U nang buồng trứng lành tính là một bệnh lý phụ khoa phổ biến và không quá nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu không được can thiệp kịp thời, một số trường hợp u phát triển nhanh sẽ dẫn đến các biến chứng như lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung, thậm chí là ung thư… Vì vậy, mọi người nên đi tầm soát định kỳ để sớm phát hiện bệnh, từ đó có phương pháp điều trị phù hợp.
Bài viết được tham vấn chuyên môn cùng Bác sĩ chuyên khoa II Trần Thị Mai Hương - Bác sĩ Sản phụ khoa - Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng.
1. U nang buồng trứng lành tính
Về bản chất, u nang buồng trứng là một túi chứa chất lỏng nằm trong hoặc ở bề mặt buồng trứng. Đây là một bệnh lý phụ khoa khá phổ biến và có thể xuất hiện ở bất kỳ giai đoạn nào trong cuộc đời, kể từ thời thơ ấu chưa dậy thì cho đến khi đã lớn tuổi.
Phần lớn các u nang buồng trứng lành tính vì thường các nang trứng không thoái hóa sau khi trứng đã rụng. Trong nhiều trường hợp, u nang không gây ra triệu chứng nào và thường chỉ được phát hiện tình cờ. Sau vài chu kỳ kinh nguyệt, các u nang buồng trứng lành tính này sẽ tự tiêu biến mà không cần điều trị.
Tuy nhiên, một số triệu chứng nghiêm trọng lại có thể xảy ra ở người mắc u nang buồng trứng, đặc biệt là trong trường hợp gặp phải biến chứng như vỡ. Để bảo vệ sức khỏe, mỗi phụ nữ cần khám và kiểm tra vùng chậu thường xuyên cũng như nhận biết các triệu chứng báo hiệu về một vấn đề nghiêm trọng tiềm ẩn.
2. Các dấu hiệu u nang buồng trứng lành tính
Các u nang buồng trứng lành tính hầu hết là u nang cơ năng không gây triệu chứng và sẽ tự tiêu biến. Mặc dù vậy, u nang buồng trứng lành tính phát triển lớn sẽ gây ra những biểu hiện sau.
- Đau vùng chậu - một cơn đau âm ỉ hoặc đau nhói ở vùng bụng dưới bên có u nang.
- Chướng hoặc nặng bụng.
- Đầy hơi.
Trong trường hợp xảy ra biến chứng như vỡ u nang hoặc xoắn buồng trứng, người bệnh sẽ đột ngột trải qua cơn đau bụng dữ dội kèm xuất huyết âm đạo, buồn nôn, nôn ói, da tái xanh, thở nhanh và tụt huyết áp. Các dấu hiệu này là triệu chứng cấp cứu phụ khoa và cần đưa người bệnh đến bệnh viện ngay.
3. Các nguyên nhân của u nang buồng trứng là gì?
Phần lớn các u nang ở buồng trứng sẽ phát triển sau chu kỳ kinh nguyệt. Trong đó, hầu hết là các u nang cơ năng, các loại u nang khác ít phổ biến hơn.
3.1. U nang cơ năng
Là một bộ phận của cơ quan sinh dục nữ, buồng trứng có nhiệm vụ nuôi dưỡng và phóng thích trứng mỗi tháng. Trứng được bảo vệ và cung cấp chất dinh dưỡng bởi nang trứng. Sau đó, những nang trứng này sẽ sản xuất hormone estrogen và progesterone giúp giải phóng trứng khi tới thời điểm rụng, từ đó hỗ trợ điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.
Những nang trứng bình thường vẫn phát triển dù không có sự xuất hiện của trứng sẽ được gọi là u nang cơ năng và được chia thành 2 loại:
- U nang buồng trứng lành tính: Một quả trứng sẽ vỡ ra khỏi nang trứng vào giữa chu kỳ kinh nguyệt và đi vào ống dẫn trứng đến lòng tử cung để có cơ hội thụ tinh, làm tổ. Sau đó, nang trứng còn lại sẽ tự tiêu biến, khởi đầu vòng tuần hoàn của một nang trứng mới. Vì thế, một nang buồng trứng sẽ hình thành khi nang trứng không vỡ ra hoặc đã rụng trứng nhưng vẫn tiếp tục phát triển.
- U nang buồng trứng hoàng thể: Sau khi trứng được phóng ra, thụ tinh và hình thành phôi thai, nang trứng sẽ không bị tiêu biến ngay mà vẫn tiếp tục tạo ra estrogen và progesterone nhằm giữ cho lớp nội mạc tử cung ổn định, tạo điều kiện thuận lợi cho phôi thai làm tổ. Khi đó, nang trứng được gọi là nang hoàng thể. Đến khoảng tuần thứ 10 hoặc 12 của thai kỳ, khi bánh nhau đã hình thành và đảm nhiệm chức năng duy trì lượng hormone trong máu, hoàng thể sẽ dần thoái hóa. Trong trường hợp hoàng thể tiếp tục phát triển, tiết dịch vào túi trống và tăng kích thước thì sẽ gọi là u nang hoàng thể.
3.2. Các u nang khác
Một số loại u nang khác chứa dịch, chất đặc hoặc cả hai với bản chất không liên quan đến chức năng bình thường của chu kỳ kinh nguyệt.
- U tế bào mầm: Còn được biết đến với tên gọi là u quái, khối u này chứa nhiều loại mô khác nhau bao gồm tóc, da hoặc răng do được hình thành từ các tế bào mầm phôi thai. U tế bào mầm hiếm khi chuyển hóa thành ung thư.
- U nang dạng tuyến: Loại u này thường xuất hiện trên bề mặt buồng trứng và bên trong u chứa đầy nước hoặc chất nhầy.
- U nang dạng nội mạc tử cung là loại u có bản chất giống các tế bào nội mạc tử cung chịu tác động như một chu kỳ kinh nguyệt nhưng lại phát triển ngoài tử cung.
4. Cách chẩn đoán u nang ở buồng trứng
Khi khám và thực hiện siêu âm vùng chậu, việc phát hiện một u nang trên buồng trứng thường khá đơn giản. Bác sĩ sẽ xem xét kích thước và thành phần bên trong của u nang là dịch, chất đặc hoặc hỗn hợp để quyết định liệu có cần thực hiện thêm các xét nghiệm nhằm xác định loại u buồng trứng và cần điều trị hay không. Trong đó, một số xét nghiệm bao gồm:
- Thử thai: Một u nang hoàng thể có thể được gợi ý nếu thử thai cho kết quả dương tính.
- Siêu âm vùng chậu: Hình ảnh trong tử cung và buồng trứng cũng như sự xuất hiện của u nang sẽ được thể hiện rõ ràng qua siêu âm đầu dò âm đạo giúp xác định bản chất bên trong chứa dịch lỏng, đặc hay hỗn hợp.
- Nội soi ổ bụng: Thông qua một vết mổ rất nhỏ, một máy thu hình và một nguồn sáng nhỏ có kích thước rất nhỏ được đưa vào ổ bụng giúp bác sĩ quan sát buồng trứng và can thiệp để loại bỏ u nang ở buồng trứng. Phẫu thuật này cần phải thực hiện tại phòng mổ và yêu cầu gây mê cũng như trang bị đầy đủ phương tiện hồi sức.
- Xét nghiệm máu CA 125: Kháng nguyên ung thư 125 (CA 125) là một loại protein thường có nồng độ trong máu tăng cao ở phụ nữ mắc ung thư buồng trứng. Nếu khối u nang có tính chất rắn và đặc sẽ làm gia tăng nguy cơ ung thư buồng trứng và bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện xét nghiệm này. Tuy nhiên, nồng độ CA 125 cao cũng có khả năng xảy ra trong những trường hợp không có ung thư như lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung và các bệnh viêm nhiễm ở vùng chậu.
5. Điều trị u nang buồng trứng
Các yếu tố như tuổi, loại, kích thước và bản chất của u nang cùng với các triệu chứng đi kèm sẽ quyết định phác đồ điều trị u nang ở buồng trứng. Từ những thông tin này, bác sĩ sẽ lựa chọn một trong ba hướng điều trị sau:
- Thận trọng chờ đợi: Trong nhiều trường hợp, người bệnh có thể chờ đợi và thực hiện siêu âm định kỳ để xem u nang có biến mất trong vòng vài tháng. Đây thường được coi là lựa chọn tốt nhất không phân biệt tuổi tác nếu như không có triệu chứng nào và siêu âm chỉ cho thấy sự hiện diện của một u nang đơn giản, nhỏ, chứa chất lỏng.
- Dùng thuốc: Các loại thuốc nội tiết tố như thuốc tránh thai có thể được bác sĩ chỉ định để ngăn ngừa sự tái phát của u nang ở buồng trứng. Tuy nhiên, thuốc tránh thai không thể làm giảm kích thước của một u nang hiện có.
- Phẫu thuật: Phẫu thuật sẽ được chỉ định trong trường hợp u nang ở buồng trứng lớn, không có dấu hiệu của u nang cơ năng và tiếp tục phát triển qua hai hoặc ba chu kỳ kinh nguyệt, gây đau, nhất là khi có biến chứng liên quan đến u nang buồng trứng. Nếu khối u nang được lấy ra có bản chất ung thư, người bệnh sẽ cần được kiểm tra thêm chuyên khoa ung thư phần phụ. Đôi khi, người bệnh cần cắt bỏ toàn bộ tử cung, buồng trứng và ống dẫn trứng kết hợp với hóa trị hoặc xạ trị bổ sung để ngăn ngừa tế bào ác tính di căn.
Tóm lại, u nang buồng trứng lành tính không phải là một bệnh lý đáng sợ. Phần lớn u nang là lành tính không gây ra triệu chứng gì và đôi khi tự biến mất sau vài chu kỳ kinh nguyệt. Tuy nhiên, việc nắm rõ các kiến thức trên là cần thiết để nhận biết những dấu hiệu cảnh báo khi u nang ở buồng trứng gây biến chứng hoặc trở nên ác tính. Điều này giúp can thiệp điều trị kịp thời và bảo vệ sức khỏe sinh sản của bản thân.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang có Gói khám và sàng lọc cho các bệnh lý phụ khoa cơ bản. Gói khám này giúp khách hàng phát hiện sớm các bệnh viêm nhiễm, tạo điều kiện cho việc điều trị trở nên hiệu quả và tiết kiệm chi phí. Gói khám cũng bao gồm việc sàng lọc sớm ung thư phụ khoa (ung thư cổ tử cung) cho nữ giới ngay cả khi chưa có triệu chứng hoặc có những triệu chứng sau:
- Khách hàng nữ có nguy cơ cao như vệ sinh cá nhân kém, quan hệ tình dục không an toàn hoặc đã từng nạo phá thai.
- Khách hàng gặp các triệu chứng khác như dịch âm đạo bất thường, cảm giác ngứa, đau vùng kín hoặc chảy máu âm đạo bất thường.
- Âm đạo chảy máu bất thường
- Các vấn đề liên quan đến kinh nguyệt như chu kỳ kéo dài bất thường hoặc kinh nguyệt không đều.
- Dịch âm đạo có dấu hiệu khác thường (như mùi hôi hoặc màu sắc khác).
- Vùng kín bị đau, ngứa.
Người bệnh nên đi khám và nhận tư vấn từ bác sĩ chuyên khoa nếu có bất kỳ triệu chứng nào bất thường.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
