Axit folic là dạng vitamin B tan trong nước. Folate xuất hiện tự nhiên trong thực phẩm và axit folic là dạng tổng hợp của vitamin này. Axit folic đã được chứng minh có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.
1. Axit folic là gì?
1.1 Khái niệm acid folic
Acid folic là một loại vitamin B thường chứa nhiều trong các loại thực phẩm như đậu khô, đậu Hà Lan, đậu lăng, cam hoặc các sản phẩm từ lúa mì nguyên chất, gan, măng tây, củ cải đường, rau cải xanh, rau bina...
Acid folic góp phần giúp cơ thể sản xuất các tế bào mới để thay thế cho những tế bào cũ đã già và chết đi, đồng thời ngăn ngừa những biến đổi bất thường về ADN của tế bào – nguyên nhân dẫn đến sự xuất hiện của các tế bào ung thư. Bổ sung acid folic là biện pháp để điều trị thiếu folate và thiếu máu.
Acid folic cũng có thể được sử dụng kết hợp với một số loại thuốc khác theo chỉ dẫn của bác sĩ để điều trị bệnh thiếu máu ác tính, thiếu máu bất sản hoặc thiếu máu do thiếu hồng cầu. Tuy nhiên acid folic không được sử dụng trong điều trị thiếu vitamin B12 và những tổn thương của tủy sống.
1.2 Lưu ý khi sử dụng acid folic
- Không nên sử dụng đối với những người đã từng bị dị ứng với acid folic
- Trước khi sử dụng acid folic, cần trao đổi với bác sĩ nếu bệnh nhân mắc bệnh thận hoặc nhiễm trùng hay là người nghiện rượu hoặc mắc bất kỳ loại thiếu máu nào chưa được chẩn đoán và kết luận
- Bà bầu bị thiếu máu cũng cần tham khảo ý kiến của bác sỹ trước khi quyết định có sử dụng acid folic để điều trị thiếu máu không
1.3 Liều bổ sung acid folic
- Liều thông thường cho người mắc bệnh thiếu máu: 1mg acid folic uống, hoặc tiêm bắp, tiêm dưới da hay tiêm tĩnh mạch mỗi ngày 1 lần. Sử dụng đến khi các triệu chứng lâm sàng thiếu của folate kết thúc hoặc khi xét nghiệm các thành phần trong máu đều ở mức bình thường.
- Liều dành cho người trưởng thành thiếu acid folic: Mỗi ngày dùng từ 400 microgam đến 800 microgam theo đường uống, tiêm bắp hoặc tiêm dưới da.
- Liều dành cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú: 800 microgam acid folic mỗi ngày. Có thể uống, tiêm bắp, tiêm dưới da hoặc tiêm tĩnh mạch.
- Trẻ sơ sinh thiếu acid folic: 0,1 miligam/ngày theo đường uống, tiêm bắp hoặc tiêm dưới da. Đối với trẻ từ 0 đến 5 tuổi lượng acid folic cần bổ sung mỗi ngày gấp 10 lần trẻ sơ sinh tức là 1 miligam.
- Liều duy trì: 10 năm đầu mỗi ngày bổ sung 0,1 đến 0,4 miligam acid folic. Từ 10 năm trở lên lượng thuốc mỗi ngày tăng lên 0,5 miligam.
1.4 Một số loại thuốc gây nên những tương tác xấu với acid folic
Đối với những loại thuốc này, cần thay đổi liều dùng theo chỉ dẫn của bác sĩ trong trường hợp bắt buộc phải bổ sung acid folic:
- Thuốc hỗ trợ điều trị ung thư như: Raltitrexed
- Thuốc chống động kinh thành phần chứa phenytoin
- Thuốc ức chế miễn dịch: methotrexate
- Thuốc điều trị viêm đường tiết niệu: nitrofurantoin
- Các loại thuốc điều trị bệnh liên quan đến ký sinh trùng mà trong thành phần có chứa pyrimethamine
- Thuốc kháng sinh tetracyclin
Một điều cần lưu ý acid folic là một loại thuốc vì thế cần đảm bảo để xa tầm tay của trẻ em, tránh ánh nắng trực tiếp và chỉ sử dụng theo chỉ dẫn của bác sĩ. Nếu gặp bất kỳ biểu hiện bất thường nào khi dùng thuốc cần đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được hỗ trợ kịp thời.
2. Tác dụng phụ nếu dùng acid folic quá liều
Acid folic tồn tại trong các loại thực phẩm tự nhiên dưới dạng folate. Nồng độ folate trong máu thấp có thể dẫn đến tình trạng mắc một số dị tật bẩm sinh (đối với trẻ trong giai đoạn bào thai), bệnh tim,đột quỵ và là yếu tố nguy cơ của bệnh ung thư. Tuy nhiên bổ sung acid folic quá liều có thể gây hại cho sức khỏe.
Hầu hết folate có trong thực phẩm đều được tiêu hóa tại ruột trước khi được hấp thụ vào máu. Ngược lại acid folic được bổ sung từ các nguồn khác nhau được chuyển thành dạng hoạt động trong thành ruột và cần sự trợ giúp của gan để biến chúng thành folate trước khi đưa vào máu. Quá trình này diễn ra tương đối chậm do đó việc bổ sung quá liều có thể khiến acid folic tích tụ trong máu dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.
Dưới đây là 4 tác dụng phụ phổ biến nhất của tình trạng dư thừa acid folic:
- Lượng acid folic cao có thể che giấu sự thiếu hụt vitamin B12: Cơ thể sử dụng vitamin B12 trong việc sinh tổng hợp hồng cầu và giữ cho các bộ phận như tim, não, hệ thần kinh hoạt động một cách tối ưu. Thiếu hụt vitamin B12 có thể khiến nào giảm khả năng hoạt động, lâu dần sẽ khiến hệ thống thần kinh tổn thương vĩnh viễn do đó chẩn đoán chậm tình trạng thiếu B12 đặc biệt đáng lo ngại.
Cơ thể sử dụng folate và B12 theo cách giống nhau, có nghĩa là biểu hiện của sự thiếu hụt một trong 2 chất này cũng giống nhau. Bổ sung acid folic có thể khiến những triệu chứng của thiếu hụt vitamin B12 không được phát hiện kịp thời.
- Đẩy nhanh quá trình lão hóa của các tế bào thần kinh: Lượng acid folic dư thừa có thể làm tăng tốc độ lão hóa các tế bào thần kinh theo thời gian, đặc biệt là đối với những người có lượng vitamin B12 thấp. Một nghiên cứu được thực hiện đối với những người trên 60 tuổi có nồng độ folate trong máu cao do được bổ sung thường xuyên acid folic chứ không phải hấp thu từ các loại thực phẩm tự nhiên cho thấy tình trạng rối loạn nhận thức, suy giảm trí nhớ nhiều hơn so với những người bình thường.
- Kìm hãm sự phát triển não bộ của trẻ: Bổ sung đầy đủ lượng folate khi mang thai giúp giảm nguy cơ dị tật bẩm sinh cũng như cần thiết cho sự phát triển trí não của bé vì thế phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, đang mang thai hoặc cho con bú được khuyến khích bổ sung acid folic. Tuy nhiên bổ sung quá nhiều acid folic có thể cản trở hoạt động của hormone insulin và kìm hãm sự phát triển não bộ của trẻ. Trong một nghiên cứu thực hiện gần đây, trẻ dưới 5 tuổi có mẹ bổ sung trên 1000 microgam acid folic mỗi ngày khi mang thai (nhiều hơn so với mức cần thiết) đạt điểm kiểm tra phát triển trí não thấp hơn so với những trẻ mà mẹ chỉ sử dụng từ 400 đến dưới 1000 microgam acid folic mỗi ngày.
- Tăng khả năng phát triển của các khối u: Cơ chế hoạt động của acid folic là bảo vệ và tăng cường sự phát triển của tất cả các loại tế bào, kể cả tế bào ung thư. Chúng giúp các tế bào ung thư ngày càng nhân lên và nhanh chóng di căn sang các cơ quan khác. Những người đã từng mắc ung thư tuyến tiền liệt hoặc ung thư đại trực tràng được bổ sung hơn 1000 microgam acid folic mỗi ngày có nguy cơ tái phát cao hơn những người bình thường từ 1,7% đến 6,4%. Nhưng đó là đối với những nguồn bổ sung acid folic khác còn hấp thu folate từ những thực phẩm hàng ngày không làm tăng nguy cơ ung thư.
Acid folic là một loại vitamin nhóm B chứa nhiều trong một số loại thực phẩm như đậu khô, đậu Hà Lan, đậu lăng, cam hoặc các sản phẩm từ lúa mì nguyên chất... dưới dạng các folate. Chúng có tác dụng bảo vệ tế bào, thúc đẩy hình thành tế bào mới để thay thế cho các tế bào cũ.
Người thiếu folate có thể mắc một số bệnh như thiếu máu ác tính hay thiếu máu bất sản... vì thế cung cấp đủ lượng folate cho cơ thể là cần thiết. Tuy nhiên việc bổ sung acid folic quá liều có thể dẫn đến nhiều tác dụng không mong muốn như đẩy nhanh quá trình lão hóa của các tế bào thần kinh, kìm hãm sự phát triển trí não của trẻ, tăng cường sự phát triển các khối u hay che giấu sự thiếu hụt vitamin B12...
Khách hàng có thể trực tiếp đến hệ thống Y tế Vinmec trên toàn quốc để thăm khám hoặc liên hệ hotline tại đây để được hỗ trợ.
Bài viết tham khảo nguồn: drugs.com, healthline.com, webmd.com
