Suy hô hấp cấp ở trẻ em: Nhận diện triệu chứng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hoàng Thế Nhân - Khoa Nhi - Sơ sinh - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Nha Trang.

Hội chứng suy hô hấp cấp ở trẻ em là một trong những bệnh lý nguy hiểm và khó lường. Việc nắm rõ các triệu chứng và phân độ của suy hô hấp cấp sẽ giúp phụ huynh có thể phát hiện kịp thời và hạn chế tối đa những biến chứng đáng tiếc xảy ra.

1. Suy hô hấp cấp ở trẻ em là bệnh gì?

Bệnh suy hô hấp cấp ở trẻ em là tình trạng hệ hô hấp không thể duy trì và đáp ứng nhu cầu trao đổi khí của cơ thể, gây giảm lượng oxy và/hoặc tăng CO2 máu. Hậu quả của suy hô hấp cấp là gây ra thiếu oxy cho nhu cầu biến dưỡng của các cơ quan quan trọng, đặc biệt là não, tim và dẫn đến ứ đọng CO2 gây toan hô hấp.

Nguyên nhân gây ra suy hô hấp cấp có thể là do bệnh lý ở đường thở, tổn thương phổi hoặc bệnh lý liên quan đến não, thần kinh - cơ. Mặt khác, trẻ sinh non cũng có nguy cơ bị suy hô hấp cấp.

2. Triệu chứng lâm sàng của suy hô hấp cấp

2.1. Khó thở

Tình trạng thiếu oxy máu, kèm theo tăng hay không tăng PaCO2 (áp lực riêng phần khí carbonic trong động mạch) cũng đều gây ra khó thở.

Nhịp thở của bé có thể tăng trên 25 chu kỳ/phút, thường có co kéo cơ hô hấp phụ, tương tự như trong viêm phế quản phổi. Đôi khi nhịp thở có thể giảm dưới 12 chu kỳ/phút, không có co kéo do liệt hô hấp như trong ngộ độc barbituric. Trường hợp bé khó thở phải chỉ định thở máy ngay vì khi đó nhịp thở sẽ chậm dần, gây nguy hiểm đến tính mạng.

2.2. Da xanh tím tái

• Ở môi và các đầu chi xuất hiện dấu hiệu tím tái. Các đầu chi vẫn nóng ấm, khác với khi bị sốc.
• Không có xanh tím nếu thiếu máu.
• Dấu hiệu đỏ tía, vã mồ hôi nếu PaCO2 tăng nhiều tương tự như trong đợt cấp của viêm phế quản mạn. Thường có kèm theo hiện tượng “ngón tay dùi trống” (sự biến dạng của móng tay hoặc chân liên quan đến bệnh phổi hoặc tim).

2.3. Rối loạn tim mạch

• Nhịp tim: Thường gặp nhịp nhanh xoang hay cơn nhịp nhanh. Hàu như biểu hiện cuối cùng sẽ là rung thất.
• Huyết áp tăng hoặc giảm: Giai đoạn đầu, huyết áp thường tăng cao, trong khi giai đoạn sau lại giảm dần, cần phải tiến hành can thiệp ngay bằng các phương pháp như bóp bóng, đặt ống nội khí quản, hút đờm, thở máy.
• Ngưng tim do thiếu oxy trầm trọng hoặc tăng PaCO2 quá mức, cần cấp cứu ngay. Trường hợp này trẻ có thể phục hồi nhanh nếu can thiệp trước 5 phút.

2.4. Rối loạn thần kinh và ý thức

Não là cơ quan tiêu thụ 20% lượng oxy của toàn cơ thể. Vì vậy, khi bị thiếu oxy và tăng CO2 máu thì não là nơi chịu hậu quả sớm nhất:

• Rối loạn thần kinh: Trẻ co giật, lẫn lộn, mất phản xạ gân xương
• Rối loạn ý thức : Trẻ tỏ ra lờ đờ, hôn mê.

2.5. Triệu chứng suy hô hấp cấp ở phổi

Trong suy hô hấp cấp bắt nguồn từ nguyên nhân ngộ độc, thần kinh, đôi khi sẽ thấy dấu hiệu xẹp phổi và liệt hô hấp:

• Liệt cơ gian sườn: Lồng ngực xẹp khi hít vào, trong khi cơ hoành vẫn di động bình thường.
• Liệt màn hầu: Bé bị mất phản xạ nuốt và ứ đọng đờm dãi, khó thở do hít phải đờm dãi và dịch vị.
• Liệt hô hấp thường dẫn tới xẹp phổi (cần chỉ định mở khí quản cho bé và tiến hành thở máy).
• Tràn khí màng phổi: Dễ phát hiện khi bệnh nhi mới nhập viện nhưng dễ bỏ sót khi bé đang thở máy. Đặc biệt, tràn khí màng phổi hay xảy ra trong quá trình thở máy hoặc sau khi đặt catheter dưới đòn.
• Viêm phế quản phổi ở vùng sau phổi: Thường gặp đối với trường hợp suy hô hấp nằm lâu, không được dẫn lưu tư thế và thay đổi tư thế thường xuyên. Viêm phế quản phổi bệnh viện hay xuất hiện ở bệnh nhân thông khí nhân tạo kéo dài, với tỷ lệ khoảng 15 - 20%.

3. Phân chia giai đoạn

Hội chứng suy hô hấp cấp ở trẻ em là một cấp cứu thường gặp nhất, cần phải được can thiệp ngay. Trên thực tế, bệnh suy hô hấp cấp có thể phân chia ra thành 2 loại dựa trên mức độ nghiêm trọng của triệu chứng:

• Loại nặng: Can thiệp chủ yếu bằng thuốc, có thể giải quyết được triệu chứng bằng thuốc điều trị hoặc một số thủ thuật không đáng kể.
• Loại nguy kịch: Cần phải can thiệp cấp cứu ngay bằng các thủ thuật y khoa, sau đó mới dùng thuốc hoặc phải tiến hành song song (đặt nội khí quản, bóp bóng, thở máy...)

Khi nhận thấy trẻ có bất kỳ triệu chứng lâm sàng nào của suy hô hấp cấp, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để chẩn đoán và chữa trị kịp thời, tránh để xảy ra các biến chứng đáng tiếc.

4. Vì sao nên khám suy hô hấp cấp cho trẻ tại Vinmec?

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec hiện đang là địa chỉ thăm khám, chẩn đoán và điều trị suy hô hấp cấp cho trẻ em được nhiều bậc cha mẹ tin tưởng lựa chọn là nơi gửi gắm và chăm sóc sức khỏe cho trẻ.

Tại Vinmec quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ nhi khoa, dược sĩ và điều dưỡng có trình độ cao, chuyên môn giỏi, nhiều kinh nghiệm, đặc biệt là thái độ tận tâm và chuyên nghiệp.

Với sự hỗ trợ đầy đủ của nhiều phương tiện kỹ thuật hiện đại, Vinmec luôn đảm bảo cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe toàn diện và hiệu quả nhất, dành riêng cho đối tượng trẻ em và trẻ sơ sinh.

Dịch vụ khám, tư vấn và điều trị bệnh chuyên nghiệp, không gian khám chữa bệnh chú trọng sự văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa, là nơi rất thích hợp để quý phụ huynh yên tâm lựa chọn để con yêu được chăm sóc sức khỏe toàn diện.

Các Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec trên toàn quốc đều có đội ngũ bác sĩ và trang thiết bị hiện đại, là địa chỉ điều trị bệnh suy hô hấp cấp cho trẻ em được nhiều bậc cha mẹ tin tưởng. Thông tin chi tiết và đặt lịch khám, tư vấn, quý khách hàng có thể gọi đến hotline các bệnh viện hoặc đăng ký tư vấn trực tuyến với Vinmec TẠI ĐÂY.