Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ chuyên khoa I Phạm Thị Yến - Chuyên khoa sản - Khoa sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hải Phòng
Nội xoay thai là thủ thuật trực tiếp điều chỉnh tư thế của thai trong buồng tử cung thành ngôi thuận để tạo điều kiện sinh ngã âm đạo. Đối với ngôi thai bất thường, việc nắm vững nguyên tắc và thực hiện nội xoay thai chính xác sẽ giúp cho việc chuyển dạ đường tự nhiên được dễ dàng, vừa tránh cho sản phụ một cuộc mổ không cần thiết.
1. Nội xoay thai là gì?
Xoay thai là một thuật ngữ chuyên ngành sản khoa. Trong đó, bác sĩ, nữ hộ sinh hay người đỡ sinh giàu kinh nghiệm sẽ thực hiện một thủ thuật với mục đích là chuyển vị trí thai nhi trong lòng tử cung từ ngôi bất thường mà khó hay không sinh thường được thành ngôi có thể sinh thường được qua đường âm đạo.
Trong thực tế, xoay thai được chia ra làm hai loại, dựa vào cách thức thực hiện là ngoại xoay thai (còn gọi là xoay thai ngoài) và nội xoay thai (còn gọi là xoay thai trong). Điểm khác biệt lớn nhất giữa hai loại xoay thai này là nếu như xoay thai ngoài thường tiến hành khi thai gần đủ tháng, nội xoay thai lại là xoay thai trong buồng tử cung, ngay trong quá trình chuyển dạ.
Hoàn cảnh thường áp dụng nội xoay thai nhất là đối với thai thứ hai trong cuộc đỡ sinh thai đôi qua ngã âm đạo. Lúc này, mục đích của xoay thai trong là chuyển thai còn lại từ ngôi vai thành ngôi mông hay ngôi chỏm cho dễ sinh thường, với điểm thuận lợi là cổ tử cung và phần phụ của mẹ đã giãn rộng sau lần sinh thứ nhất.
2. Chỉ định của nội xoay thai
Chính vì nội xoay thai là kỹ thuật thực hiện ngay trong lòng tử cung, kỹ thuật này thường có chỉ định cho thai cuối cùng có ngôi vai nằm ngang khi đỡ đẻ đa thai. Trong thực hành lâm sàng thường ngày, đó là thai thứ hai trong đỡ song sinh.
Ngoài ra, nội xoay thai cũng có thể xem xét thực hiện để giúp sản phụ sinh thường trong trường hợp sinh một thai, nhẹ cân, ngôi vai nhưng là thai lưu, thai dị tật nặng mà tiên lượng thai khó có khả năng sống được nhằm tránh cho mẹ một cuộc mổ lấy thai không cần thiết.
Để thực hiện kỹ thuật nội xoay thai, bên cạnh việc có chỉ định sinh ngã âm đạo, sản phụ còn phải cần có đầy đủ các điều kiện sau đây: cổ tử cung mở hết, còn dịch ối, tuyệt đối loại trừ bất tương xứng đầu - chậu và thai phải còn khỏe mạnh, không suy thai.
Các chống chỉ định khi thực hiện nội xoay thai là ở những sản phụ sinh con so, tử cung có sẹo mổ cũ và đã hết ối trong buồng tử cung. Đồng thời, không nên bất chấp tiến hành nội xoay thai ở những nơi không có phòng mổ, thiếu thốn các phương tiện theo dõi, hồi sức cho sản phụ, cấp cứu sơ sinh nói chung.
3. Thực hiện kỹ thuật nội xoay thai như thế nào?
Thực hiện nội xoay thai phải là một bác sĩ chuyên ngành sản khoa. Trong trường hợp cấp bách, đánh giá sản phụ có đầy đủ các yếu tố thuận lợi cơ bản, một nữ hộ sinh hay người đỡ sinh có kinh nghiệm vẫn được chấp nhận thực hành kỹ thuật này. Tuy nhiên, cho dù thực hiện bởi đối tượng nào, nguyên tắc vô khuẩn luôn cần được tuân thủ nghiêm túc. Người thao tác cần phải chuẩn bị đầy đủ các bước rửa tay theo trình tự các bước rửa tay ngoại khoa, mặc áo vô khuẩn chuyên dụng và mang găng, khẩu trang, đội nón trong suốt quá trình làm.
Sau khi giải thích rõ ràng cho sản phụ và thân nhân về nội xoay thai bao gồm mục đích, cách thức và nguy cơ có thể xảy ra, bác sĩ cần phải tiêm thuốc giãn cơ, giảm đau và an thần cho sản phụ. Thông thường giữa hai lần chuyển dạ trong khi sinh thai đôi, tử cung sẽ có khuynh hướng giảm cơ trước khi bắt đầu cuộc chuyển dạ tiếp theo. Tuy nhiên, nếu cơn gò tử cung xảy ra liên tục, bác sĩ sẽ phải can thiệp giảm cường độ lẫn tần số bằng tiêm truyền thuốc giảm co liên tục, nhằm tạo điều kiện thuận lợi để nội xoay thai; sau khi nội xoay thai thành công thì lại chuyển sang dùng thuốc tăng co.
Bên cạnh đó, các phương tiện cấp cứu hồi sức cho mẹ và nhi cần chuẩn bị sẵn sàng ngay bên cạnh, bao gồm nguồn khí thở oxy, dịch truyền, thuốc vận mạch.
Trước khi chính thức thực hiện nội xoay thai, bác sĩ cần kiểm tra lần cuối, đảm bảo đầy đủ các điều kiện trước khi xoay thai. Các cơn co tử cung phải được kiểm soát thưa dần về tần số, giảm dần về cường độ, vẫn còn ối và ngôi còn ở vị trí cao, lỏng. Ngoài ra, khi thăm khám âm đạo thấy cổ tử cung mở hết, khung chậu rộng...
Lúc thai thứ nhất đã sổ, bác sĩ sẽ khám kỹ lại thai thứ hai, xác định tình trạng thai, ngôi thai, vị trí của đầu và mông thai nhi. Đôi khi không rõ ràng sẽ cần đến phương tiện siêu âm. Kế tiếp, bác sĩ sẽ đưa tay thuận vào buồng tử cung, chủ động bấm ối, đưa tay tiếp về hướng mông thai nhi để tìm chân thai nhi và kéo xuống kéo thai. Trước khi kéo phải phân biệt chân hoặc tay thai nhi để khỏi kéo nhầm. Tốt nhất là kéo cả hai chân của thai nhi cùng lúc, nếu khó quá phải kéo một chân thì kéo chân trước. Nếu kéo phải chân sau thì quay cho chân sau thành chân trước rồi kéo xuống.
Nhờ đó, thủ thuật sẽ được xem là thành công khi chuyển được ngôi vai thành ngôi mông để có thể đẻ tự nhiên. Mặc dù thế, trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ chủ động kéo từ từ thai nhi ra luôn (đại kéo thai).
Cuối cùng là bóc rau và kiểm tra sự an toàn của tử cung, âm đạo nhằm xem tử cung, âm đạo có tổn thương, rách, vỡ nứt thành, chảy máu kéo dài... hay không. Nếu có thì cần tiếp tục xử trí, tránh để sản phụ rơi vào mất máu khẩn, suy sụp tổng trạng.
4. Rủi ro khi thực hiện kỹ thuật nội xoay thai
So với ngoại xoay thai, nội xoay thai sẽ có nhiều rủi ro có thể xảy ra hơn. Quan trọng nhất là các biến chứng cơ học như vỡ tử cung và các tổn thương chảy máu, choáng mất máu...
Theo đó, sau khi thực hiện sinh thường xong, sản phụ vẫn được tiếp tục theo dõi tại khoa nhằm mục đích do mạch, huyết áp, co hồi tử cung, ra huyết âm đao hoặc biểu hiện chảy máu trong.
Ngoài ra, nếu nội xoay thai không đúng chỉ định và kỹ thuật sẽ dễ xảy ra tai biến như vỡ tử cung, thai bị sang chấn, bong nhau, suy thai...
Ngoài ra, tử cung vốn là một môi trường vô khuẩn. Vì vậy, mọi trường hợp sau khi can thiệp vào buồng tử cung phải dùng kháng sinh toàn thân đề phòng nhiễm trùng hậu sản sau đó.
Tóm lại, nội xoay thai giúp điều chỉnh tư thế thai trong quá trình chuyển dạ luôn đem lại lợi ích và đi kèm với những rủi ro nhất định. Việc thăm khám kỹ lưỡng, đánh giá đúng chỉ định của chuyển dạ sinh đường âm đạo kèm với tuân thủ nguyên tắc chuẩn xác sẽ giúp kỹ thuật đạt hiệu quả cao, đảm bảo cuộc sinh an toàn cho cả mẹ và con.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
