Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Hồng Hải - Bác sĩ Chẩn đoán hình ảnh - Khoa Chẩn đoán hình ảnh và Y học hạt nhân - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.
Cùng với tinh dịch đồ, siêu âm bìu là biện pháp chẩn đoán hiệu quả những bất thường của tinh hoàn, mào tinh hoàn và thừng tinh gây vô sinh ở nam giới. Siêu âm bìu thực hiện đơn giản không xâm lấn, giúp chẩn đoán chính xác những bệnh lý ở bìu.
1. Giải phẫu
Bìu là cơ quan sinh dục nam nằm dưới dương vật, bao chứa tinh hoàn, ống tinh, thừng tinh và mào tinh hoàn. Một lớp màng mỏng của bìu lót bọc trong khoang bìu và các bộ phận, chúng dính sát vào lớp xơ vỏ bọc tinh hoàn.
Tinh hoàn có dạng hình hạt đậu, kích thước khoảng 4x3x2,5cm, nặng khoảng 20g. Tinh hoàn có chức năng nội tiết và ngoại tiết.
Mào tinh hoàn dài khoảng 6cm, dày từ 0,6 – 1,5 cm phủ sau trên tinh hoàn. Đuôi mào tinh tiếp nối thành các ống dẫn tinh, chạy lên phía trên ra khỏi bìu. Thừng tinh chứa động mạch, tĩnh mạch, ống dẫn tinh và các mạch máu đám rối tĩnh mạch hình dây leo chạy lên ống bẹn vào trong ổ bụng.
2. Siêu âm bìu thực hiện thế nào?
Bệnh nhân nằm ngửa, hai chân dạng vừa phải, cầm dương vật kéo nhẹ về phía đầu để lộ bìu. Siêu âm dùng đầu dò phẳng tần số cao, quét đầu dò với các mặt phẳng theo trục dọc và ngang. Siêu âm đều cả 2 bên tinh hoàn để so sánh, đối chiếu, phân tích dấu hiệu giải phẫu.
Siêu âm bìu sẽ thăm dò kỹ lưỡng các cấu trúc âm bất thường, kiểm tra mào tinh và thừng tinh. Siêu âm Doppler để thăm dò dòng chảy mạch máu vận tốc thấp có giá trị cao trong chẩn đoán viêm tinh hoàn – mào tinh hoàn, xoắn tinh hoàn và giãn tĩnh mạch thừng tinh. Thông thường cùng thực hiện siêu âm Doppler năng lượng và Doppler phổ, siêu âm toàn diện mới giúp đánh giá toàn thể hệ tiết niệu.
3. Kết quả siêu âm bìu cho biết điều gì?
Hình ảnh siêu âm toàn diện giúp bác sĩ đánh giá hình thái, kích thước bìu và các bộ phận sinh dục nam.
3.1. Kết quả siêu âm bình thường
- Khi tinh hoàn bình thường, nhu mô đều. Đôi khi có thể thấy hình mạch máu.
- Viền tinh hoàn là các đường tăng âm mỏng, dạng màng trắng.
- Rốn tinh hoàn có dạng bảng mỏng tăng âm bên trong tinh hoàn. Các lá thành và lá tạng là đường đậm âm nhẹ.
- Siêu âm khó phát hiện phần phụ tinh hoàn và mào tinh.
- Hình ảnh mào tinh có cấu trúc âm tương tự, hơi tương nhẹ hơn so với tinh hoàn. Thân và đuôi mảnh dẻ, tăng âm nhẹ. Đầu và đuôi thấy rõ, có thể thấy lớp dịch sinh lí trống âm.
- Trên siêu âm Doppler dễ thấy động mạch tinh, có đường cong tương ứng với động mạch vùng nhu mô. Tĩnh mạch là dòng chảy vân tốc thấp. Thừng tinh là hình ảnh các cấu trúc với nhiều đường giảm âm ở mặt cắt dọc và cấu trúc vòng tròn giảm âm ở mặt cắt ngang.
3.2. Kết quả siêu âm bệnh lý
Hình ảnh siêu âm bìu bất thường do bệnh lý thấy:
- Hình ảnh tinh hoàn tăng, giảm kích thước.
- Giảm âm đồng âm, tăng âm, âm hỗn hợp.
- Thấy cấu trúc mạch máu giãn trong bệnh lý giãn tĩnh mạch tinh.
- Các tổn thương khu trú: nang, vôi hóa, ổ áp xe, u.....
- Các tổn thương lan tỏa: viêm, vi vôi hóa lan tỏa,...
4. Bệnh lý thường gặp và kết quả siêu âm
Bệnh lý thường gặp ở bìu đa phần có thể thấy dấu hiệu qua siêu âm.
4.1. Bệnh lý bẩm sinh
- Tinh hoàn lạc chỗ: Bìu có kích thước nhỏ, thường thấy giảm hồi âm ở ống bẹn và hố chậu. Dễ bị chấn thương, xoắn.
- Teo tinh hoàn.
- Đa tinh hoàn.
4.2. Bệnh lý viêm nhiễm
- Viêm tinh hoàn, mào tinh hoàn
Viêm mào tinh hoàn bán cấp
- Bệnh nhân viêm mào tinh hoàn bán cấp dưới 40 tuổi thường do Chlamydia Trachomatis, trên 40 tuổi thường do các bệnh lý đường tiết niệu dưới.
- Mào tinh hoàn lớn, nếu xuất huyết thấy xuất hiện những đốm tăng hồi âm.
- Bệnh có thể gây biến chứng vô sinh, xơ hóa mào tinh hoàn, áp xe hóa, teo tinh hoàn, nhồi máu tinh hoàn.
Viêm tinh hoàn cấp
- Kích thước lớn, siêu âm thấy hồi âm giảm lan tỏa, có thể có hoại tử.
Viêm tinh hoàn mạn tính
- Hình ảnh không đồng nhất, thấy xơ hóa, lớp tunica dày, có thể có nốt vôi hóa.
- Bệnh giang mai
Mào tinh hoàn ít ảnh hưởng, có 2 dạng:
Viêm tinh hoàn lan tỏa: xơ kẽ lan tỏa, ít thấy trên siêu âm.
- Sỏi bìu
Thấy có nốt vôi hóa di động.
- Lao
Thấy có hình thành áp xe, đám vôi hóa càng ngày càng lớn, có thể có dịch hóa. Lao thường ảnh hưởng đến mào tinh hoàn trước, sau mới đến tinh hoàn.
4.3. U ở bìu
Gồm các nhóm sau:
- U ngoài tinh hoàn: Thành bìu, mào tinh hoàn;
- U tinh hoàn lành tính;
- U ác tính thứ phát.
4.4. Do chấn thương
Chấn thương có thể gặp ở tinh hoàn, mào tinh hoàn, xoắn tinh hoàn. Hình ảnh siêu âm thấy giảm hồi âm, một số vị trí xuất huyết có tăng hồi âm, tràn dịch màng lợn cợn hồi âm.
Hematocele: nhiều tập hợp dịch lớn nhiều vách và hồi âm chèn ép các thành phần trong bìu.
Ngoài ra, siêu âm cũng phát hiện hình ảnh bìu bất thường do các bệnh lý khác như thoát vị bìu, nang tinh hoàn, nang mào tinh, nang thừng tinh,...
Như vậy, siêu âm bìu đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán, phát hiện và điều trị các bệnh lý liên quan đến cơ quan sinh dục, trong đó phổ biến nhất là vô sinh nam giới. Kết quả siêu âm bìu có thể cần phải kết hợp với các xét nghiệm đánh giá khác để chẩn đoán bệnh chính xác.
Khi bộ phận sinh dục nam giới xuất hiện những triệu chứng bất thường, bạn nên đến cơ sở y tế uy tín để được khám và xử lý kịp thời.
Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.
