Sốc điện ngoài lồng ngực trong cấp cứu

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Lê Đức Hoàng - Bác sĩ Hồi sức cấp cứu - Khoa Hồi sức Cấp cứu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Sốc điện ngoài lồng ngực là kỹ thuật đòi hỏi được thực hiện càng nhanh càng tốt nếu có thể ngay khi những hình ảnh rối loạn nhịp nhanh sau được ghi nhận trên giấy hoặc trên màn hình theo dõi điện tâm đồ.

1. Sốc điện ngoài lồng ngực trong cấp cứu là gì?

Sốc điện ngoài lồng ngực trong cấp cứu là phương pháp sử dụng năng lượng điện thế lớn trong thời gian rất ngắn (0,03 - 0,10 giây) phóng qua tim làm khử cực toàn bộ cơ tim để khôi phục lại nhịp tim bình thường. Dập tắt các rối loạn nhịp nhanh đang chiếm quyền chủ nhịp của nhịp xoang, nhằm tạo điều kiện cho nhịp xoang trở lại vai trò chủ nhịp. Sốc điện gây ra sự khử cực đối với tất cả các tế bào cơ tim đang bị kích thích, cắt đứt các vòng vào lại hoặc bất hoạt các ổ hoạt động ngoại vi bằng cách tái đồng bộ hoạt động điện học trong tế bào cơ tim.

Sốc điện cấp cứu ngoài lồng ngực được thực hiện càng nhanh càng tốt nếu có thể ngay khi những hình ảnh rối loạn nhịp nhanh sau được ghi nhận trên giấy hoặc trên màn hình theo dõi điện tâm đồ.

Có 2 loại sốc điện:

• Shock điện chuyển nhịp: Phóng dòng điện với phức bộ QRS (thường là vào sóng R hoặc sóng S nếu không có R, để tránh sóng T) của bệnh nhân để chuyển nhịp.
• Shock điện phá rung: Phóng dòng điện ở bất kỳ chu chuyển tim nào của bệnh nhân (không đồng bộ - unsynchronized).

2. Chỉ định và chống chỉ định sốc điện ngoài lồng ngực trong cấp cứu

Phương pháp sốc điện ngoài lồng ngực trong cấp cứu chỉ định trong trường hợp:

• Rung thất hoặc nhịp nhanh thất vô mạch.
• Loạn nhịp nhanh (trừ nhanh xoang) có rối loạn huyết động gây ngừng tuần hoàn.
• Mức năng lượng đối với rung thất hoặc nhịp nhanh thất vô mạch.
• Mất ý thức hoặc suy giảm huyết động nghiêm trọng

Phương pháp sốc điện ngoài lồng ngực trong cấp cứu chống chỉ định trong trường hợp:

• Tim nhanh nhĩ đa ổ
• Có sự tiếp xúc trực tiếp của người bệnh với người khác
• Bề mặt da vị trí đặt điện cực bị ẩm ướt
• Người bệnh đang mang các thiết bị tạo nhịp hay phá rung trong người

3. Các bước tiến hành sốc điện ngoài lồng ngực

Bước 1: Chuẩn bị dụng cụ

Dụng cụ chuẩn bị cho sốc điện ngoài lồng ngực cần phải luôn sẵn sàng, để sử dụng được ngay trong trường hợp sốc điện cấp cứu:

• Máy sốc điện (hoạt động tốt, bộ phận đồng bộ hoạt động chuẩn).
• Hai cần sốc phải sạch, tiếp xúc tốt với da ngực người bệnh và phải phóng điện đúng công suất cài đặt.
• Máy theo dõi điện tâm đồ, huyết áp động mạch, nhịp thở, SaO2.
• Dụng cụ và thuốc gây mê
• Dụng cụ để người bệnh thở oxy qua mũi hoặc qua mặt nạ.
• Canule Malot
• Bóng Ambout
• Dụng cụ đặt nội khí quản, máy hút
• Xe đựng dụng cụ cấp cứu có thuốc và dụng cụ cấp cứu ngừng tuần hoàn theo quy định.

Bước 2: Tiến hành sốc điện ngoài lồng ngực cấp cứu

• Sốc điện ngoài lồng ngực ngay lập tức cho những bệnh nhân ngừng tuần hoàn do rung thất hay nhịp nhanh thất làm bệnh nhân mất huyết động, mất ý thức ngay khi xác định những hình ảnh rối loạn nhịp nói trên trên điện tâm đồ.
• Theo dõi hình ảnh điện tâm đồ được ghi nhận thông qua thiết bị theo dõi điện tâm đồ hoặc từ 2 bản cực sốc của máy sốc điện đặt trên lồng ngực của bệnh nhân.
• Bôi gen dẫn điện lên 2 bản cực sốc, đặt mức năng lượng của máy sốc cho lần sốc đầu tiên là 200J. Nếu là nhịp nhanh thất, cần điều chỉnh nút đồng bộ trên máy sốc.
• Đặt bản sốc lên lồng ngực của người bệnh, 1 bản cực sốc bên bờ phải xương ức, cách xương ức 1 cm và các xương đòn 3cm, bản cực sốc thứ 2 đặt ở vùng mỏm tim. Người đánh sốc quan sát bệnh nhân và xung quanh, khi đã thấy an toàn cho mọi người thì tiến hành phóng.
• Duy trì hô hấp của người bệnh. Nếu nhịp xoang được thiết lập thì tiếp tục bóp bóng và cấp cứu ngừng tuần hoàn nâng cao.
• Nếu điện tâm đồ vẫn là rung thất sóng lớn hoặc nhịp nhanh thất, tiến hành sốc điện tim ở mức năng lượng 300 J. Nếu không kết quả, nâng mức năng lượng sốc lên 360J và tiếp tục cho đến khi nhịp xoang được thiết lập.
• Nếu điện tâm đồ là rung thất sóng nhỏ: Tiếp tục ép tim, bóp bóng, cấp cứu ngừng tuần hoàn nâng cao, tiêm adrenalin qua tĩnh mạch trung tâm, qua nội khí quản hoặc tiêm thẳng vào tim, điều chỉnh điện giải... Khi điện tâm đồ có hình ảnh rung thất sóng lớn thì lại tiếp tục sốc điện. Mức năng lượng cao nhất quy ước cho từ lần sốc thứ 3 trở đi là 360J.
• Nếu sốc điện ngoài lồng ngực có thể trì hoãn hoặc chuẩn bị theo chương trình (các chỉ định thuộc mục 2b nêu trên) thì quy trình kỹ thuật sẽ tuân thủ theo mục 3,4 của quy trình sốc điện điều trị rung nhĩ (xin xem bài sốc điện điều trị rung nhĩ)

Bước 3: Theo dõi và xử trí sau sốc điện

• Theo dõi nhịp tim sau sốc điện tim, nhịp thở, huyết áp, độ bão hòa oxy máu động mạch trên monitor liên tục.
• Nếu xuất hiện các rối loạn nhịp thì sẽ phải xử trí bằng các thuốc chống loạn nhịp.
• Điều chỉnh điện giải và thăng bằng kiềm toan.
• Trong 24h đầu phải theo dõi sát bệnh nhân và tìm hiểu và điều trị các nguyên nhân gây nên những rối loạn nhịp nói trên.

XEM THÊM

• Holter điện tâm đồ là gì và có ý nghĩa thế nào trong chẩn đoán rối loạn nhịp tim?
• Rối loạn nhịp tim được chẩn đoán như thế nào?
• Điện tim gắng sức giúp phát hiện nhiều bệnh lý tim mạch nguy hiểm

Tags: Sốc điện, Sốc điện ngoài lồng ngực, Cấp cứu, Huyết áp, Rối loạn nhịp tim