu chất sắt như: Hàu, thịt bò, cá và thịt gà,... và ăn những thực phẩm này kèm với những thực phẩm, hoa quả giàu vitamin C để giúp hấp thu sắt tốt hơn. Tránh uống trà, cà phê gần bữa ăn (nên uống cách bữa ăn ít nhất 1 giờ) vì những thức uống này có chứa caffein, tanin sẽ làm giảm đáng kể khả năng hấp thụ chất sắt của cơ thể.
Thạc sĩ. Bác sĩ Mỹ có kinh nghiệm trên 6 năm làm bác sĩ Nội khoa tại các Bệnh viện Trung Ương Huế, Bệnh viện Đại học Y dược Huế; Bệnh viện Tâm Trí Đà nẵng; Bệnh viện Đà Nẵng. Hiện là Bác sĩ Nội Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
