Thuốc tránh thai khẩn cấp được dùng cho phụ nữ để ngăn có thai ngoài ý muốn sau khi quan hệ tình dục không an toàn hoặc gặp sự cố trong việc tránh thai bằng các biện pháp khác. Việc dùng loại thuốc này trong vòng 3 ngày kể từ khi quan hệ tình dục có thể làm giảm nguy cơ mang thai. Mặc dù biện pháp này hữu ích, nhưng phụ nữ chỉ nên sử dụng trong trường hợp cần thiết.
Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ thuộc Trung tâm Sức khoẻ phụ nữ và Hỗ trợ sinh sản Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec.
1. Nguyên tắc hoạt động chung
Thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động nhờ vào các hormone hoặc chất hóa học có khả năng ngăn cản sự thụ thai. Tác dụng chính là trì hoãn quá trình rụng trứng (ovulation), tuy nhiên, một khi phôi thai đã bám vào thành tử cung thì việc sử dụng loại thuốc này sẽ trở nên vô ích. Một ví dụ điển hình là thuốc tránh thai phối hợp, loại thuốc này có thành phần hormone tương tự như thuốc tránh thai hàng ngày.
Loại thuốc này rất hiệu quả trong việc ngăn ngừa mang thai ngoài ý muốn, đặc biệt khi sử dụng càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong vòng 24 giờ sau khi quan hệ. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng, việc uống thuốc trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ sẽ giúp giảm thiểu đáng kể nguy cơ mang thai, chỉ còn khoảng 1-2%.
2. Các loại thuốc tránh thai khẩn cấp hoạt động như thế nào?
Thuốc tránh thai khẩn cấp có 3 loại, cần hoặc không cần đơn thuốc để sử dụng. Độ tuổi tối thiểu để được sử dụng thuốc tránh thai theo đơn là 17 tuổi. Liều dùng thuốc dao động từ 1 đến 2 viên, tùy thuộc vào hãng thuốc.
Trắc nghiệm: Thuốc tránh thai khẩn cấp có những tác dụng phụ gì?
Thuốc tránh thai khẩn cấp giúp ngừa thai hiệu quả nhưng cũng là con dao hai lưỡi vì có thể gây ảnh hưởng tới khả năng sinh sản của người sử dụng. Theo dõi bài trắc nghiệm dưới đây để biết thuốc tránh thai khẩn cấp có những tác dụng phụ gì?Nội dung trắc nghiệm được tham vấn chuyên môn cùng Thạc sĩ, Bác sĩ y khoa, Tạ Quốc Bản , chuyên khoa Sản phụ khoa , Khoa Sản phụ khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Phú Quốc
2.1 Levonorgestrel
Levonorgestrel là loại thuốc được dùng để ngừa thai có chứa hormone. Các sản phẩm thuốc tránh thai levonorgestrel được nhiều người lựa chọn bao gồm như My Way, Plan B One-Step, Preventeza và Take Action.
Thuốc tránh thai khẩn cấp Levonorgestrel 1,5mg nên uống càng sớm càng tốt trong vòng 72 giờ sau khi quan hệ tình dục. Thuốc vẫn có hiệu quả ngừa thai nếu sử dụng trong vòng 5 ngày sau khi quan hệ, tuy nhiên, hiệu quả sẽ giảm dần theo thời gian. Liều dùng của thuốc có thể khác biệt tùy thuộc vào từng loại.
Plan B One-Step và My Way cần uống 1 viên, trong khi một số loại thuốc khác cần uống 2 viên một lần. Đối với loại 2 viên, viên đầu tiên nên uống ngay sau khi quan hệ, tối đa là 72 giờ. Viên thứ hai uống cách viên đầu 12 giờ, không quá 16 giờ. Cả hai viên phải uống đầy đủ mới phát huy tác dụng tránh thai.
Theo FDA, Plan B One-Step có thể được sử dụng với mọi độ tuổi mà không cần đơn thuốc. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc có thể giảm ở những người bị thừa cân hoặc béo phì.
2.2 Thuốc tránh thai kết hợp (birth control bills)
Thuốc tránh thai kết hợp, gồm progesterone và estrogen, thường được sử dụng để ngừa thai hàng ngày và có thể dùng để tránh thai khẩn cấp khi sử dụng với liều lượng cao hơn trong vòng 3-5 ngày.
Tuy nhiên, hiệu quả của loại thuốc này không cao bằng các loại thuốc khác và có thể gây ra tác dụng phụ là buồn nôn. Do đó, việc sử dụng thuốc tránh thai kết hợp nhiều lần mà không có sự chỉ định của bác sĩ là không nên. Loại thuốc này chỉ được bán khi có đơn thuốc của bác sĩ.
2.3 Ulipristal (ella, ellaOne)
Ulipristal là một loại thuốc tránh thai không chứa hormone. Thành phần chính của thuốc là ulipristal acetate, có khả năng ngăn chặn hoạt động của hormone progesterone, dẫn đến việc ngăn ngừa rụng trứng. Thuốc này chỉ có hiệu quả trong vòng 5 ngày sau khi quan hệ và cần có đơn của bác sĩ. Tuy nhiên, nếu các chị em nghi ngờ mình đã mang thai, hãy đến khám bác sĩ ngay để được tư vấn.
3. Đối tượng chống chỉ định và đối tượng nên thận trọng khi sử dụng
3.1 Đối tượng chống chỉ định
- Không nên sử dụng loại thuốc này đối với người đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai.
- Không nên dùng loại thuốc này trong trường hợp có hiện tượng chảy máu âm đạo bất thường không rõ nguyên nhân.
- Chống chỉ định cho người có tiền sử bệnh lý về viêm tắc tĩnh mạch hoặc huyết khối.
3.2 Đối tượng nên thận trọng khi sử dụng
Những người sau đây nên cân nhắc kỹ trước khi sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp:
- Bệnh nhân tiểu đường.
- Người có tiền sử rối loạn tuần hoàn máu não.
- Người mắc bệnh động kinh và bệnh tim.
4. Một số loại thuốc tránh thai khẩn cấp an toàn
4.1 Levonelle
Levonelle, một loại thuốc levonorgestrel, được điều chế dưới dạng sợi tổng hợp bắt nguồn từ hormone progesterone có sẵn trong buồng trứng. Cơ chế hoạt động của thuốc là ức chế hoặc trì hoãn quá trình giải phóng trứng. Hiệu quả tránh thai của Levonelle kéo dài trong 3 ngày kể từ khi quan hệ tình dục. Quan trọng hơn, thuốc không gây ảnh hưởng đến tác dụng của các loại thuốc tránh thai khác đang được sử dụng hàng ngày.
4.2 ellaOne
EllaOne, thành phần chính là ulipristal acetate, có khả năng ức chế progesterone, từ đó làm chậm quá trình rụng trứng, giúp tránh thai hiệu quả trong vòng 5 ngày kể từ khi quan hệ.
Nữ giới vẫn có khả năng mang thai nếu quan hệ tình dục không an toàn sau khi dùng Levonelle và ellaOne. Các loại thuốc này chỉ có tác dụng ngăn ngừa mang thai trong một thời gian ngắn. Tuy nhiên, các chị em vẫn có thể sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp nhiều hơn một lần trong một chu kỳ kinh nguyệt (trong trường hợp cần thiết).
5. Lưu ý khi sử dụng thuốc tránh thai
- Tần suất sử dụng thuốc không nên vượt quá 2 lần/tháng và 3 lần/năm để tránh ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
- Chỉ uống bù liều khi xảy ra tình trạng nôn sau khi uống thuốc dưới 2 giờ.
- Buồn nôn, nhức đầu, căng ngực và rối loạn kinh nguyệt là một số tác dụng phụ có thể gặp khi sử dụng thuốc.
- Khi thai đã hình thành, các thuốc tránh thai khẩn cấp không còn tác dụng.
- Chỉ cần uống đúng liều lượng và theo hướng dẫn, thuốc tránh thai khẩn cấp sẽ phát huy tác dụng.
Nếu lạm dụng thuốc tránh thai khẩn cấp trong thời gian dài, khả năng sinh sản của người phụ nữ có thể bị ảnh hưởng, mặc dù loại thuốc này mang lại hiệu quả tránh thai cao. Do đó, việc sử dụng các biện pháp tránh thai an toàn khác như bao cao su, vòng tránh thai hoặc thuốc tránh thai hàng ngày là lựa chọn tốt hơn.
Trong trường hợp bất khả kháng phải tránh thai khẩn cấp, chị em nên tham khảo kỹ hướng dẫn sử dụng, uống thuốc ngay sau khi quan hệ, uống đủ liều và đúng thời gian theo quy định.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Nguồn tham khảo: Webmd.com
