Sốc phản vệ là một trong những tình trạng nguy hiểm có thể gặp phải khi trẻ tiếp xúc với dị nguyên lạ. Tình trạng này có thể đưa đến sốc phản vệ trong một thời gian ngắn và đe dọa tử vong. Vì vậy, cha mẹ cần phải nắm rõ cách nhận biết các triệu chứng của phản vệ và cách phòng tránh chúng.
1. Phản vệ là gì?
Phản vệ là một phản ứng dị ứng nhanh chóng và nghiêm trọng, và là một trong những trường hợp cấp cứu sức khỏe đáng sợ nhất mà cha mẹ có thể phải đối mặt. Khi một đứa trẻ rơi vào sốc phản vệ thì cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Phản vệ bắt đầu khi hệ thống miễn dịch phản ứng nhầm tưởng một chất tương đối vô hại (dị nguyên) là một mối đe dọa nghiêm trọng, kích hoạt giải phóng histamin và các hóa chất khác gây ra một số triệu chứng của phản vệ - một số trong số đó có thể gây đe dọa tính mạng.
Đáng buồn thay, phản vệ dường như đang gia tăng ở trẻ em. Vì vậy, cần nhận biết các phản ứng dị ứng nghiêm trọng và phải làm gì nếu nó xảy ra có thể cứu sống trẻ.
Đôi khi người ta gọi phản vệ là sốc phản vệ. Cả hai đều là kết quả của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, nhưng chúng không hoàn toàn giống nhau. Khi trẻ bị sốc phản vệ, huyết áp của trẻ sẽ không ổn định và trẻ có thể cảm thấy chóng mặt hoặc ngất xỉu. Phản vệ có thể dẫn đến sốc phản vệ, nhưng không phải lúc nào cũng vậy.
2. Trẻ sơ sinh có thể bị phản vệ không?
Có, nhưng nó không phổ biến ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng. Đó là một phần vì trẻ chưa tiếp xúc với nhiều chất gây dị ứng, đặc biệt là chất gây dị ứng thực phẩm. Nói chung, cần nhiều hơn một lần tiếp xúc với chất gây dị ứng để phản ứng xảy ra và có thể mất nhiều năm để một số bệnh dị ứng phát triển.
Tuy nhiên, phản vệ đã được báo cáo ở trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi và ở những trẻ chưa từng tiếp xúc với chất gây dị ứng trước đó.
3. Các dấu hiệu và triệu chứng của phản vệ ở trẻ sơ sinh và trẻ em
Các triệu chứng của phản vệ ở trẻ sơ sinh và trẻ em có thể bao gồm:
- Sưng da, môi, họng, lưỡi hoặc mặt
- Thở khò khè hoặc các vấn đề về hô hấp nghiêm trọng
- Mạch nhanh hoặc yếu, hoặc nhịp tim không đều
- Mề đay hoặc phát ban
- Đỏ bừng da
- Chóng mặt, ngất xỉu, mất ý thức
- Buồn nôn, nôn mửa, đau quặn bụng, tiêu chảy
- Da cực kỳ nhợt nhạt, đổ mồ hôi hoặc da xanh
- Lú lẫn, nói lắp
Trẻ sơ sinh cũng có thể gặp:
- Bực tức hoặc khóc lóc vô cớ
- Chảy nước dãi đột ngột
- Buồn ngủ bất thường
4. Phản vệ xảy ra nhanh như thế nào ở trẻ sơ sinh và trẻ em?
Các triệu chứng của phản vệ có thể xuất hiện ở bất kỳ đâu từ vài giây đến vài giờ sau khi trẻ tiếp xúc với chất gây dị ứng. Ví dụ như phản vệ do thức ăn gây ra thường xảy ra trong vòng 30 phút, trong khi phản ứng dị ứng nghiêm trọng với vết đốt của côn trùng thường xảy ra trong vài giây hoặc vài phút.
5. Nguyên nhân gây phản vệ ở trẻ sơ sinh và trẻ em?
Có nhiều chất gây dị ứng có thể xảy ra, nhưng đây là những chất phổ biến nhất:
- Món ăn. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra phản vệ ở trẻ em. Các loại thực phẩm kích thích hàng đầu là: đậu phộng và các loại hạt cây (chẳng hạn như quả óc chó và hạt điều), động vật có vỏ (như tôm và tôm hùm) và cá, sữa bò, trứng.
- Thuốc thuộc họ penicillin, bao gồm cả thuốc kháng sinh phổ biến amoxicillin.
- Côn trùng cắn và đốt, đặc biệt là từ ong vò vẽ, ong mật, ong vàng, ong bắp cày, kiến lửa và kiến thợ gặt.
- Cao su. Đây là vật liệu được sử dụng phổ biến trong các cơ sở y tế.
- Chất bảo quản thực phẩm và chất tạo màu.
6. Tôi phải làm gì nếu con tôi bị phản vệ?
Nếu trẻ sơ sinh hoặc con của bạn có dấu hiệu của một phản ứng dị ứng nghiêm trọng, đặc biệt nếu trẻ khó thở hoặc thay đổi ý thức:
- Gọi cấp cứu ngay lập tức (Nếu bạn có ống tiêm tự động epinephrine, hãy sử dụng ống tiêm này trước).
- Đặt trẻ nằm xuống với chân nâng cao để giảm nguy cơ bị sốc.
- Cố gắng giữ cho trẻ bình tĩnh bằng cách nói chuyện với trẻ.
- Không cho trẻ uống bất kỳ loại thuốc nào nếu trẻ khó thở hoặc khó nuốt, vì điều này có nguy cơ gây nghẹt thở.
7. Phản vệ ở trẻ sơ sinh và trẻ em được điều trị như thế nào?
Khi nhân viên y tế đến, họ có thể sẽ điều trị tại chỗ cho trẻ bằng cách tiêm epinephrine để ngăn phản ứng trong vòng vài phút. Epinephrine làm cho tim đập mạnh hơn, thư giãn cơ khắp đường thở, giảm sưng và cải thiện trương lực trong mạch máu để tăng lưu lượng máu đến các khu vực quan trọng như tim và não.
Các nhân viên y tế sẽ đưa trẻ đến bệnh viện, nơi trẻ sẽ được khám, điều trị và theo dõi các phản ứng chậm. Một số trẻ sẽ được truyền dịch qua đường tĩnh mạch, oxy hoặc tiêm liều lặp lại epinephrine. Các bác sĩ tại bệnh viện có thể giúp bạn xác định nguyên nhân gây ra vấn đề, mặc dù đôi khi không thể xác định được nguyên nhân cụ thể.
Trước khi trẻ xuất viện, bạn nên nhận đơn thuốc tiêm tự động epinephrine (thường là EpiPen). Đảm bảo bạn hiểu cách sử dụng ống tiêm tự động trước khi rời bệnh viện. Bạn sẽ muốn theo dõi với bác sĩ của trẻ, bác sĩ có thể sẽ giới thiệu bạn đến bác sĩ chuyên khoa dị ứng nhi khoa để kiểm tra thêm và chăm sóc theo dõi.
8. Trẻ sơ sinh và trẻ em nào có nguy cơ bị phản vệ?
Bất kỳ trẻ nào cũng có thể bị phản vệ, nhưng một số trẻ có nguy cơ cao hơn. Con của bạn có nhiều khả năng bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng nếu trẻ:
- Bệnh suyễn
- Dị ứng
- Tiền sử gia đình bị phản vệ
- Đã từng bị phản vệ trong quá khứ
9. Bạn có thể làm gì để ngăn ngừa phản vệ ở trẻ?
Tránh các chất gây dị ứng đã biết. Nếu bạn biết trẻ bị dị ứng với thứ gì đó, tránh những dị nguyên ngày là cách phòng ngừa tốt nhất.
Kiểm soát bệnh hen suyễn của trẻ. Trao đổi với với bác sĩ của bạn để kiểm soát bệnh hen suyễn của trẻ càng nhiều càng tốt để giảm bớt mức độ nghiêm trọng của khó thở trong phản ứng dị ứng.
Đọc nhãn thực phẩm. Nếu trẻ bị dị ứng với một số loại thực phẩm, nó có thể chỉ cần một lượng nhỏ để kích hoạt phản ứng, vì vậy điều quan trọng là phải đọc nhãn cẩn thận và hỏi nhà hàng hoặc nhà bạn bè xem bữa ăn có chứa bất kỳ món nào bị giới hạn hay không. Bạn cần phải cảnh giác về điều này cho trẻ cho đến khi trẻ có thể tự làm được.
Nếu côn trùng đốt hoặc đốt gây rắc rối, hãy giúp trẻ tìm những nơi vui chơi không có côn trùng. Đừng dựa vào thuốc xịt bọ - chúng không xua đuổi được ong và kiến lửa, những loài thường đốt trẻ em. Ngoài ra, đừng để trẻ chạy chân trần bên ngoài. Nhiều trẻ bị đốt khi vô ý dẫm phải côn trùng đốt hoặc cắn.
Mang theo ống tiêm tự động epinephrine. Nếu trẻ đã bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể sẽ khuyên bạn nên mang theo một dụng cụ tiêm giống như bút có chứa epinephrine, chẳng hạn như EpiPen Jr.
Loại thuốc này có sẵn theo đơn. Bạn nên mang theo hai ống tiêm epinephrine tự động bên mình vì trẻ có thể cần hai liều. Xây dựng kế hoạch khẩn cấp với bác sĩ trước để bạn biết chính xác những gì cần làm khi cần sử dụng kim tiêm tự động. Hãy yên tâm rằng epinephrine rất an toàn và nên được sử dụng bất cứ khi nào nghi ngờ có phản ứng dị ứng.
Ngoài ra, hãy đảm bảo rằng bất kỳ ai chăm sóc trẻ - người chăm sóc, nhân viên giữ trẻ, người thân - đều biết về chứng dị ứng của trẻ, cách nhận biết phản ứng dị ứng và chính xác những gì cần làm nếu trẻ mắc phải. Bạn có thể cần xin hướng dẫn chi tiết từ bác sĩ của trẻ để chia sẻ với nhà trẻ hoặc nhà cung cấp dịch vụ mầm non của trẻ.
Đeo vòng tay cảnh báo y tế. Một khi trẻ bị phản ứng nghiêm trọng như phản vệ, bạn nên đeo vòng tay ID cảnh báo y tế (có bán trên mạng hoặc ở hầu hết các hiệu thuốc), vì điều này có thể cảnh báo cho các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe về tình trạng của trẻ trong trường hợp khẩn cấp.
Cho trẻ làm quen với thức ăn dễ gây dị ứng sớm. Các bác sĩ từng đề nghị trì hoãn việc cho trẻ ăn những thực phẩm gây dị ứng ở trẻ có nguy cơ bị dị ứng cao hơn. Tuy nhiên, nghiên cứu hiện nay cho thấy rằng việc trì hoãn việc đưa các loại thực phẩm gây dị ứng thực sự có thể làm tăng nguy cơ dị ứng thực phẩm.
Ngày nay, các chuyên gia khuyên bạn nên giới thiệu các loại thực phẩm thường dễ gây dị ứng ngay khi em bé của bạn đã sẵn sàng phát triển với chất rắn và đã dung nạp một số loại thực phẩm đầu tiên điển hình khác như thịt, trái cây và rau. Tuy nhiên, nếu bạn có tiền sử gia đình bị dị ứng thực phẩm, hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc y tá của trẻ trước.
Khi có những dấu hiệu ban đầu của dị ứng, bạn nên đến ngay cơ sở y tế uy tín để được khám và điều trị kịp thời, tránh để dị ứng tiến triển nặng gây ra sốc phản vệ và những biến chứng nguy hiểm khác.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
Bài viết tham khảo nguồn: babycenter.com
