Lưu lượng thở ra đỉnh là nghiệm pháp giúp đo lường tốc độ thở ra tối đa của một người, nhằm kiểm tra chức năng phổi và thường được sử dụng trong chẩn đoán bệnh hen.
1. Lưu lượng đỉnh kế
Lưu lượng đỉnh kế là một thiết bị cầm tay giúp đo lưu lượng thở ra đỉnh. Đây là một dụng cụ cầm tay đơn giản, ở đầu có một ống thổi và đầu còn lại là thang đo. Một mũi tên bằng nhựa nhỏ chuyển động khi không khí được thổi vào ống, đo tốc độ dòng không khí.
Lưu lượng thở ra đỉnh là tiêu chí quan trọng trong chẩn đoán và theo dõi bệnh hen phế quản. Ngoài ra, lưu lượng thở ra đỉnh cũng được sử dụng khi người bệnh có cơn hen phế quản cấp nhằm đánh giá mức độ nặng của cơn hen phế quản. Lưu lượng đỉnh không đo khi người bệnh có suy hô hấp nặng hoặc trong trường hợp nguy kịch.
2. Lưu lượng đỉnh kế trong chẩn đoán bệnh hen
Kiểm tra lưu lượng thở ra đỉnh là một bài kiểm tra đơn giản, phổ biến và có thể thực hiện tại nhà, giúp chẩn đoán và theo dõi những vấn đề liên quan đến phổi bao gồm:
- Bệnh hen suyễn
- Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính
- Rối loạn chức năng sau ghép phổi
Kỹ thuật thực hiện đo lưu lượng thở ra đỉnh bằng lưu lượng đỉnh kế gồm 6 bước:
- Bước 1: Kiểm tra dụng cụ trước khi đo, di chuyển nút chỉ về số 0 trên thước.
- Bước 2: Đứng thẳng người, có thể ngồi nhưng phải thẳng người, đo cùng một tư thế ở tất cả các lần đo.
- Bước 3: Người bệnh hít vào thật sâu, đưa đầu lưu lượng đỉnh kế vào miệng sao cho lưu lượng đỉnh kế nằm ngang, vuông góc với thân người, giữa 2 hàm răng, ngậm chặt môi lại, không cho lưỡi bịt lỗ thổi của lưu lượng đỉnh kế.
- Bước 4: Thổi thật mạnh và nhanh, gắng sức tối đa, chỉ trong 1 lần thổi.
- Bước 5: Lấy lưu lượng đỉnh kế ra khỏi miệng, đọc và ghi chỉ số đo được theo nút chỉ. Làm lại 2 lần như vậy, chọn chỉ số cao nhất trong 3 lần đo.
- Bước 6: Xịt thuốc giãn phế quản từ 2-4 lần, thuốc giãn phế quản có tác dụng nhanh như ventolin. Sau đó, chờ từ 15-20 phút mỗi lần rồi lặp lại từ bước 3 đến bước 5.
Chỉ số lưu lượng đỉnh thở ra có giá trị nhất nếu được kiểm tra vào cùng một thời gian mỗi ngày. Để đánh giá chính xác, người bệnh cần đo ít nhất 2 lần/ngày trong vòng 2 đến 3 tuần. Thời gian đo tốt nhất là vào buổi sáng và một lần nữa vào buổi tối.
Để so sánh kết quả giữa các lần đo, người bệnh cần sử dụng cùng một dụng cục lưu lượng đỉnh kế và cùng một cách đo. Dựa vào kết quả lưu lượng thở ra đỉnh sau dùng thuốc giãn phế quản, so sánh % so với giá trị lý thuyết hoặc % so với giá trị tốt nhất của người bệnh:
- Nhẹ > 80%
- Vừa 60%-80%
- Nặng <60% hoặc đáp ứng thuốc giãn phế quản ít hơn 2 giờ đồng hồ
Trong chẩn đoán bệnh hen:
- Nếu kết quả tăng bằng hoặc trên 20% so với trước khi dùng thuốc hoặc lưu lượng thở ra đỉnh kết quả thay đổi sáng chiều bằng hoặc trên 20%.
- Người bệnh sẽ được điều trị thử bằng thuốc kích thích beta 2 à corticoid ở dạng hít có kết quả giảm triệu chứng lâm sàng như đỡ khó thở, phổi bớt tiếng thổi ran, lưu lượng đỉnh thở ra được cải thiện.
Lưu lượng đỉnh kế là một dụng cụ dùng để đo lưu lượng thở ra đỉnh. Giá trị lưu lượng đỉnh tốt nhất của người bệnh rất quan trọng trong chẩn đoán bệnh hen, và dùng để so sánh giúp đánh giá mức độ nặng lên của bệnh nhân hen phế quản.
XEM THÊM:
